به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، عوارض و علائم بیماری جسمی معمولا با چشم قابل دیدن و با حواس پنجگانه قابل درک است، اما علائم بیماری‌های روان، معمولا در عواطف، احساسات و رفتار فرد نفوذ پیدا می‌کند.

غفلت از سلامت روان در دنیای پرچالش امروز، تمامی ابعاد زندگی افراد را متاثر می سازد و بر روی طرز تفکر، احساس و نحوه تعامل انسان در هنگام رویارویی با وقایع زندگی، چگونگی مدیریت استرس، نحوه تعامل با دیگران و تصمیمات مهم زندگی، در هر مرحله از زندگی اثرگذار است.

یکی از مهمترین عواملی که باعث می شود افراد نسبت به سلامت روان خود بی توجه باشند، انگ اجتماعیِ اختلالات روان در مراجعه به مشاور، روانشناس یا روانپزشک، است که نه تنها جامعه ایرانی، بلکه تمامی جوامع را دچار کرده است؛ از طرفی، پایین بودن سطح سواد سلامت مردم نیز منجر می شود که مقوله خودمراقبتی در حوزه سلامت روان، همچنان مورد غفلت واقع شود. درست است که در سال های اخیر انگ مراجعه به مشاور یا روانشناس تاحدودی کاهش یافته، اما هنوز هم این نگرش به قوت خود باقیست و سلامت روان جزو اولویت های زندگی مردم محسوب نمی شود.

با وجود عوامل استرس‌زای فراوانی که هر لحظه آماده شلیک به روانِ بی دفاع انسانهاست زمان آن رسیده که مقوله پیشگیری در راس تصمیم گیری های کلان قرار گیرد و تمام بخش‌های کشور به نوعی در این زمینه نقش آفرینی کنند، زیرا این موضوع نه ‌تنها به بهبود کیفیت زندگی فردی کمک می‌کند بلکه به تقویت بنیادهای اجتماعی و فرهنگی ما نیز می‌انجامد. با ارتقای سلامت روان، می‌توانیم دنیایی بسازیم که در آن همگان احساس امنیت، شادی و رضایت داشته باشند.

محمد رضا شالبافان روانپزشک و سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با بیان اینکه سلامت روان، موضوعی همه جانبه و فرابخشی است گفت: شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در تمامی جوامع می‌تواند منشاء بروز آسیب‌های روانی در مردم باشد و در این زمینه به غیر از وزارت بهداشت تمامی نهادهای دولتی و غیردولتی نقش دارند.

وی افزود: درست است که وزارت بهداشت متولی امر سلامت است اما بخش اعظم مولفه‌های موثر بر سلامت خارج از حوزه وزارت بهداشت است و تلاش وزارت بهداشت برای تمرکز خدمت رسانی به منظور بهبود وضعیت سلامت روان و کاهش آسیب‌ها و پیشگیری و درمان بیماری‌ها است، در زمینه آمار ابتلا به بیماری‌های روانپزشکی، استانداردی مشخص نشده و حتی یک مورد از ابتلا به این بیماری‌ها باز هم قابل تامل است، هر درصدی از ابتلا برای ما درصد بالایی محسوب می‌شود و نباید خود را به میزان خاصی از آمارها راضی کنیم، هدفگذاری ها باید به گونه ای باشد که با شیب مناسبی به سمت کاهش آسیب های روانی و اجتماعی پیش برویم.

وی با بیان اینکه انسان سالم محور توسعه پایدار است بر لزوم توجه دولت ها به موضوع بهداشت روان مردم تاکید کرد و افزود: در این زمینه وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران نیز در سه سطح به مشکلات روان ورود کرده که سطح یک مراکز جامع سلامت، سطح دوم مراکز درمان سرپایی سراج و سطح سوم بیمارستان های تخصصی روانپزشکی برای ارائه خدمات بستری است.

سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت ادامه داد: حدود ۳ هزار روانشناس در مرکز جامع سلامت به مراجعان، خدمات سلامت روان ارائه می دهند. همچنین ۱۰۶ مرکز سراج در کشور داریم که خدمات تخصصی سرپایی سلامت روان ارائه می دهند.

شالبافان با تاکید براینکه خدمات سلامت روان باید در سطح کشور توسعه و ارتقا یابد گفت: با توجه به آمار اختلالات روانی و گستره جغرافیایی کشور توسعه خدمات مشاوره سلامت روان و افزایش دسترسی به این خدمات، الزامی است، خودمراقبتی یکی از جنبه‌های مهم پیشگیری از بیماری‌ها محسوب می‌شود که در زمینه سلامت روان و در مقابله با رویدادهای استرس زا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، افراد می توانند سواد سلامت روان خود را با حضور در کارگاه‌های آموزشی معتبر توانمندسازی فردی و یا مراجعه به مشاور غنی سازند.

وی افزود: کتب و مقالات معتبر نیز نقش بسزایی در افزایش آگاهی نسبت به موضوعات سلامت محور دارند. رویارویی با حوادث استرس‌زا در زندگی روزمره غیرقابل اجتناب است، اما سازگاری بهینه با این رویدادها بسیار بسیار اهمیت دارد، یکی از وظایف اصلی دفاتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد و مراکز وابسته به وزارت بهداشت نیز توانمند کردن افراد در رویارویی با موقعیت‌های استرس‌زای زندگی است.

سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با اشاره به اهمیت سلامت روان در محیط کار به عنوان بخش اعظم روزمرگی افراد تصریح کرد: شعار روز جهانی و هفته ملی سلامت روان در سال جاری، "اولویت امروز، سلامت روان در محیط کار" است و عمده‌ترین هدف در این هفته ارتقا و افزایش آگاهی و تغییر و اصلاح نگرش مردم نسبت به مسائل بهداشت روان است.

شالبافان با بیان اینکه سلامت روان در محیط کار زمینه ساز سلامت روان و نشاط اعضای خانواده است گفت: پیشگیری از ابتلا به اختلالات روانپزشکی بر درمان این اختلالات اولویت دارد، یعنی پیش از گرفتار شدن در دام استرس، اضطراب و افسردگی، باید بر نحوه توانمندسازی فردی آگاهی یابیم، محیط کاری ذاتا می‌تواند منشاء استرس باشد اما آگاهی از نحوه مقابله با استرس های شغلی برای همه افراد، چه کارفرما و چه کارکنان، الزامی است. در این راستا محتواهای آموزشی با رویکرد بومی‌سازی تهیه و در اختیار سازمان‌ها و مراکز قرار گرفته است.

وی تشخیص و مداخله زودهنگام اختلالات روان را در افزایش توانمندسازی مردم و ارتقای سطح سلامت روان جامعه موثر دانست و اظهار کرد: نیمی از جمعیت جهان شاغل هستند و اکثرا ساعات طولانی را در محیط کاری سپری می‌کنند. بنابراین محیط کاری باید امن پرنشاط و آرامش بخش باشد. جامعه از افراد تشکیل شده و چنانچه سلامت روان تک تک اعضای جامعه تامین شود، به صورت زنجیره‌وار، سلامت روان جامعه تامین خواهد شد.

سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با بیان اینکه سلامت روان کارکنان منجر به افزایش بهره‌وری محیط کار خواهد شد گفت: همه ما مسئول سلامت روان خود و همکاران‌مان در محیط کاری هستیم و باید تلاش کنیم منبع ایجاد آسیب‌های روانی برای دیگران نباشیم. از سوی دیگر درصد بسیار زیادی از بار مالی سیستم‌ها، اعم از گردش مالی نامناسب و افت درآمدزایی، به دلیل کاهش عملکرد کارکنان و ناشی از مشکلات سلامت روان آنهاست.

وی افزود: بروز هرگونه تغییر در افکار، احساسات، خواب یا اشتها، باید جدی گرفته شود و فرد نسبت به درمان به موقع اقدام کند و چنانچه افراد روان سالمی دارند باید آن را حفظ کنند. همچنین باید نسبت به سلامت روان اطرافیان نیز مسئول باشیم و اگر کسی در خانواده یا محیط کار نیاز به مداخلات سلامت روان دارد، او را راهنمایی کنیم، مراکز جامع سلامت در سراسر کشور در دسترس است و افراد چنانچه نیاز به مشاوره و مداخلات درمانی دارند، می توانند به این مراکز مراجعه کنند.

شالبافان درخصوص آسیب های فضای مجازی در سلامت روان گفت: فناوری بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره انسان شده است و از محیط کار تا زندگی شخصی، فناوری در زندگی ما حضور دارد. با این حال چالش اصلی امروز پیدا کردن تعادل بین استفاده مداوم از فناوری و تأثیرات منفی آن بر سلامت روان است، ظهور رسانه‌های اجتماعی باعث افزایش نگرانی‌ها در مورد تأثیر آن بر سلامت روان شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده بیش از حد از این پلتفرم‌ها مخصوصا در گروه سنی کودک ونوجوان می‌تواند به کاهش عزت‌نفس، انزواطلبی، افسردگی و اعتیاد به اینترنت و شبکه های مجازی منجر شود.

وی افزود: ارتباطات اجتماعی از طریق شبکه‌های مجازی و اینترنت بسیار ضعیف‌تر از ارتباطات واقعی است و در دراز مدت به انزوای اجتماعی، افسردگی و به خطر افتادن سلامت روان افراد می‌انجامد و به صورت ناخودآگاه و بدون آن‌که حتی مطلع باشیم ممکن است به سلامت روان آسیب برساند.

سرپرست دفتر سلامت روان وزارت بهداشت در پایان اضافه کرد: برای حفظ سلامت روان می توان در دسترس‌ترین روش‌ها را در زندگی روزمره به کار گرفت، مثلا می‌توان میزان استفاده از شبکه های مجازی را محدود و ورزش را جایگزین آن کرد، خواب منظم، تغذیه مناسب، مدیریت استرس، تاب آوری در بحران ها، ارتقای مهارت های زندگی، پرداختن به فعالیت های هنری، طبیعت گردی، یادگیری مهارت‌های جدید، حفظ روابط دوستانه و خانوادگی و دوری از دخانیات و الکل را از جمله راهکارهای در دسترس برای داشتن روانی سالم ضروری است.