پایگاه خبری پزشکان و قانون؛

اگر نگاهی به اظهار‌نظرهای مسئولان مدیریت اقتصاد و سلامت کشور در رسانه‌ها در سال‌های اخیر انداخته باشید، شاید به شما هم این احساس ناخوشایند دست داده باشد که واردکنندگان دارو جمعی خائن به کشور و غارتگر منابع ارزی هستند. برای درک بهتر موضوع صحبت‌های آنان را با صحبت‌های مسئولین سلامت کشور درباره سیگارفروشان مقایسه کنید. حرف زیادی نیست چون گویی آنها جملگی میهن‌پرستانی دوست‌داشتنی هستند.

طبق آمار رسمی حداقل ۱۳ میلیون نفر سیگاری در ایران داریم که سالیانه ۶۰ میلیارد نخ سیگار یا ۳ میلیارد بسته سیگار استفاده میکنند. ۶۷ درصد سیگاری‌ها (حدود 10 میلیون نفر) به بیماری‌های مرتبط با عوارض سیگار گرفتار خواهند شد. ۱۳ نوع سرطان با مصرف سیگار مرتبط شناخته شده که مهم‌ترین و مرگبارترین آنها، سرطان ریه است. طول عمر سیگاری‌ها هم حدود 10 سال کمتر از طول عمر افراد عادی است. به عبارتی دیگر  همه تلاش وزارت بهداشت و دولت‌های مختلف طی ۴۰ سال گذشته برای افزایش میانگین طول عمر جمعیت ایرانی‌ها و افزایش امید به زندگی با همین یک قلم مصرف سیگار توسط ۱۳ میلیون نفر از ایرانیان دود شده و هوا رفته است. 

هزینه تولید هر بسته سیگار معمولی حدود ۳۰ سنت است. تمام اقلام تولید سیگار از قبیل توتون، کاغذ، فیلتر و بسته‌بندی هم وارداتی است. طبق گفته شرکت دخانیات، ارزبری هر بسته سیگار ۷۰ درصد قیمت تمام شده آن است. یعنی حدود ۲۰ سنت بابت هر بسته ارزبری داریم. با احتساب ۳ میلیارد بسته در سال، ارزبری کل صنعت سیگار بدون احتساب موارد قاچاق حداقل ۶۰۰ میلیون دلار است!

از طرفی قیمت‌گذاری سیگار آزاد است‌ و سودآوری آن بیش از صد در صد‌. بازار سیگار ایران در اختیار چند شرکت اروپایی- امریکایی است که حتی در دوران تحریم‌ها هم به فعالیت مستقیم از طریق شعب رسمی خود در ایران ادامه می‌دهند! گویی در کنار تحریم‌ها ماموریت دارند کماکان سلامت ایرانیان را مورد هدف قرار دهند.

حدود 1.2 میلیارد دلار کل ارزبری واردات داروهای ساخته شده به ایران است که حدود ۹۵۹ میلیون دلار آن برای داروهایی است که مشابه تولید داخل ندارند و حدود ۲۵۰ میلیون دلار شامل داروهایی است که مشابه تولید داخل دارند. ۳۰ درصد از این ۲۵۰ میلیون دلار‌، داروهایی هستند که محصولات تولید داخل آن به دلایل مختلف کفاف نیاز بازار را نمی‌دهند و ۷۰ درصد باقیمانده هم بر اساس‌ نیاز و تقاضای بیماران وارد می‌شود - که اگر هم رسما وارد نشوند، راه خود را از طریق قاچاق پیدا می‌کنند‌-  هزینه این داروها را مردم از جیب خودشان پرداخت می‌کنند و ضمن آنکه نظام سلامت بودجه‌ای به آنها نمی‌دهد کمکی هستند برای اقتصاد زنجیره تامین دارو بخصوص داروخانه‌ها که این روزها حال خوشی ندارند.

همیشه مخالفان واردات دارو- که می‌خواهند با حذف فیزیکی رقیب از میدان سهم خود از بازار را افزایش دهند-‌ از ارزبری واردات دارو و تحمیل هزینه بر نظام سلامت شکوه دارند، درحالی که همین دلسوزان هیچ وقت از ارزبری واردات سیگار که مستقیما سلامت مردم را نشانه می‌گیرد سخنی نمی‌گویند. (بدبینانه اینکه شاید مصرف سیگار را به نوعی کمک به فروش محصولات دارویی خود در آینده می‌بینند و لذا مشکلی با آن ندارند.)

تمام مواد تولید سیگار - حتی کاغذ بسته‌بندی - در ایران وارداتی است وکسی به آن نمی‌گوید «تولید‌نما» در حالی که داروی تولید تحت لیسانس اگر ماده اولیه خود را - برای حفظ کیفیت دارو - از منبع اصلی تهیه کند، باید به همه عالم پاسخگو باشد و در نهایت هم «تولید‌نما» معرفی می‌شود.

بسیاری از 85 میلیون نفر جمعیت ایران به نحوی در طول یک سال از این داروهای واراداتی که عمدتا شامل واکسن‌ها، داروهای قلبی، گوارشی، سرطانی و ... هستند، استفاده می‌کنند. باید اشاره کرد که بخشی از افزایش امید به زندگی در بدو تولد ایرانیان که در طی ۴۰ سال گذشته بیش از 10 سال بوده (به رغم مشکلات ناشی از مصرف سیگار) به کمک همین داروها و واکسن‌ها بوده است. با این داروها صدها هزار بیمار سرطانی و ده‌ها هزار کودک با  بیماری‌های خاص و متابولیک مثل هموفیلی‌ها و تالاسمی‌ها در کنار خانواده خود زندگی طولانیتر و با کیفیت‌تری دارند.

از طرف دیگر دارو توسط دولت قیمت‌گذاری می‌شود، سود ناخالص واردات در سطح ۸ الی ۱۲ درصد تعیین‌ و کلیه مراحل قیمت گذاری، توزیع و مصرف آن کنترل می‌شود و در نهایت هزاران خانواده هم در این کسب و کار ارتزاق می‌کنند.

حالا اگر قرار باشد بنویسیم، در خدمت یا خیانت کدام صنف بنویسیم؟ سیگار فروش‌ها که معلوم نیست چگونه حتی در دوره تحریم محصول‌شان دچار کمبود نشده یا وارد کنندگان دارو؟ آیا مسئولین سلامت نباید اساسا نگران سلامت مردم باشند؟ 

پی نوشت: امکان دارد دوستان بگویند ارز دارو دولتی است و ارز واردات سیگار ارز سامانه نیمایی است. اولا چنین تفاوتی در نوع ارز کمتر از یک سال است که اتفاق افتاده و ‌قبلا هم هجمه‌ها علیه واردات دارو کمتر از امروز نبود. ثانیا، اتحادیه واردکنندگان بارها درخواست کرده که واردات دارو بخصوص داروهای مشابه تولید داخل با ارز سامانه نیمایی انجام شود اما متاسفانه دولت کماکان به واردات با ارز دولتی اصرار دارد و اخیرا هم صدور مجوز واردات داروهای مشابه تولید داخل را به جای استفاده از نوع ارز نیمایی کلا ممنوع اعلام کرده است. امری که محال است برای سیگار اتفاق بیافتد.

اکر وضع به همین منوال باشد‌، تعجب نخواهیم کرد اگر ببینیم درآینده داروخانه‌ها از بی‌دارویی، سیگارفروش شوند و داروهای قاچاق، سر از دکه‌های سیگار فروشی در آورند.