به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، افشین‌ استوار اظهار داشت: بیماری‌های غیرواگیر بیماری‌هایی است که توسط یک عامل عفونی مانند میکروب، ویروس، قارچ و انگل منتقل نمی‌شود؛ برای نمونه دیابت یک بیماری غیرواگیر است اما اسهال، سل، وبا، مالاریا، سرخک و سرمایه‌خوردگی از جمله بیماری‌های واگیر است.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت ادامه داد: البته بین بیماری‌های واگیر و غیرواگیر یک تعاملات و ارتباطاتی وجود دارد. مثلاً برخی بیماری‌های غیر واگیر مثل  سرطان‌ دهانه رحم عامل عفونی دارد؛ یعنی یک ویروسی در انسانی وجود دارد که عامل اکثر بیماری‌های سرطان رحم است و ویروس از فردی به فرد دیگری منتقل شده و باعث ایجاد این سرطان می‌شود.

وی افزد: بیماری سرطان کبد، هپاتیت B و C فرد را مستعد سرطان کبد می‌کند و نیز سرطان معده که در برخی موارد عامل عفونی، یک میکروب است و بعضی از انواع دیابت به علت وجود یک ویروس است.بنابراین این‌ طور نیست که اینها دو چیز مجزا باشند. اصلی‌ترین بیماری‌های غیرواگیر بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت، سرطان و بیماری‌های مزمن تنفسی است که عامل بیش از ۸۰ درصد مرگ و میرها هستند.

استوار گفت: در جهان و ایران بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت، سرطان و بیماری‌های مزمن تنفسی چهار عاملی هستند که بیش از ۸۰ درصد بیماری‌های غیرواگیر و مرگ و میرهای وابسته به آن را تشکیل می‌دهند.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت تصریح کرد:‌ وزارت بهداشت براساس شواهد علمی اقدام می‌کند و هر چقدر بار بیماری بیشتر باشد وزارت بهداشت به آن اهمیت بیشتری می‌دهد و متناسب با آن برای کنترل، پیشگیری و ارتقای سلامت برنامه‌ریزی می‌کند. 

وی اظهار کرد: بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، دیابت و بیماری‌های مزمن تنفسی عمده اولویت وزارت بهداشت را تشکیل می‌دهد. البته خوشبختانه این بیماری‌ها عوامل خطر مشترکی دارند که عبارت است از فاکتورهایی که افراد را مستعد ابتلا به این بیماری‌ها می‌کند.

استوار اضافه کرد: مهمترین عوامل خطر رفتاری بیماری‌های غیرواگیر برای این چهار بیماری، تغذیه ناسالم، کم تحرکی، مصرف سیگار و الکل است، البته عوامل خطر بیولوژیک هم وجود دارد؛ مانند بالا بودن قند خون، چربی خون، چاقی و  مهم‌تر از همه فشار خون بالا است.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت ادامه داد: همه بیماری‌ها کم و بیش جزء ارثی و اکتسابی دارند و بیماری‌های واگیر نیز این طور است. مثلاً ممکن است دو فرد به دلایل ارثی با یک عامل عفونی در تماس باشند؛ یکی بیمار شده و دیگری بیمار نشود. معنای آن این است که یکی استعداد ژنتیکی ابتلا به آن بیماری را دارد و دیگری مقاومت نسبی دارد.

وی در خصوص برنامه های وزارت بهداشت برای پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر گفت: کارهایی را که انجام می‌دهیم به این شکل است که روی همین بیماری‌ها و عوامل خطر نظام خدمات اولیه بهداشتی کار می‌کنیم؛ یعنی در پایگاه‌های بهداشتی، خانه‌ها و مراکز بهداشتی و در سطح جامعه کار کرده و مداخلات مبتنی بر جامعه را طراحی و اجرا می‌کنیم.

