دکتر وحید مظفری

اولین نشانه‌های مصرف سیگار و تنباکو بصورت تدخینی در بومیان آمریکا گزارش شده که گویا بعد دوره رنسانس در جوامع اروپایی و بعد در سایر ممالک باب شده است.
در زبان انگلیسی به سیگار برگ عنوان سیگار (Cigar) و به انواع رایج فیلتر دار آن سیگارت (Cigarette) گفته می‌شود.

گردش تجاری سیگار در دنیا را ۱۵۰۰ میلیارد دلار (دو برابر بودجه سرسام آور نظامی آمریکا) عنوان کرده‌اند. در دنیای تجارت قانونی، بعد از نفت و دارو، سیگار سومین تجارت پرسود دنیا شناخته شده است.

استعمال سیگار علاوه بر مردان، در میان زنان هم گسترش دارد. در اوایل، جوامع سیگار را مناسب زنان نمی‌دانستند اما در طی سال‌ها بخصوص توسط ادوارد برنیز (خواهر زاده فروید) برنامه ریزی‌های زیادی انجام شد تا این تابو در زنان شکسته شود (با هدف گسترش بازار مصرف و افزایش سودآوری شرکت‌های تولید کننده سیگار) مثل تصاویر تبلیغاتی زنان سیگار به دست، فیلم‌های تبلیغاتی فراوان، سنجاق کردن سیگار به جنبش فمینیسم با عنوان مشعل آزادی! و استخدام زنان بسیاری که فقط در خیابان راه بروند و سیگار بکشند، اما مهمترین آن رژه زنان به اصطلاح روشنفکر و سطح بالای جامعه در مراسم راهپیمایی سالانه بانوان نیویورک در حالی که سیگار می‌کشیدند بود. برای اینکار هزینه زیادی بعنوان هدیه به زنان سرشناس این راهپیمایی پرداخت کرد تا در ازای آن در این مراسم سیگار بکشند و همزمان بهترین عکاسان را استخدام کرد تا زیباترین تصاویر ممکن از این پدیده را ایجاد کنند!

از حدود ۱۹۳۰ میلادی ارتباط بین سیگار و سرطان ریه بررسی و مورد توجه قرار گرفت.
از میان مواد موجود در تنباکو حدود ۶۰۰ ماده مختلف شناخته شده است که بعد سوختن قریب به ۷۰۰۰ ماده شیمیایی مختلف تولید می‌کند که بسیاری از آنها سمی و دست‌کم ۶۹ مورد آنها سرطان‌زا شناخته شده‌اند.
اما ماده مؤثره تنباکو و بالطبع سیگار، که باعث اعتیاد و وابستگی به آن می‌شود نیکوتین است که خود یکی از سمی‌ترین مواد جهان بوده و بعنوان بزرگترین عامل منفرد پیشگیری کننده از مرگ و میر در جهان شناخته شده است.
نیکوتین یک ماده سایکواکتیو (محرک) بوده و هرچند عمده آن در جریان دود کردن سیگار سوخته و از بین می‌رود اما مقداری توسط ریه‌ها جذب و در عرض کمتر از ۱۰ ثانیه سطح آن در خون به اندازه مؤثر بالا می‌رود تا دوپامین و... در مغز ترشح و باعث احساس لذت و ایجاد سیکل میل مجدد به آن بشود که البته بعد ۲ ساعت هم به مرور اثرش برطرف و برای فرد وابسته به آن نیاز به مصرف یک نخ جدید می‌شود! 
در مورد بیماران اسکیزوفرن وابستگی سیگار بعلت ناهنجاری گیرنده‌های نیکوتینی مغز آنها بیان شده است.

نیکوتین علاوه بر آن باعث افزایش ضربان قلب، فشارخون، افزایش گلوکز خون و کاهش اشتها می‌شود.
مشکلات جسمی سیگار از مشکلات عفونی لثه، دهان و حلق تا برونشیت و ... در ریه را شامل می‌شوند و در مغز هم تاثیر منفی بر حافظه، یادگیری و منطق دارد. اما مهمترین مشکل آن ابتلا به سرطان ریه است.
سالانه حدود ۵/۵ میلیون نفر از مشکلات ناشی از سیگار درجهان فوت می‌کنند و ۲۲% مرگ ناشی از سرطان‌ها به سیگار مرتبط دانسته شده است.

هرچند سطح کشنده نیکوتین بیش از ۳۰ میلی‌گرم عنوان شده اما درصورت مصرف خوراکی نیم میلی‌گرم تصادفی آن بخصوص در کودکان، مرگ و میر که عمدتاً بعلت خوردن تصادفی تنباکو یا مایع موجود در سیگار الکترونیکی (یا حتی تماس این مایع با پوست) گزارش شده‌اند. البته موارد خودکشی با سرکشیدن این مایع سیگار الکترونیکی در بزرگسالان هم وجود داشته است.

در موارد علایم بصورت مسمومیت، تهوع، استفراغ، رنگ‌پریدگی، پرش عضلانی و تشنج، فشار خون بالا و تپش قلب که در ادامه برعکس می‌شوند همراه با فلج عضلانی، کما که نهایتاً می‌تواند منجربه مرگ شود.

بطور کلی هیچ نوع سیگار حتی سیگار الکترونیکی موارد مطلوبی نیستند و استفاده از عنوان انواع سیگار کم ضرر هم جنبه تجاری دارد تا واقعی!
سیگار علاوه بر موارد فوق باعث کاهش باروری از طریق افزایش مرگ تخمک‌ها در زنان و کاهش کیفیت حرکت و قدرت باروری اسپرم در مردان می‌شود و در دوران بارداری هم چه مستقیم و چه غیرمستقیم (دود سیگار در محیطی که مادر قرار دارد)، می‌تواند باعث اختلال رشد جنین بشود.

در مقالات علمی در طول ۷۰ سال گذشته، با تقلب و پرداخت شرکت‌های دخانیات در سرتاسر جهانی مقالاتی در کم نشان دادن خطرات سیگار تولید شده‌اند، اما این موارد بعدها برملا شده و مقالات با صحت بالا نشان از ضررهای متعدد این ماده دارند و بهتر است همگان هر سریعتر به کاهش و نهایتاً ترک مصرف آن روی بیاورند.

🔺در پایان اما اگر می‌خواهید بفهمید چقدر به سیگار معتاد هستید، مهمترین سوال از خودتان این است که چه مدت بعد بیدار شدن از خواب صبحگاهی نیاز ضروری به کشیدن سیگار پیدا می‌کنم؟ 
هرچقدر این زمان کوتاه‌تر باشد یعنی این اعتیاد و وابستگی به سیگار شدیدتر و ترک آن سخت‌تر است.