به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، زهرا عبداللهی به مناسبت برگزاری بسیج ملی کنترل فشارخون گفت: بیماری‌ های قلبی عروقی، علت اصلی یک سوم موارد مرگ و میر ناشی از بیماری ‌های غيرواگير و علت اصلی مرگ در افراد بالای 30 سال و دومین عامل مرگ در افراد 15 تا 59 ساله محسوب می شود. 

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با بیان اینکه فشار خون بالا علت 6.7 میلیون مرگ زودرس و 92 میلیون ناتوانی و عوارض ناشی از بیماری در جهان بوده است، افزود: بیماری‌های قلبی-عروقی، شایع ترین علت مرگ و میر در جهان است، از طرفی حدود 80 درصد مرگ و میرها در بیماری های قلبی-عروقی ناشی از فشار خون بالا، مصرف سیگار و کلسترول بالا رخ می دهد که از میان این سه علت، فشار خون بالا مهمترین علت مستقیم در مرگ و میر در کل دنیا است.

 

وی افزود: شیوع فشار خون بالا در ایران حدود 18 درصد گزارش شده و مصرف زياد نمك يكي از دلايل اصلي آن به شمار مي رود. درحال حاضر بیماری های غيرواگير حدود، 70 درصد از علل مرگ و میر را به خود اختصاص داده و از 385 هزار مرگ سالیانه در كشور، 268 هزار مورد مرگ ناشی از بیماری‌ های غيرواگير بوده است.

 

عبداللهی گفت: براساس برآوردهاي موجود، میزان دریافت روزانه نمک در کشور 15 تا 10 گرم " 2 تا 3 برابر مقدار توصيه شده توسط سازمان جهانی بهداشت يعني 5 گرم در روز است. براساس آخرين گزارش سازمان جهاني بهداشت، متوسط ميزان مصرف نمك در اكثر كشورهاي منطقه مديترانه شرقي، بيش از 12 گرم در روز براي هر فرد محاسبه شده است. بنابراين كاهش مصرف نمك يكي از اولويت هاي نظام سلامت در تمام كشورها است و بسته  به نوع فرهنگ غذايي مردم، برنامه ريزي كاهش مصرف نمك يكي از دغدغه هاي اصلي مسئولين سلامت كشورها به شمار مي رود.

 

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت اضافه کرد: در كشورهاي توسعه يافته بيشتر از 80 درصد نمك های مصر، نمك‌هاي پنهان در مواد غذايي است كه با مصرف غذاهاي غيرخانگي، غذاهاي كنسروي و فست فودها تامين مي شود. اما در كشور ما، با توجه به الگوي مصرف مواد غذايي، بيشترين منبع مصرف نمك ازطريق افزودن نمك در هنگام تهيه و طبخ و مصرف غذا کسب می شود.

 

وی تصریح کرد: مطالعات سازمان جهاني بهداشت بيشترين منبع نمك دركشورهاي منطقه مديترانه شرقي كه كشور ما هم در بين آنها قراردارد را نمك موجود در نان ها بيان مي ‌كند. نتایج بررسی مطالعات بزرگ نشان داده که کاهش حدود 6 گرم نمک دریافتی روزانه باعث کاهش 24 درصدی سکته مغزی و کاهش 18 در صدی بیماری عروق کرونر می شود و حدود 2.5 میلیون مرگ و میر را کاهش می دهد. همچنين كاهش مصرف نمك به ميزان يك گرم در روز موجب كاهش 7 درصدي در بروز سكته‌هاي مغزي و قلبي مي‌ شود.

 

عبداللهی ادامه داد: بر طبق استانداردها، ميزان سديم دريافتي در روز نبايد بيشتر از 2000 ميلي گرم يعني حدود 5 گرم نمك يا كمتر از يك قاشق مرباخوري نمك، باشد. اين ميزان براي بيماران قلبي و افرادي كه فشار خون بالا دارند و همچنين افراد بالاي 50 سال، روزانه كمتر از 1200 ميلي گرم سديم كه معادل 3 گرم نمك يا حدودا نصف قاشق مرباخوری نمك است، توصیه شده است.

 

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت درخصوص اقدامات سایر کشورهای دنیا برای کاهش نمک مصرفی، اظهار کرد: کشورهای انگلیس، فنلاند، استرالیا، نیوزلند و کانادا، موفق ترین کشورها در امر کاهش نمک مصرفي هستند. دلایل موفقیت این کشورها انجام فعالیت های آموزشي در سیستم های بهداشتی، جلب حمایت سیاستگذاران و همکاری با صنایع غذایی در این خصوص بوده است. در انگلیس، رمز موفقیت، جلب حمایت صنایع غذایی و تولید کنندگان غذا و در استرالیا انجام سیاست گذاری و در برخی از کشورها اقدامات انجام شده بر روی کیفیت نان ها، دلیل موفقیت ذکر شده است.