استوار گفت: منظور ما از این کار آموزش‌ها و غربالگری‌های عمومی است که در سطح جامعه اجرا می‌شود. برای نمونه بسیج کنترل فشار خون یک کاری است که در سطح جامعه انجام می‌دهیم و تلاش می‌کنیم آگاهی مردم را بالا ببریم و با هماهنگی‌های بین بخشی و سازمان‌هایی که به نوعی در عوامل خطر تأثیرگذار باشند همگی را دور یک هدف مشترک جمع کنیم.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت تصریح کرد: برای این کار کمیته‌ای با عنوان کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر در وزارت بهداشت وجود دارد که رئیس آن وزیر بهداشت بوده و همه معاونت‌های مختلف در داخل وزارتخانه عضو آن هستند، کاری که این کمیته دنبال می‌کند در واقع نوعی سازوکار بین بخشی را در پیش می‌گیرد تا بتواند همه سازمان‌ها و نهادهایی را که در کشور چه در دولت و چه در بخش خصوصی روی بیماری‌های غیرواگیر تأثیر و تأثر دارند را دور هم جمع کند.

وی افزود: برای انجام این کار "سند ملی پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر" وجود دارد که این سند در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی که رئیس جمهور رئیس آن است به تصویب رسیده و تقریباً همه وزارتخانه‌ها و نهادهای اصلی مؤثر در پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر در این سند مشارکت دارند؛ ضمن اینکه ۱۳ هدف برای این موضوع در وزارت بهداشت هدف‌گذاری شده است.

استوار ادامه داد: در واقع برای کاهش عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر و دسترسی مردم به تکنولوژی و داروها اقدام می‌شود. به عنوان مثال یکی از اهداف این است که ما ۲۵ درصد شیوع فشار خون بالا را در کشور کاهش دهیم.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: یکی دیگر از اهداف این است که ۳۰ درصد مصرف میانگین نمک در جامعه و ۲۵ درصد کم تحرکی را کاهش دهیم. به این ترتیب این ۱۳ هدف وجود دارد. این اقدامت برای این است که ما را در نهایت به سمت هدف اصلی و کلی که یکی از ۱۳ هدف است سوق دهد و آن کاهش مرگ و میر زودرس است.

وی اضافه کرد: این را همه می‌دانند که روزی عمر به پایان می‌یابد اما ما می‌خواهیم تا جایی که ممکن است به تعویق بیندازیم و فعلاً هدف این است که مردم زیر سن ۷۰ سالگی از بین نروند؛ چرا که اگر فردی زیر سن ۷۰ سالگی از بین برود می‌گوییم از نظر اهداف سازمان جهانی بهداشت مرگ زودرس داشته است. برای این کار باید به این موضوع توجه کنیم که شیوع فشار خون و مرگ ناشی از تصادفات و حوادث ترافیکی را کم کنیم  و مصرف چربی ترانس را کاهش دهیم و به این ترتیب به هدف اصلی می‌رسیم.

استوار گفت: هدف این است که مردم زیر سن ۷۰ سالگی از بین نروند؛ چرا که اگر فردی زیر سن ۷۰ سالگی از بین برود می‌گوییم از نظر اهداف سازمان جهانی بهداشت مرگ زودرس داشته است.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت افزود: سن امید به زندگی در ایران در بین مردان و زنان متفاوت است. در مردان سن امید به زندگی ۷۴ سال و در زنان ۷۸ سال است. وقتی می‌گوییم امید به زندگی یعنی وقتی نوزادی اکنون با شرایط فعلی به دنیا می‌آید چقدر امید به زنده ماندن دارد.

وی ادامه داد: در دنیا میزان امید به زندگی متفاوت است. بالا بودن امید به زندگی در کشورهای ژاپن و اسکاندیناوی بالاتر از میزان نرم جهانی است. به این ترتیب در کشورهای در حال توسعه پایین‌تر و کشورهایی فقیرتر خیلی پایین‌تر است و نابرابری زیادی بین کشورها وجود دارد.

