به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، میانگین عمر مفید بیمارستان‌های کشور تنها ۳۰ تا ۴۰ سال است و بسیاری از مراکز درمانی در ساختمان‌هایی فرسوده و غیراستاندارد فعالیت می‌کنند. آیا این شکاف خطرناک سلامت مردم را به بحران عمیق‌تری سوق خواهد داد؟

در حالی که بیمارستان‌های بین‌المللی در تلاش برای دستیابی به استانداردهای برتر جهانی هستند بیمارستان‌های ایران با چالش‌های متعددی روبرو هستند که آنها را از این استانداردها دور می‌کند.

لیست برترین بیمارستان‌های جهان در سال ۲۰۲۵ که توسط برند فاینانس منتشر شده، نشان می‌دهد که مراکز درمانی پیشرو در جهان از نظر کیفیت خدمات، تجهیزات پیشرفته و تخصص پزشکی در چه سطحی قرار دارند:

این بیمارستان‌ها با ارائه خدمات تخصصی و فوق تخصصی، بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا، و تیم‌های پزشکی مجرب، به عنوان الگوهایی برای سایر مراکز درمانی در سراسر جهان شناخته می‌شوند.

در مقابل بیمارستان‌های ایران با چالش‌های متعددی روبرو هستند که آنها را از رسیدن به استانداردهای جهانی باز می‌دارد.

در حالی که نظام‌های بهداشتی کشورهای پیشرفته با طراحی الگوهای نوین، عمر مفید بیمارستان‌های خود را تا 150 سال افزایش می‌دهند بیمارستان‌های ایران با معضلی به نام فرسودگی زودهنگام دست و پنجه نرم می‌کنند.

نوید نصر دبیر انجمن نت ایران گفت: میانگین عمر مفید بیمارستان‌ها در کشور ما تنها 30 تا 40 سال است و پس از آن این مراکز درمانی دچار فرسودگی و ناکارآمدی می‌شوند، این معضل نه تنها کیفیت خدمات درمانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد بلکه هزینه‌های نظام سلامت را نیز به شدت افزایش می‌دهد. بر اساس مطالعات انجام شده بیش از 30 درصد از هزینه‌های هر تخت بیمارستانی صرف تامین تجهیزات و اقلام پزشکی می‌شود. با این حال به دلیل عدم وجود نظام مدیریت نگهداری و بهره‌برداری صحیح، این تجهیزات به زودی مستهلک شده و هزینه‌های هنگفتی را بر دوش نظام سلامت تحمیل می‌کنند.

وی با اشاره به مطالعات بانک جهانی خاطرنشان کرد که 50 تا 80 درصد منابع نظام سلامت در کشورهای در حال توسعه به ساخت و توسعه بیمارستان‌ها اختصاص می‌یابد. این در حالی است که رعایت استانداردهای ساخت و ساز و اصول مهندسی می‌تواند به مدیریت بهینه هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری در نظام سلامت منجر شود.

یکی دیگر از چالش‌های اساسی بیمارستان‌های ایران فقدان برنامه‌های مدون در حوزه نگهداشت و مدیریت دارایی‌های فیزیکی است. 

دبیر جایزه ملی تعالی نگهداری و مدیریت دارایی‌های ایران در این خصوص گفت: بیش از 1500 بیمارستان در کشور فاقد چنین برنامه‌هایی هستند که این امر منجر به افزایش هزینه‌های عملیاتی، کاهش بهره‌وری و کاهش راندمان انرژی بین 40 تا 60 درصد می‌شود.

با این وجود تلاش‌هایی نیز برای بهبود وضعیت بیمارستان‌های ایران در حال انجام است. وزارت بهداشت در سال‌های اخیر اقدام به تدوین کتاب‌های استاندارد ایمنی بیمارستان‌ها کرده است.

با این حال  دبیر انجمن نت ایران معتقد است که راه زیادی تا رسیدن به استانداردهای مطلوب باقی مانده است.

علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر ضرورت افزایش تخت‌های بیمارستانی در بخش خصوصی گفت: برای ارائه خدمات استاندارد به مردم باید 75 هزار تخت خصوصی به ظرفیت بیمارستان‌های کشور اضافه شود، بهترین راهکار برای افزایش تخت بیمارستانی ایجاد مشوق‌ها، سرمایه‌گذاری و اختصاص تسهیلات در بخش‌های خصوصی است، در حال حاضر تعداد تخت‌های بستری به ازای هر هزار نفر در ایران، بین 1.88 تا 1.89 است که با استاندارد 2.5 تخت فاصله زیادی دارد.

وی ساختارهای قدیمی و فرسوده بیمارستان‌های کشور را چالش دیگری در حوزه بهداشت و درمان عنوان کرد و افزود: بیش از 40 درصد بیمارستان‌های کشور به ویژه در تهران مربوط به سال‌های پیش از 1350 هستند و نزدیک به 30 درصد بین 1350 تا 1369 ساخته شده‌اند. این بدان معناست که 70 درصد بیمارستان‌های کشور از قدمت قابل توجهی برخوردارند و نیازمند نوسازی و بازسازی هستند.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه اصلاح سازه‌ای راهکار منطقی برای فعالیت‌های بیمارستان نیست گفت: در تهران، وضعیت بازتوزیع تخت‌های بیمارستانی چندان مطلوب نیست. برای مثال در منطقه 6 تهران 34 بیمارستان و بیش از 200 درمانگاه فعال وجود دارد، در حالی که منطقه 19 فاقد بیمارستان است و تنها 34 درمانگاه فعال در این منطقه فعالیت دارند.

زالی با تاکید بر اینکه بخش بزرگی از بیمارستان‌های معروف و محبوب تهران در بافت 4 هزار هکتاری فرسوده قرار دارند ادامه داد: در مناطق 7، 10، 11 و 12 تهران به دلیل قدمت و فرسودگی کالبدی بیشتر ساختارهای این مناطق در دسته سازه‌های آسیب‌پذیرند، بیمارستان نهادی اجتماعی و پویا است، بیمارستان صرفا مرکزی برای درمان بیمار نیست بلکه نهادی اجتماعی و شهری است و باید تمام ساختارهای بصری و فیزیکی جذابیت و استحکام کافی داشته باشد.