 
وی یادآور شد: در سال 1996در انگلستان گروهی از افراد صاحب نظر اقدام به تشکیل گروهی به نام CASH کردند. هدف آنها آگاه سازی مصرف کنندگان نسبت به اهمیت کاهش نمک و نیز تغییر سیاست های جامعه در ارتباط با میزان نمک و نیز تحت فشار قراردادن تولیدکنندگان محصولات غذایی در جهت کاهش نمک محصولاتشان بود. 

عبداللهی افزود: آنها با همکاری سازمان های مرتبط با سلامت و استاندارد اقدام به بسیج همگانی در جهت کاهش مصرف نمک کردند و به این ترتیب انگلستان به عنوان اولین کشور به شکل منسجم و برنامه ریزی شده در جهت کاهش نمک محصولات غذایی گام برداشته است. در این کشور کاهش نمک برای حدود 30 درصد محصولات غذایی اتفاق افتاده و برچسب های غذایی که به وضوح میزان نمک را در آن محصول نشان می دهد، اجباری شده است و غذاهایی که فاقد برچسب بودند به تدریج حذف شده اند.

 

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت گفت: بر اساس اقدامات موثری که در این راستا در انگلستان انجام شده است، در تمامی کشورهای دنیا اقدامات مشابه لازم و ضروری است؛ به ویژه در کشورهای در حال توسعه مردم عادت كرده اند به غذاهای روزانه خود نمک اضافه کنند، بنابراين لازم است برنامه هاي بسيج گونه آموزشي براي اصلاح عادات غذايي و استفاده از نمكدان در وعده هاي غذايي اجرا شود. كودكان را بايد از كودكي به غذاي كم نمك عادت داد. اگر ذائقه كودك با خوردن غذاها و تنقلات غذايي پرنمك خو بگيرد، ديگر در بزرگسالي به راحتي نمي توان اين عادت غلط را اصلاح كرد.

 

وی با بیان اینکه برنامه کاهش مصرف نمک در ترکیه نیز از سال 2011 اغاز شده است، یادآور شد: میانگین مصرف نمک در بیشتر کشورهای منطقه ای اروپا در حدود 8 تا 12 گرم در روز برآورده شده است. اولین بررسی در ترکیه به نام SaltTuk در سال 2008 نشان داد که مصرف نمک در ترکیه حدود 18 گرم در روز توسط یک فرد بالغ است. این مطالعه در سال 2012 دوباره تکرار شد و به 15 گرم در روز رسید.

عبداللهی اضافه کرد در ترکیه سه اقدام براي كاهش نمك مصرفي مردم در دست اجرا است که شامل پایش وكنترل ميزان نمك محصولات غذايي، اجباري كردن استاندارد ميزان نمك در محصولات و افزایش آگاهی مردم در زمينه خطرات و پيامد هاي مصرف زياد نمك بود. مهم ترین اقدام موفق در ترکیه شامل، کاهش نمک در نان و بعضی از غذاهای فرآیندشده مانند رب گوجه فرنگی و سس قرمز، وضع مقررات در برابر فروش چیپس و محصولات شور در مغازه های نزدیک مدارس از سال 2011،  مقررات برچسب گذاری برای محصولات غذایی، کاهش نمک در پنیر و زیتون تا سال 2013 و فرهنگسازي و افزایش آگاهی مردم به وسیله وزارت بهداشت، سازمان غذا، وزارت کشاورزی و دانشگاه ها و صدا و سیمای این کشور در سال 2013 بود. 

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت تصریح کرد: همچنین، تهیه فیلم های آموزشی برای کاهش نمک از تلویزیون ملی، اخطار در مورد هفته نمک که با فعالیت های مختلف در تمامی استان هاي اين كشور اجرا مي شود، آموزش در مورد نمک و سلامتی که به وسیله فضاهای مجازی انجام مي شود، از جمله فعالیت های انجام شده برای کاهش مصرف نمک در ترکیه است.

 

وی افزود: براساس گزارش پیشگیری اولیه از افزایش فشارخون سازمان بهداشت جهانی در سال 1983 و نیز گزارش بررسی تغذیه و رژیم غذایی در بیماری های مزمن، این سازمان در سال 2003 اعلام کرد که نمک دریافتی روزانه باید کمتر از 5 گرم باشد که برخی کشورها برای رسیدن به این عدد اقدام کرده اند، اما برخی کشورها هنوز تصمیمات مدونی در این مورد اتخاذ نکرده اند. در بسیاری از کشورهای اروپایی مقادیر کمی و کیفی نمک دریافتی مناسب اعلام شده است. مثلا در هلند کمتر از 9 گرم و در پرتغال کمتر از 5 گرم توصیه شده است، در حالیکه در یونان فقط توصیه شده که مردم از مصرف نمک و غذاهای پر نمک بپرهیزند.