استوار در خصوص چگونگی اجرای کمپین  و بسیج ملی کنترل فشار خون در ایران گفت: ابتدا باید به این پرسش پاسخ دهیم که چرا به دنبال کمپین یا بسیج ملی کنترل فشار خون هستیم که باید پاسخ داد علت این است که میزان شیوع فشار خون بالا در جمعیت ۱۸ سال به بالا در کشور حدود ۲۶ تا ۲۷ درصد است، این به آن معنا است که ما جمیعتی بالغ بر ۱۵ میلیون در کشور  از جمعیت ۱۸ سال به بالا داریم که دارای فشار خون بالا هستند. 

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت تصریح کرد: اگر به جمعیت هدف برنامه‌های ما در نظام ارائه خدمات بهداشتی که جمعیت ۳۰ سال به بالا است توجه کنیم این آمار حتی به بیش از یک سوم افزایش پیدا می‌کند. معنای آن این است که یک سوم جمعیت ۳۰ سال به بالای کشور فشار خون بالا دارند.

وی اظهار کرد: نکته‌ای که وجود دارد این است که از تعداد ۱۵ میلیون نفری که استعداد مبتلا شدن به فشار خون را دارند، فقط ۶۰ درصد آنها مطلع هستند که فشار خون بالا دارند و ۴۰ درصد مابقی هیچ اطلاعی از این موضوع ندارند؛ چرا که فشار خون هیچ علامت مشخصی ندارد؛ یعنی ۶ تا ۷ میلیون نفر بیمار مبتلا به فشار خون بالا در کشور داریم که اصلاً از بیماری‌ خود مطلع نیستند.

استوار ادامه داد: از طرفی دیگر از بین کسانی که از بیماری خود مطلع هستند فقط ۴۰ درصد مراقبت و داروی لازم را دریافت می‌کنند؛ در نتیجه اتفاقی که در کشور می‌افتد این است که هر سال نزدیک به ۱۰۰ مرگ منتسب به فشار خون در کشور روی می‌دهد، این در حالی است که ما تقریباً نزدیک ۳۸۰ هزار مرگ در کشور داریم؛ یعنی بیش از یک چهارم مرگ‌هایی که در کشور اتفاق می‌افتد در اثر بیماری‌هایی است که منتسب به بیماری فشار خون است.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: همه اینها نشان می‌دهد که این بیماری چقدر مهم است. از طرفی دیگر خصوصیتی که فشار خون بالا دارد این است که قابل شناسایی و کنترل است. یعنی با یک تجهیزات ساده مثل فشارسنج قابل شناسایی بوده و با داروهای موجود نیز قابل کنترل است؛ بنابراین این یکی از اولویت‌های اصلی وزارت بهداشت است.

وی افزود: در سه دهه گذشته شیوع فشار خون در کشور تقریباً سه برابر شده است و اگر به همین شکل پیش برویم انتظار می‌رود در ۵ تا ۶ سال آینده این میزان به چهار برابر برسد. در ۳۰ سال پیش میزان شیوع فشار خون ۱۰ درصد بوده است؛ در حالی که اکنون به ۳۰ درصد رسیده و تا چند سال دیگر به ۴۰ درصد خواهد رسید؛ در نتیجه اگر کاری انجام ندهیم با بحران جدی مواجه می‌شویم. لذا برنامه‌های جامعی برای کنترل فشار خون در نظر داریم؛ یعنی با کنترل عوامل خطر جلوی فشار خون بالا را بگیریم.

