به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، کتایون نجفی زاده در خصوص وضعیت اهدای عضو در کشور گفت: آمار اهدای عضو به صورت تعداد در میلیون محاسبه می‌شود در ایران قبل از کرونا ۱۴.۳ در میلیون آمار اهدای عضو بود یعنی در هر میلیون نفر ۱۴.۳ اهدا در سال داشتیم. متاسفانه با شروع کرونا افتی را در اهدای عضو داشتیم و آمار اهدا در ایام کرونا به ۷.۳ رسید. این امر باعث شد، اگر قبل از کرونا روزی ۷ تا ۱۰ نفر به دلیل نرسیدن عضو پیوندی فوت می‌کردند در ایام کرونا به دلیل کمتر شدن اهدا این رقم به شدت افزایش پیدا کرد. در دو سال اخیر دوباره آمار اهدا افزایش پیدا کرده و در سال اول بعد از کرونا به ۱۱.۷ و در سال دوم به ۱۲.۲ رسیده است و این خوب است که افزایش پیدا کرده اما هنوز حتی به مقدار قبل از کرونا نرسیده ایم.

وی افزود: اینکه آمار به قبل از کرونا نرسیده است به این معنی نیست که مرگ مغزی کم شده است بلکه متاسفانه مرگ مغزی همچنان زیاد است اما تعداد افرادی که اعضای‌شان بعد از مرگ مغزی اهدا می‌شود کاهش پیدا کرده و طبق شیب اهدای عضوی که در کشور وجود داشته ما انتظار داشتیم الان آمار اهدای عضو ۱۶ یا ۱۷ در میلیون باشد و ما الان نباید به ۱۴.۳ قبل از کرونا برسیم بلکه باید بیش از این باشد، چراکه آمار جهانی و ایران بیماران نیازمند پیوند سال به سال در حال افزایش است. اگر آمار اهدای عضو افزایش پیدا نکند، تعداد بیماران بسیار زیادی در لیست انتظار فوت می‌کنند.

مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان در خصوص اینکه در حال حاضر چه تعداد در لیست انتظار پیوند هستند گفت: بیش از ۲۵ هزار نفر در لیست انتظار پیوند هستند. در آمریکا روزی ۲۲ نفر به دلیل نرسیدن عضو پیوندی فوت می‌کنند البته جمعیت آمریکا ۴ برابر ما است و مرگ مغزی به تعداد ما ندارند و اغلب مرگ‌های مغزی در آمریکا نیز به دلیل اعتیاد یا سبک زندگی نامناسب از نظر ویروس‌ها مثبت هستند و قابلیت اهدا ندارند. متاسفانه در کشور ما جوانان سالم بدون اینکه هیچ بیماری داشته باشند در تصادفات رانندگی و حوادث جان خود را از دست می‌دهند و اعضای سالم خود را با خود زیر خاک می‌برند.

نجفی زاده در خصوص شایع‌ترین عمل پیوند گفت: در همه دنیا و از جمله ایران بیشترین عضو مورد نیاز کلیه است. در مورد بالاترین سن اهدای عضو بستگی به شرایط فرد اهدا کننده دارد در ایران در موردی از یک فرد ۷۹ ساله پیوند کبد و کلیه انجام شده است همچنین در دنیا نیز از یک فرد ۱۰۳ساله پیوند قرنیه انجام شده است. بنابر این سن به تنهایی ملاک نیست و کیفیت اعضا مهم است.

وی در خصوص کودکان نیازمند پیوند تصریح کرد: آمار کودکانی که نیاز به پیوند داشته باشند کمتر از افراد بزرگسال است اما متاسفانه این بیماران باید منتظر باشند که یک بیمار سایز خودشان دچار مرگ مغزی شود که انتظارشان معمولا طولانی می‌شود. در بیمارستان شهید رجایی که پیوند قلب برای اطفال صورت می‌گیرد در یک سال ۲۵ پیوند قلب داشتیم و همه از این بابت خوشحال بودند، اما متاسفانه بیش از این تعداد بیمار نیازمند پیوند قلب در همان سال در این بیمارستان فوت کرده اند.

مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان در پاسخ به این سوال که از بین عمل‌هایی که درخصوص پیوند اعضا صورت می‌گیرد چه میزان موفقیت‌آمیز است گفت: خوشبختانه آمار بقای پیوند روز به روز در حال افزایش است بهترین آن نتایج پیوند کلیه و کبد است که بیش از ۹۰ درصد بقای یکساله دارند که آمار بسیار خوبی است. در مورد قلب نیز آمار موفقیت حدودا همین میزان است البته در مورد بقای پیوند ریه هنوز ایران به آمار سایر کشورهای پیش رو در این زمینه نرسیده است، اما امکان انجام پیوند ریه در ایران وجود دارد، فردی که دچار مرگ مغزی می‌شود از همه نظر مورد بررسی تیم اهدا قرار گرفته و عملکرد تک تک اعضا دوباره بررسی می‌شود. اگر اعضا مناسب باشد اهدا می‌شود و مهم نیست که فرد به بیماری زمینه‌ای مبتلا باشد. خالکوبی اگر به روش نامناسب و غیربهداشتی ایجاد شده باشد می‌تواند ممنوعیت اهدای عضو ایجادکند.

