به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، احمد شیبانی دارو را کالایی حیاتی و یک درجه بالاتر از کالای اساسی خواند که با سلامت و زندگی مردم سروکار دارد و گفت: هرچقدر تلاش کنیم که در این حوزه اذهان مردم را متوجه سالم بودن و با کیفیت بودن دارو کرده و مسئولین را متقاعد کنیم که به وضعیت دارو و چرخه آن توجه داشته باشند، بسیار مناسب است. مردم همواره به داروی داخلی اعتماد داشتند. بالاخره دارو هم با بقیه کالاها متفاوت است و فرآورده‌ای است که با سلامت مردم سروکار دارد و اگر خدایی نکرده، اعتماد مردم از این عرصه سلب شود، ‌ چرخه درمان و سلامتی مردم آسیب می‌بیند.  در حال حاضر برخی مباحثی که در حوزه دارو و سلامت به رسانه‌ها و خیابان کشیده شده، منجر به سلب اعتماد مردم می‌شود. باید این مسائل را جمع کرد؛ چراکه بحث سلامت و اعتماد مردم مطرح است.

رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران با اشاره به تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه کشورمان، افزود: همه می‌دانند که حدود ۴۰ سال است که بعد از انقلاب درگیر این تحریم‌ها بوده و هنوز هم هستیم، اما در سال‌های مختلف شدت و ضعف داشته است. بنده از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۷۶ یعنی ۱۲ سال به طور مستمر مدیرکل دارو بودم. یادم می‌آید که در سال‌های جنگ که بنده مسئولیت دارو را برعهده داشتم،  هم با جنگ و هم با تحریم مواجه بودیم و مشکلات خاص زمان وجود داشت.

وی افزود: احساسم این است که در آن زمان روحیه مردم و توجه مسئولان به این حوزه بسیار بهتر و مناسب‌تر بود؛ چراکه همه در آن زمان یک هدف داشتیم و هدف‌مان این بود که روبروی دشمن ایستاده و از کشور، کیان و هویت‌مان پاسداری کنیم. تمام اهداف‌مان رو به دشمن بود و همه یک صدا و یک‌رنگ به دنبال تامین کالاهای مورد نیازمان بودیم. در زمان جنگ، علی‌رغم تمام مشکلاتی که وجود داشت، هیچ‌گاه یادم نمی‌آید که در برهه‌ای از زمان در جبهه یا پشت جبهه، با کمبود یا نبود دارو و یا تجهیزات پزشکی مواجه شویم و خدایی نکرده رزمنده‌ای به دلیل نبود این کالاها آسیب ببیند. زیرا هدف همه کمک به مردم بود.

شیبانی گفت: در برهه‌ای که از حدود سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ که در سازمان غذا و دارو مسئولیت داشتم، باز هم درگیر تحریم‌ها بودیم که برهه دشوار و سختی بود، علی‌رغم همه مشکلات باز با کمک همه دوستان در عرصه دارو و عرصه اقتصادی کشور، کار انجام می‌شد. معتقدم علی‌رغم همه مشکلات و آسیب‌هایی که تحریم‌ها به ما زد، اما مساله خوبی که عایدمان شد، این بود که بخش عمده‌ای از این تحریم‌ها به فرصت تبدیل شد.

رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران تصریح کرد: یک نمونه آن این بود که قبل از انقلاب اصلا ماده اولیه دارویی در کشور تولید نمی‌کردیم، لوازم بسته‌بندی دارو در داخل کشور تولید نمی‌شد؛ به‌طوری که خاطرم هست که شیشه شربت هم از کشورهای همسایه می‌آمد. مواد اولیه هم یا از کشورهای اروپایی و یا از کشورهای آسیایی وارد می‌شد. این درحالیست که در حال حاضر در جایگاهی هستیم که بیش از ۵۵ درصد از مواد اولیه دارویی‌مان در داخل کشور تولید می‌شود و این موضوع حاشیه امنی را برای دارو ایجاد کرده است که اگر این نبود، آسیب‌های بیشتری از تحریم‌ها می‌دیدیم.