 

عبداللهی گفت: چهار کشور آسیایی نیز مقادیر مناسب مصرف روزانه نمک را اعلام کرده اند که سنگاپور کمترین "کمتر از 5 گرم" و ژاپن بیشترین "کمتر از 10 گرم" را اعلام کرده است. در میان کشورهای آفریقایی دو کشور نیجریه و آفریقای جنوبی این مساله را در رژیم های غذایی در نظر گرفته اند. در استرالیا و نیوزیلند نمک توصیه شده کمتر از 6 گرم است.

 

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت ادامه داد: در آمریکای شمالی "کانادا و ایالات متحده " مقدار توصیه شده کمتر از 6 گرم است که در ایالات متحده نمک توصیه شده در گروه های خاص کمتر از 4 گرم است. همچنین، در بین کشورهای آمریکای جنوبی، برزیل تنها کشوری است که نمک کمتر از 5 گرم را توصیه کرده است و سایر کشورهای این منطقه فقط به کاهش مصرف نمک اکتفا کرده اند.

وی اظهار کرد: در برخی کشورها روش های ویژه ای برای ارزیابی نمک مصرفی به کار رفته است؛ مثلا میزان نمک به طور دقیق در برچسب ها قید شده است، بسیج هاي آموزش همگانی برای افراد جامعه نسبت به کاهش مصرف نمک، اجرا شده است، محصولات کم نمک در جامعه از طريق رسانه هاي جمعي به مردم شناسانده شده است، از صاحبان صنایع غذایی برای تولید محصولات با نمک کمتر حمايت شده است و مقدار نمک در محصولات غذایی به طور مرتبي كنترل وپايش مي شود.

 

عبداللهی گفت: در انگستان هدف این بود که نمک دریافتی در سال 2010 به کمتر از 6 گرم کاهش پیدا کند و برای رسیدن به این عدد، اولین قدم ارزیابی نمک مواد غذایی بود. براین اساس، در کودکان نان سفید، غلات صبحانه و تنقلات صنعتي بیشترین مقدار نمک مصرفي کودکان و بالغین را تامین می کرد. با اجراي برنامه كاهش مصرف نمك سالانه در این کشور، 26 هزار تن در مصرف نمک صرفه جویی شد، همچنین، از6000 مورد از موارد مرگ سکته مغزی و حمله های قلبی جلوگیری شد. فروش بسته های نمک نیز 40 تا 50 درصد کاهش یافت. از نظر هزینه نیز برآورد شده که 5 میلیون پوند در هر سال براي اجراي بسیج همگانی کاهش مصرف نمک صرف شده و در مقابل 5.1 ميليارد پوند در بخش سلامت صرفه جویی شده است.

 

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: به نظر می رسد که بیشتر عوارض بیماری فشارخون از طریق یک استراتژی ارزان و مقرون به صرفه کاهش مصرف نمک رژیم غذایی در جمعیت های مختلف قابل پیشگیری است. به طوری که بر طبق اطلاعات سازمان جهانی بهداشت، این استراتژی موثرترین رویکرد در تمام کشورها بوده است. اغلب مردم در سراسر دنیا روزانه بیش از مقدار مورد نیاز نمک مصرف می کنند. در سال 2003 سازمان جهاني بهداشت و سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (FAO) برنامه ای جهت کاهش مصرف نمک به کمتر از 5 گرم در روز تهیه کردند که در کشورهای مختلف اجرا شود. اما باید توجه داشت که به منظور کاهش نمک مصرفی نیاز به اجرای برنامه های وسیع و جامع در سطح جامعه داريم.

 

وی با بیان اینکه دركشورما بخش عمده نمك مصرفي از طريق افزودن نمك به غذاهاي خانگي است، تصریح کرد: براین اساس نیز برنامه ريزي بر روي كاهش مصرف نمك بايد با هدف آگاه سازي جامعه و تغيير رفتارهاي غذايي در سطح خانواده انجام شود. ضمن اينكه، با توجه به متوسط مصرف  نان در كشور " سرانه 320 گرم درروز"، كاهش نمك مصرفي در نان مي تواند نقش قابل توجهي در كاهش نمك مصرفي داشته باشد.

عبداللهی افزود: همچنين، با توجه به الگوي غذايي مردم، مصرف آن دسته از موادغذايي كه از تكرر مصرف بيشتري برخوردارند، مانند پنير، رب گوجه فرنگي، تن ماهي،  تنقلاتي مانند، فرآورده هاي غلات حجيم شده، و چيپس بازنگري و تجديد نظر در استاندارد ميزان نمك در اين محصولات وتشويق صنايع غذايي براي توليد محصولات غذايي كم نمك از ديگر راهكارهايي است كه لازم است به آنها نيز پرداخته شود.