نجفی زاده در خصوص اینکه آیا هزینه‌ای برای پیوند پرداخت می‌شود گفت: طبق قانون جمهوری اسلامی تمامی هزینه‌های اهدا و پیوند با وزارت بهداشت است. در کشورهایی مانند هند گیرنده عضو هزینه اهدا و پیوند را پرداخت می‌کند و این منجر به فساد و نابرابری می‌شود و افراد پولدار امکان پیوند دارند و افراد فقیر اهدای عضو می‌کنند. در ایران بین افراد فقیر و غنی تفاوتی در لیست اهدا ندارد و با توجه به اینکه هزینه پیوند و اهدا برعهده وزارت بهداشت است اهدا کننده پولی دریافت نمی‌کند و گیرنده نیز هزینه‌ای برای عضوی که دریافت می‌کند نمی‌پردازد و از این طریق مساوات برای همه بیماران برقرار است و همه می‌توانند از این امکان استفاده کنند.

وی در پاسخ به این سوال که گاهی اوقات در فضای مجازی آگهی فروش اعضا دیده می‌شود آیا از این طریق پیوند عضو نیز انجام می‌شود اظهار کرد: اهدای عضو از مرگ مغزی با اهدای عضو از فرد زنده کاملا متفاوت است. فردی دو کلیه دارد و می‌تواند یک کلیه را به شخصی از افراد فامیل یا دوست و یا آشنا و یا غریبه بدهد و ممکن است این فرد برای این کار هزینه نیز دریافت کند. این نوع پیوند از بدن یک فرد زنده موضوعات مختص به خود را دارد.

مدیرعامل انحمن اهدای عضو ایرانیان با اشاره به این تبلیغات در فضای مجازی و یا خیابان خاطرنشان کرد: وزارت بهداشت در این زمینه یک اقدام مهم انجام داده است، به این صورت فردی که می‌خواهد کلیه برای پیوند در اختیار یک بیمار دیگر قرار دهد این پیوند فقط با تطابق بافتی صورت می‌گیرد و اینگونه نیست که یک نفر با یک بیمار هماهنگ کند و به مرکز درمانی مراجعه کرده و کلیه خود را برای پیوند به بیمار بدهد. اگر بافت این کلیه با بیمار تطابق نداشته باشد که در اکثر موارد هم تطابق ندارد پیوند صورت نمی‌گیرد و هر دوی این افراد درلیست قرار می‌گیرند و فرد بیمار زمانی که دهنده مناسب پیدا شد پیوند می‌شود و فرد اهدا کننده هم منتظر می‌ماند تا زمانی که گیرنده مناسب پیدا شود.

نجفی زاده با اشاره به برخی از این آگهی‌های فروش اعضا گفت: برخی از این اطلاعیه‌ها کاملا بی‌مورد است به طور مثال در اطلاعیه‌ای اعلام می‌شود فردی می‌خواهد قلب خود را اهدا کند، اصلا چنین چیزی امکان‌پذیر نیست که فرد زنده‌ای بتواند قلب خود را اهدا کند. فقط و فقط در افراد مرگ مغزی که اثبات شده است که هیچ سلولی در داخل مغز زنده نیست طبق قانون اجازه برداشت عضو وجود دارد در غیر اینصورت اجازه اهدای عضو داده نمی‌شود.

وی با اشاره به ضرورت فرهنگ‌سازی در خصوص اهدای عضو افزود: در موقع حادثه زمان مناسبی برای اینکه ما بخواهیم به خانواده‌ای که داغدار است یک پدیده علمی را توضیح دهیم نیست. از همین رو باید اطلاع‌رسانی درخصوص اهدای عضو توسط ارگانها و سازمان‌های فرهنگ ساز به صورت گسترده صورت بگیرد و هیچ اطلاعات غلطی در این زمینه داده نشود. یکی از مشکلات دیگر ما این است که علاوه بر اینکه هنوز خیلی از مردم اطلاعات کافی ندارند، اطلاعات غلط هم به مردم داده می‌شود. باید بدانیم که کما با مرگ مغزی متفاوت است و در کما احتمال برگشت فرد وجود دارد و ممکن است فرد به کما برود و سال‌ها بعد برگردد چراکه ساختمان مغز سرجای خودش است اما کار نمی‌کند.