استوار گفت: برای اطمینان یا افزایش پوشش مراقبت، درمان و کنترل فشار خون در افراد دارای فشار خون بالا برنامه‌هایی در وزارت بهداشت داریم که در حال اجرا است. یکی از این کارها همینکمپین فشار خون بالا است که از ۲۷ اردیبهشت‌ روز جهانی فشار خون شروع شده و تا پایان ماه رمضان کمپین اطلاع‌رسانی و آموزش آن ادامه داشت و در پس زمینه این اطلاع‌رسانی تدارکات لازم را در مراکز بهداشتی و دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام شد.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت ادامه داد: البته مردم می‌توانند در همین مدت نیز به مراکز درمانی ما مراجعه کرده یا به صورت خود اظهاری در سامانه فشار خون خود را وارد کنند. مرحله عملیاتی و میدانی طرح بسیج ملی سنجش فشار خون از عید فطر شروع شده و تا ۱۵ تیرماه ادامه خواهد داشت.

وی در خصوص اینکه هر فرد چند وقت یکبار باید فشار خون خود را کنترل کند گفت: این موضوع بستگی به آن دارد که فرد عوامل خطر دیگر را دارد یا خیر یا اساساً فشار خون او بالاست. در مراکز درمانی اگر یک فرد ۳۰ تا ۴۰ سال فشار خون خود را بگیرد و عوامل دیگر خطر در آن را بسنجیم و مشکلی نداشته باشد به او اعلام می‌کنیم برای اندازه‌گیری فشار خون خود سه سال دیگر مراجعه کند.

استوار تصریح کرد: اگر یک عامل خطر وجود داشته باشد یا سن فرد از ۴۰ سال به بالا باشد باید هر سال فشار خون خود را اندازه بگیرد؛ یعنی حداقل سالی یکبار این کار را انجام دهد. اگر فشار خون بالا داشته باشد به او اعلام می‌کنیم تا هر ماه برای اندازه‌گیری فشار خون مراجعه کند و هر سه ماه یکبار نیز پزشک او را ویزیت می‌کند؛ این پروتکل‌هایی است که در مراکز بهداشتی و درمانی رعایت می‌شود.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت اضافه کرد: به این ترتیب ما با کنترل فشار خون جلوی عواقب جدی آن مانند سکته قلبی را می‌گیریم. فشار خون بروز سکته‌های قلبی و مغزی، مرگ کمتر از سن ۷۰ سال، زوال عقل و دمانس، نارضایی کلیوی و آلزایمر را افزایش می‌دهد.

وی در خصوص اقدامات وزارت بهداشت درباره پایش بیماری‌های غیرواگیر در کشور و اینکه آیا که این پایش در همه جای کشور انجام گرفته است گفت: ما چنین ادعایی نداریم.البته ما آمار دقیق آن را داریم و پیمایش عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر را هر سه سال یکبار انجام می‌دهیم. در سال جاری دوباره پیمایش را تکرار می‌کنیم و می‌توانیم وضعیت بیماری‌ها را رصد کنیم.

 
استوار گفت: ما کار خود را در مراکز درمانی و خانه‌های بهداشت  به صورت روزانه انجام می‌دهیم و این کمپین فشار خون یک کار تکمیلی است و در اثر انجام این کار سطح آگاهی جامعه را به یکباره بالا می‌بریم، بنا داریم فشار خون ۲۰ میلیون از افرادی بالای ۳۰ سال را در این طرح اندازه‌گیری کنیم. البته همکاران ما به صورت روزانه این کار را در مراکز بهداشتی انجام می‌دهند اما کافی نیست. باید مردم خود عوامل خطر را کنترل کنند.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت ادامه داد: به این شکل که باید نمک کمتری در روز مصرف کنند، فعالیت بدنی داشته، سیگار و الکل مصرف نکنند و با مراجعه منظم به مراکز بهداشتی و درمانی در صورتی که فشار خون بالا دارند آن را تشخیص داده و کنترل کنند. ما  می‌خواهیم به مردم اعلام کنیم که چطور می‌توانند از خود مراقبت کنند و این کمپین یک موج ایجاد می‌کند و می‌تواند ما را یک سطح بالاتر ببرد. برآورد کرده‌ایم ۲ میلیون بیماری مبتلا به فشار خون بالا را در این طرح شناسایی کنیم.