وی اظهار کرد: در حال حاضر لوازم بسته‌بندی دارو را در نزدیک به ۱۰۰ درصد موارد در داخل کشور تولید می‌کنیم، همچنین در حال حاضر نزدیک به ۴۵ تا ۵۰ درصد ماده اولیه را از شرکت‌های معتبر آسیایی مانند چین و هند و شرکت‌هایی که برای شرکت‌های اروپایی و آمریکایی ماده اولیه تولید می‌کنند، وارد می‌کنیم.

شیبانی درباره کیفیت مواد اولیه‌ای که از کشورهای چین و هند وارد می‌شود، گفت: وظیفه دارم به مردم بگویم که وقتی اسم چین و هند را می‌شنوند، نباید نگران باشند. زیرا کشورهایی مانند هند، چین، کره جنوبی و... شرکت‌های بسیار معتبر و با GMP بالا دارند و خوشبختانه ماده اولیه دارویی از شرکت‌هایی وارد ایران می‌شود که برای آمریکا و اروپا هم ماده اولیه را تولید می‌کنند. چه بسا بسیاری از داروهای ساخته‌شده‌ای که از کشورهایی مانند آمریکا، کانادا و یا اروپا وارد می‌شوند، پایه مواد اولیه‌شان از کشورهایی مانند هند و چین تشکیل شده و این موضوع در دسترس و قابل بررسی است. 

رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران اضافه کرد: بنابراین اینکه مردم تصور کنند که چون ماده اولیه‌ای از هند یا چین می‌آید، بی‌کیفیت است، درست نیست. البته در چین و هند هم شرکت‌هایی که فاقد کیفیت مناسب هستند، وجود دارد، اما نه سازمان غذا و دارو و نه دستگاه‌های نظارتی و نه شرکت‌های داروسازی ما اجازه واردات از این شرکت‌ها را نمی‌دهند. زیرا دارو یک کالای حیاتی بوده و قبل از موضوعات اقتصادی، در آن بحث اخلاق مطرح است. خانواده سازندگان دارو نیز ممکن است از این داروها استفاده کنند.

وی تاکید کرد: مردم اطمینان داشته باشند که دارو کنترل می‌شود، بر اساس فارماکوپه‌های معتبر دنیا مانند فارماکوپه آمریکا و انگلیس فرموله و تولید می‌شود و آزمایشات بروزی که در دنیا متدوال است، بر روی آن در شرکت‌های ما انجام می‌شود و در موارد زیادی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو هم کنترل‌هایشان را به صورت رندوم بر روی بازار انجام می‌دهند. بنابراین مردم از بابت کیفیت دارو در کشور نگران نباشند و تصور نکنند که ما به دلیل تحریم‌ها مجبوریم از هند و چین ماده اولیه وارد کنیم، بلکه از شرکت‌های معتبر این کشورها مواد را وارد می‌کنیم.

شیبانی یادآور شد: در عین حال در حال حاضر اروپا هم ماده اولیه تولید نمی‌کند و عمدتا مواد اولیه‌اش را از منابع هندی و چینی و کشورهایی مانند کره جنوبی و... تامین می‌کند. بنابراین مردم نگران نباشند. از طرفی از آنجایی که روابط انتقال پول به هند و چین مقداری سهل‌تر است، کار ما را هم آسان‌تر کرده،  تحریم را دور زده و مواد مورد نیازمان را وارد می‌کنیم. با اطمینان می‌گویم که دارویی که در داخل کشور تولید می‌شود، دارویی با کیفیت مناسب است.

رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران خاطرنشان کرد: ۴۰ سال است که داروهای ژنریک در داخل کشور مصرف می‌شوند، خوشبختانه به غیر از عوارض عادی داروها، عارضه خاصی که باعث شود مردم آسیب خاصی ببینند، دیده نشده است. به همین دلیل مردم اطمینان داشته باشند که داروی داخلی با کیفیت است. هر از گاهی هم ممکن است مباحثی مطرح شود مبنی بر اینکه داروهای ایرانی کیفیت ندارند که به نظر من عمدتا این مباحث به تبلیغات و بازاریابی‌های تجاری برمی‌گردند.