مدیرعامل انحمن اهدای عضو ایرانیان گفت: در مرگ مغزی خون‌رسانی مغز متوقف شده و سلول‌ها متلاشی می‌شوند و به هیچ عنوان امکان بازگشت ندارند. بنابراین مهم است فرهنگ‌سازی به درستی انجام شود و اطلاعات غلط داده نشود. افرادی که اطلاعات غلط را در زمینه مرگ مغزی به مردم ارائه می‌دهند در مرگ بیماران نیازمند پیوند شریک هستند چراکه اگر حتی یک خانواده به دلیل اینکه در یک برنامه مثلا گفته شده که مرگ مغزی ممکن است زنده شود اهدا نکند فرصت طلایی که خداوند دراختیارشان قرار داده از دست می‌دهد. یک درصد افراد با مرگ مغزی از دنیا می‌روند و این افراد می‌توانند از این فرصت استفاده کرده و هم اعضای عزیزانشان را در کره خاکی نگه داشته و هم باقیات الصالحاتی برای عزیز از دست رفته و خانواده وی ایجاد کنند. بیشتر این افراد به دلیل باورهای غلطی که وجود دارد این فرصت را از دست می‌دهند و مهم است که اطلاعات صحیح داده شود و از دادن اطلاعات غلط جلوگیری شود.

نجفی زاده با اشاره به همکاری آموزش و پرورش درخصوص اهدای عضو ادامه داد: با کمک آموزش و پرورش موضوعات مرتبط با اهدای عضو وارد کتاب‌های درسی شد تا دانش آموزان با پدیده مرگ مغزی آشنا شده و بدانند که این امکان برای فردی که فوت شده وجود دارد که تا چند روز قلبش با کمک دستگاه و دارو بتپد. همچنین جشنواره‌ای برای دانش آموزان راه اندازی شده است که در بستر سامانه شاد طراحی شده است. دانش آموزان می‌توانند در سامانه شاد در این جشنواره شرکت کرده و درباره آن نظر دهند و آثار خود را در این رابطه ارسال کرده و در جشنواره شرکت کنند.

وی تصریح کرد: همچنین ضروری است که موضوعات مرتبط با مرگ مغزی برای همه رشته‌های پزشکی وغیرپزشکی در دانشگاه‌ها تدریس شود. در اسپانیا نیز برای همه رشته‌های پزشکی یک کارگاه یک روزه و برای همه رشته‌های غیر پزشکی کارگاه ۲ روزه در ارتباط با مرگ مغزی برگزار می‌شود. باید کاری کنیم که همه مردم اطلاع کافی از این موضوع داشته باشند در این خصوص نیز نیازمند همکاری همه دستگاههای فرهنگی، هنرمندان، ورزشکاران، روحانیون و… هستیم و باید در این زمینه تلاش شود تا فرهنگ اهدا در کشور جا بیفتد و عضوی از هیچ مرگ مغزی هدر نرود.

مدیرعامل انحمن اهدای عضو ایرانیان گفت: ما به همه افراد توصیه می‌کنیم همین الان کارت اهدای عضو بگیرند چراکه درصورت مرگ مغزی اگر خانواده نداند که نظر فرد درخصوص اهدای عضو چیست قطعا تصمیم گیری در آن لحظه برای آن‌ها سخت می‌شود. معمولا فقط ۴۸ درصد خانواده‌هایی که نظر فرد متوفی را در خصوص اهدای عضو نمی‌دانند رضایت به اهدا می‌دهند بنابراین همین الان اقدام کنند و با ارسال کد ملی به شماره ۳۴۳۲ در عرض کمتر از یک دقیقه کارت اهدای عضو برای افراد صادر می‌شود و اسم فرد در سامانه مرکزی ثبت شده و می‌توانند تصویر کارت را پرینت بگیریم.

به گزارش ایلنا نجفی زاده در پایان در پاسخ به این سوال که آیا از بیمار مرگ مغزی نسوج نیز برداشت می‌شود گفت: فردی که دچار مرگ مغزی شده می‌تواند نسوج هم در مراکز اهدای عضو اهدا کند. همچنین بیمارانی که دچار ایست قلبی شده و فوت کرده‌اند نیز می‌توانند با توجه به شرایط نگهداری از ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از مرگ نسوج را اهدا کنند و بیماران نیازمند را از رنج معلولیت، در زمینه کاشت سلول‌های بنیادی بجای اهدای عضو نیز تلاش‌های زیادی شده است که سلول‌های بنیادی جایگزین پیوند اعضا شوند مواردی هم گزارش شده است که بهبود نسبی حاصل شده اما حقیقتا این کار نیاز به پیوند را هنوز از بین نبرده است.