وی تصریح کرد: ما ۴۰ میلیون نفر افراد بالای ۳۰ سال داریم و هدف‌گذاری کرده‌ایم از هر دو نفر، فشار خون یک نفر را اندازه‌گیری کنیم؛ در نتیجه ۵۰ درصد از این تعداد را پوشش می‌دهیم و امیدواریم این کار کمک کند تا ۵۰ درصد دیگر نیز خودشان مراجعه کنند.

استوار اضافه کرد: ۱۰۰۲ بیمارستان در کشور داریم که در همه آنها یک پایگاه سنجش فشار خون خواهیم داشت؛ ضمن اینکه در همه کلینیک‌های تخصصی، بیمارستان‌های خصوصی و خیریه این کار انجام می‌گیرد. علاوه بر آن دانشگاه‌های علوم پزشکی ایستگاه‌های سنجش فشار را در سطح شهر سازماندهی کنند. 

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت تاکید کرد: سنجش فشار خون برای همه افراد رایگان است. مشارکت خوبی در این طرح وجود دارد؛ به شکلی که نیروهای مسلح اعلام کردند فشار خون همه بیمه‌شدگان خود را اندازه‌گیری می‌کند، بسیج جامعه پزشکی، سازمان نظام پزشکی و نظام پرستاری در این خصوص همکاری می‌کنند و یک بسیج ملی نیروها در کشور به وجود آمده  است؛ با توجه به اینکه رئیس جمهور به همه دستگاه‌ها دستور داده است تا در این خصوص با وزارت بهداشت همکاری کند.

وی تصریح کرد:‌ دانشجویان پزشکی، پیراپزشکی و پرستاری نیز در این طرح مشارکت می‌کنند. مطلب پزشکان به عنوان ایستگاه سنجش فشار خون فعالیت می‌کنند؛‌‌‌ ضمن اینکه در دانشگاه‌های ایستگاه‌های سنجش را ایجاد کرده‌ایم و در هر شهر لیست و آدرس ایستگاه‌های سنجش فشار خون در اختیار مردم قرار گرفته و مردم می‌توانند نزدیک‌ترین ایستگاه را انتخاب کنند.‌‌‌‌‌علاوه بر اینها ایستگاه‌های سیاری در محل تجمع مردم ایجاد شده است، سنجش فشار خون طی ۲ مرحله انجام می‌شود و حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زمان می‌برد و میانگین آن را اندازه‌گیری می‌کنیم. 

استوار ادامه داد:‌ برای کنترل مصرف دخانیات چند برنامه داریم؛مانند ممنوعیت تبلیغات دخانیات، ممنوعیت مصرف دخانیات در اماکن عمومی، کنترل قاچاق سیگار، افزایش مالیات سیگار، ممنوعیت عرضه سیگار به کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال؛ از جمله برنامه‌هایی است که از طریق اعمال قانون و آموزش مردم پیش می‌بریم.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت گفت: در مدارس برنامه‌های فعالیت بدنی و تحرک دانش‌آموزان را داریم. برنامه کنترل بوفه‌های سالم و تغذیه دانش‌آموزان از دیگر برنامه‌هاست؛ ضمن اینکه با هماهنگی آموزش و پرورش درسی با عنوان "بهداشت و سلامت" را به برنامه درسی اضافه کرده‌ایم که در پایه دوازدهم بوده و یک فصل از این کتاب در خصوص بیماری‌های غیرواگیر است.

به گزارش فارس وی در پایان اضافه کرد: پیمایش و اندازه‌گیری سلامت دانش‌آموزان با هماهنگی آموزش و پرورش انجام می‌شود؛ ضمن اینکه طرح سلامت کارکنان دستگاه‌ها را داریم که بخش عمده‌ای از آن در حوزه بیماری‌های غیرواگیر است و در وزارتخانه‌های مختلف دبیرخانه‌های سلامت تشکیل شده است.