 

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت تصریح کرد: در سطح كشور، سازمان هاي مختلفي در امر فرهنگ و سواد غذا و تغذيه اي جامعه نقش آفرين هستند كه در برنامه بسيج ملي كاهش مصرف نمك نقش مهمي دارند. در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، زيرمجموعه هاي مختلفي از جمله معاونت بهداشت، دست اندركار امر آموزش هستند. در اين مجموعه با به كارگيري توان موجود در بخش بهداشت، شامل حدود 25 هزار واحد بهداشتي، درماني و حدود 60 تا 70 هزار نفر از افراد شامل بهورز، كاردان، كارشناس و پزشك، آموزش هاي مرتبط با غذا و تغذيه در سطح كشور به افراد، به ويژه گروه هاي آسيب پذير ارائه مي شود.

 

وی تاکید کرد: آموزش و پرورش نيز به عنوان يكي از مهمترين عوامل مؤثر در توسعه كشورها شناخته مي شود، از آنجايي كه دانش آموزان و اولياي آنها و كاركنان مدارس، بخش قابل توجهي از جمعيت كشور را در برمي گيرند، از اين رو آموزش اطلاعات صحيح غذا و تغذيه اي به حدود 18 ميليون دانش آموز و بيش از يك ميليون معلم، تأثير چشمگيري بر سلامت جامعه خواهد داشت. همچنین، سازمان نهضت سوادآموزي كه آموزش بخشي از بزرگسالان كشور را بر عهده دارد، مي تواند نقش تعيين كننده‌ اي در آموزش سواد تغذيه اي داشته باشد.

عبداللهی با تاکید بر نقش رسانه ها در افزایش آگاهی مردم، گفت: سازمان صدا و سيما و رسانه هاي جمعي از جمله مراكزي است كه به ويژه در سال هاي اخير سهم آنها در فرهنگ سازي بيشتر مورد توجه قرار گرفته است.

 

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: فعاليت هاي سازمان بهزيستي به عنوان يكي از سازمان هاي ذي ربط با گروه هاي آسيب ديده و آسيب پذير جامعه، در سالهاي گذشته در قالب تهيه جزوات، پمفلت و تدوين و چاپ مجموعه هاي آموزشي محدود بوده است. همچنين، در زمينه غذا و تغذيه طرح هاي تحقيقاتي متعددي نيز اجرا کرده و همايش هايي نيز با موضوعيت غذا و تغذيه و بهداشت توسط اين سازمان اجرا شده است. سازماندهي اين مجموعه نيز به گونه اي است كه مراكز بهزيستي از نظر تغذيه تحت نظارت قرار دارند.

 

وی با بیان اینکه انستيتو تحقيقات تغذيه ‌اي و صنايع غذايي كشور به عنوان يك مركز پژوهشي علمي و در عين حال نقش آفرين در آموزش تخصصي غذا و تغذيه شناخته مي شود، اظهار کرد: در حوزه آموزش عمومي و فرهنگ سازي تغذيه اي، نقش اين انستيتو از موضع اصلاح سواد تخصصي و در عين حال حضور تخصصي در آموزش هاي عمومي قابل توجه است. در اين سازمان در سال هاي اخير، گروه تخصصي ويژه اي تحت عنوان تحقيقات آموزش همگاني مورد توجه قرار گرفته است.

 

عبداللهی ادامه داد: این نهادها و دستگاه ها، درصورتي كه در كنار وزارت بهداشت قرار گيرند، مي توانيم در كاهش ميزان نمك مصرفي مردم و در نتيجه کاهش بيماري هاي قلبي عروقي، سرطان و پوكي استخوان نقش موثری ایفا کنیم. 

 

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با تاکید براینکه باید كودكان را از زمان شروع تغذيه كمكي با غذاهاي كم نمك عادت دهيم، افزود: تنقلات شور و پرنمك كه متاسفانه تبليغات زيادي هم براي تشويق مردم به مصرف آنها مي شود، رو به افزايش است و ضرورت دارد مصرف آنها را براي كودكان ونوجوانان خود محدود كنيم، همچنین، سعی کنیم، فست فود بي رويه و زياد مصرف نكنيم، زيرا فست فودها ميزان قابل توجهي نمك وارد بدن مي كنند. به عنوان مثال، يك پيتزاي 150 گرمي با پنير و گوجه فرنگي، حاوی 8.5 گرم نمك است، يعني تقريبا 2 برابر مقداري كه در طول يك روز از طريق مصرف تمام غذاها بايد به بدن برسد.

 

به گزارش وب‌دا وی در پایان تاکید کرد: نانوايي ها كمك كنند كه نان كم نمك به دست مردم برسد، تا بتوانيم با فشار خون بالا به عنوان قاتل خاموش مقابله كنيم.