وی ادامه داد: از نظر عددی ۹۷ درصد داروی موردنیاز کشور در داخل تولید می‌شود و  سه درصد هم داروی وارداتی داریم. حال این ۹۷ درصد داروی تولید داخل حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد ارز می‌برد، اما سه درصد داروی وارداتی بین ۵۰ تا ۵۵ درصد ارزبری دارد. البته در سال گذشته این رقم تغییر کرد. طبق آمار وزارت بهداشت در سال گذشته سه درصد داروی وارداتی حدود ۶۵ درصد ارزبری داشته و کل تولید داخل ۳۵ درصد ارزبری داشته است. البته میزان ارزی که به تولید داخل اختصاص داده‌اند، برای صنعت کافی بود، اما این نشان می‌دهد که سه درصد وارداتی ما چقدر ارز می‌برد. از طرفی می‌بینیم که تولید داخلی جدای از مزایایی که دارد، ارزش‌افزوده بسیار بالایی هم دارد. حال تصور کنید که میزان تولید داخلی‌مان ۵۰ تا ۳۰ درصد بود. در این صورت میزان ارزبری‌مان هم بیشتر می‌شد که مطمئنا تامین آن برای کشور مقدور نبود.

شیبانی گفت: به نظر من تحریم، فرصت بسیار خوبی برای تقویت تولید داخلی است، گفت: خاطرم هست که در زمان جنگ، علی‌رغم محدودیت‌ها و کمبود ارز، حدود ۱۰ تا ۱۲ کارخانه بزرگ داروسازی شروع به تاسیس کردند و بین سال‌های ۷۰ تا ۷۲ به بهره‌برداری رسیدند. یعنی دو سال بعد از جنگ، کارخانه‌های ما به بهره‌برداری رسیدند،  اما بعد از آن دیگر نتوانستیم کارخانه‌های بزرگ اینچنینی بسازیم.

رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران  تصریح کرد: در حال حاضر بین ۵۰ تا ۵۵ درصد مواد اولیه دارویی را در کشور تولید می‌کنیم، گفت: البته خودکفایی در این عرصه قابل دسترس است. منتها ماده اولیه مسائل و مشکلات مربوط به خودش را دارد. منظور از خودکفایی این است که از ابتدا تا انتهای کار را در داخل انجام دهیم، اما در حال حاضر مواد واسطه‌ای و حلال‌ها را برای مواد اولیه وارد می‌کنیم. گلوگاه تولید مواد اولیه در داخل کشور، همین مواد واسطه‌ای هستند که از کشورهایی چون چین و هند می‌آید؛ به‌ویژه چین که در دنیا در حوزه تولید مواد واسطه‌ای، اول است.

وی تاکید کرد: باید توجه کرد که تولید ماده اولیه در دو سال اخیر حدود ۱۳۰ میلیون دلار ارزبری داشته، اما واردات داروی ساخته شده حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار ارزبری داشته است.  خودکفایی در تولید ماده اولیه قابل دسترسی است، اما مسائل و مشکلات خاص خود را دارد. البته در حال حاضر هم تولید بین ۵۰ تا ۵۵ درصد مواد اولیه مورد نیاز در داخل کشور، کمک زیادی به صنعت دارو کرده است.

شیبانی اضافه کرد: در حال حاضر در بخش خصوصی هم اقدامات خوبی انجام شده است. اکنون حدود ۱۰۲ کارخانه داروسازی داریم که ۹۷ درصد داروی موردنیاز کشور را تولید می‌کنند و معتقدیم هنوز هم ظرفیت‌های خالی دارند. باید توجه کرد که هر واحد صنعتی به‌ویژه در صنعت داروسازی که قابل مقایسه با هیچ کالای دیگری نیست،  نیاز به بازسازی و نوسازی دارد. دارو هم یک صنعت است که دارای دستگاه، ماشین‌آلات و ساختمان است که نیاز به بازسازی و نوسازی دارند.

رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران ادامه داد: از طرفی در همه صنایع GMP وجود دارد، اما در دارو از اهمیت خاصی برخوردار است. بر همین اساس در حال حاضر صنایع دارویی ما نیازمند بازسازی هستند. منتها از آنجایی که در طی این سال‌ها همواره چرخه دارویی ما با مشکل اقتصادی مواجه بوده که بخشی از آن به قیمت بازمی‌گردد و بخشی هم به مطالباتی که همواره صنایع داروسازی ما از مجموعه مصرف‌کنندگان و خریداران دارو دارند، نتوانسته‌ایم این صنعت را بازسازی و نوسازی کنیم.

وی با اشاره به قیمت‌گذاری دارو، اظهار کرد: قیمت برای دارو موضوعی اساسی است که می‌تواند به چرخه اقتصادی دارو کمک کند. منتها هر زمان که وزارت‌بهداشتی‌ها خواستند قیمت را اصلاح کنند، فوری به این موضوع برخوردند که عمده مصرف دارو در مراکز دولتی و در سازمان‌های بیمه‌گر است که از نظر اعتبار و پول همیشه با مشکل مواجهند. بر همین اساس هر زمان که به سمت اصلاح قیمت دارو رفته‌اند، این دو موضوع مانع شده است و به همین لحاظ با مشکل مواجه بوده‌ایم. در حال حاضر هم تصور می‌کنیم که داروهایمان قیمت واقعی ندارند. ما انتظار داریم و جزو مطالبات صنعت داروسازی و سندیکا است که اگر می‌خواهند صنعتی که با ۱۰۲ کارخانه ۹۷ درصد از داروهایی مورد نیاز کشور را تولید می‌کند، سرپا بماند، باید این صنعت را بروزرسانی کنند.  بروزرسانی هم هزینه دارد. به عنوان مثال ممکن است دستگاهی را ۱۰ سال قبل با قیمت یک میلیارد می‌خریدند، اما در حال حاضر این قیمت‌ها به هفت تا هشت میلیارد رسیده است.  حتما باید وضعیت مالی شرکت‌های داروسازی درست شود.

شیبانی تاکید کرد: البته جا دارد از موضع وزارت بهداشت و وزیر بهداشت که خودشان از جنس داروسازی هستند و از صنعت داروسازی حمایت عملی می‌کنند، تشکر کنم. خوشبختانه به جرات می‌گویم که در حال حاضر یکی از بهترین دوره‌های سندیکا از نظر تعامل با وزارت بهداشت است. انصافا در عمل حمایت از تولید داخلی را می‌بینیم. البته هنوز مطالبات‌مان پابرجاست، اما وضعیت به نحوه امیدوارکننده‌ای جلو می‌رود. به عنوان مثال در حوزه قیمت، قیمت داروهای OTC را که حدود ۱۸۰ قلم هستند و داروهایی هستند که نیازی به نسخه ندارند، به سندیکا واگذار کرده‌اند. در عین حال هرچند که ما نماینده صنعت داروسازی هستیم، اما قبل از اینکه یک تشکل باشیم، خودمان شهروند هستیم و حتما ملاحظات قیمتی را در نظر می‌گیریم. ما هیچ‌گاه به دنبال افزایش بیش از اندازه قیمت دارو نبوده‌ایم، بلکه خواستار واقعی شدن قیمت دارو هستیم.

رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران با اشاره به تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به حوزه دارو، ‌گفت: ارز ۴۲۰۰ تومانی را فقط به ماده موثره اختصاص می‌دهند. این درحالیست که ماده موثره در برخی از داروها جزئی‌ترین بخش است. بخش عمده دارو بسته‌بندی،  مواد کمکی و جانبی است. بنابراین به صرف اینکه دارو ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت می‌کند، در برابر اصلاح قیمت آن مقاومت کنند، منطق درستی نیست. درخواست مشخص ما در زمینه قیمت دارو این است که سعی کنند قیمت‌های واقعی را ارائه دهند. حال اگر مردم مشکل دارند و نمی‌توانند این قیمت را تقبل کنند، بیمه باید آن را جبران کنند. نه اینکه بگوییم صنعت ضرر کند. نباید اجازه دهیم صنعتی که ۹۷ درصد تولید داخلی‌اش، حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون دلار ارز می‌برد، آسیب ببیند و باید به‌گونه‌ای جلو رویم که مشکلات صنعت حل شود. در عین حال به نظر من قیمت دارو آنقدرها بالا نمی‌رود که مردم آسیب ببینند.

وی افزود: یکی از خواسته‌های ما به عنوان سندیکا و صنعت این است که ارز را آزاد کنند، اظهار کرد: در عین حال مانند همه کشورهای دنیا، بیمه هم باید بیمه‌ای باشد که مردم به آن متکی بوده و مردم را ساپورت کند. در عین حال دولت باید از صنعت داروسازی حمایت کند. در همه جای دنیا صنعت دارویی از کمک‌های دولت استفاده می‌کند و اینطور نیست که صنعت و خدمات و بازرگانی با یک نرخ سود و بهره وام بگیرند، بلکه پایین‌ترین بهره را به صنعت داروسازی می‌دهند. اما در کشور ما تفاوتی نمی‌کند.  این صنعت حیف است. 

شیبانی گفت: صنعتی که قبل از انقلاب حداکثر ۲۵ درصد تولید داخلی داشت و  با واردات شرکت‌های چند ملیتی ترکیب شده بود، اما در حال حاضر توانسته ۹۷ درصد از نیاز دارویی کشور را تامین کند.  حیف است که برای رشد آن اقدامی انجام ندهیم. صنعت اگر توسعه نیابد، ‌ صنعت نیست. در حال حاضر ما در حوزه توسعه و بازسازی صنایع داروسازی و... به مشکل برخوردیم که عمدتا هم به موضوعات اقتصادی برمی‌گردد که ناشی از قیمت‌گذاری و عدم پرداخت مطالبات است.

رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران افزود: در حال حاضر همه اجزا دارو با ارز آزاد یا نیمایی تامین می‌شوند و فقط ماده موثره را با ارز ۴۲۰۰ تومانی تامین می‌کنیم. حال در برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها میزان ماده موثری بالاست، اما در بسیاری از داروهای دیگر میزان ماده موثره تعیین‌کننده نیست. حال اگر آن را هم آزاد کنند، بحث‌های مرتبط با فساد و عدم شفافیت هم حل می‌شود. از طرفی صنعت هم تکلیفش را می‌داند. منتها مشروط بر اینکه حتما به ازای آزاد کردن ارز، قیمت را ببینند و بیمه‌ها را اصلاح کنند.

وی اظهار کرد: پوشش بیمه‌ای را قوی‌تر کنند تا به مردم هم فشاری وارد نشود. نه اینکه قرار باشد، تاوان این اقدام را هم صنعت، شرکت‌های توزیع دارو و یا داروخانه‌ها دهند. در حال حاضر تاوان عملکرد سازمان‌های بیمه‌گر را صنعت می‌دهد و این از انصاف به دور است. البته اگر هم کسی در مجموعه صنعت داروسازی کار اشتباهی کرد، باید با او برخورد شود و اگر حقوقی را ضایع کرده باید احقاق حق کرد.

شیبانی درباره مباحثی که درباره ارز و برخی عدم شفافیت‌ها در حوزه دارو مطرح می‌شود، گفت: صنعت داروسازی از این مباحث مبراست؛ چراکه حساب و کتاب همه چیزش مشخص است. اگر هم خدایی ناکرده اتفاقی افتاده در بخش‌های دیگر بوده است. تلاش صنعتگرِ صنعت داروسازی این است که ارز و مواد بگیرد،  دارو بسازد و فروش داشته باشد. مباحثی چون امضاهای طلایی را در صنعت داروسازی نداریم. صنعت همواره مورد حمایت وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو بوده است و این حمایت بحق هم بوده است. در صنعت داروسازی همه چیز شفاف،  مشخص و معلوم است.

رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران با بیان اینکه باید فکری به حال چرخه اقتصادی دارو شود، اظهار کرد: در عین حال برای قیمت دارو هم نمی‌توان درصد خاصی را مطرح کرد؛ چراکه وضعیت قیمت‌گذاری نیز دارو به دارو متفاوت است. ما می‌گوییم قیمت تمام شده دارو را با سودی مناسب که در شان دارو باشد، تعیین کنند.  قیمت دارو باید واقعی شود. حال ممکن است یک دارو قرار باشد ۷۰ تا ۸۰ درصد رشد قیمت داشته باشد و دارویی هم یک درصد. اما اصل موضوع این است که دارو باید قیمت واقعی‌اش را بگیرد.

وی درباره آخرین وضعیت مطالبات صنایع داروسازی از بیمه‌ها، گفت: در حال حاضر سازمان‌های بیمه‌گر به طور متوسط بین چهار تا پنج ماه به داروخانه‌ها و دانشگاه‌ها بدهکارند و این موضوع چرخه داروسازی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مطالبات دارو را به موقع بدهند تا چرخه دارو بچرخد. در غیر این صورت صنعت به مشکل برمی‌خورد و در این صورت مردم دارو نخواهند داشت.  در حال حاضر صنعت دارد با چنگ و دندان کار می‌کند و انصافا باید به همکاران‌مان در صنعت دست‌مریزاد گفت. صنعت دارد با تمام وجود کارش را انجام می‌دهد که باید قدرش را بدانیم. از طرفی صنعت سرمایه ملی است،  مردم صاحبش هستند و مال این کشور است. باید کمک کنیم تا از این وضعیت خارج شود. خوشبختانه وزارت بهداشت همراهی خوبی را آغاز کرده است و ما هم همراهی می‌کنیم تا بتوانیم با کمک هم مشکل صنعت دارو را کاهش داده و حل کنیم.

شیبانی درباره نحوه تخصیص ارز به صنعت داروسازی، گفت: طبق آمارها طی چهار ماهه گذشته، از میزان ارزی که به دارو داده‌اند، حدود ۵۳ درصد به تولید و ۴۷ درصد به واردات داروهای ساخته شده اختصاص یافته که البته ما انتظار داریم این رقم در حوزه تولید دارو بیشتر شود. ما در حوزه ارز بحث‌های اعتبار،  تخصیص ارز و مصرف ارز را داریم. ممکن است بگویند در یک ماه مقداری ارز به یک شرکت تخصیص داده‌ایم، اما آیا شرکت توانسته این پول را گشایش کرده و پول را انتقال دهد؟. باید توجه کرد که در حال حاضر در چرخه ارسال پول هم مشکلاتی داریم.

رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران درباره تولید داروهای های‌تک نیز گفت: خوشبختانه طی ۱۰ سال اخیر در حوزه داروهای های‌تک گام برداشتیم که از افتخارات کشور و به عنوان پیشانی صنعت داروسازی محسوب می‌شود.  در زمینه داروهای های‌تک موفقیت‌های خوبی به دست آمده است و در بحث صادرات آنها اقداماتی را انجام داده‌ایم و کماکان هم ادامه دارد. کماکان بر روی تولید داروهای های‌تکی که امکان تولیدشان در داخل وجود دارد، کار می‌شود. البته برخی داروها هستند که دسترسی به تکنولوژی‌هایشان آسان نیست و ممکن است از نظر اقتصادی هم تولیدشان مقرون‌به‌صرفه نباشند. بر همین اساس نمی‌توان گفت که ۱۰۰ درصد در حوزه تولید دارو خودکفا می‌شویم، اما خوشبختانه یک خودکفایی نسبتا خوبی داریم.

وی در خصوص وضعیت صادرات دارو نیز گفت: در حوزه صادرات رقم درستی نداریم. کل صادرات ما در حوزه مواد اولیه است و از وضعیت صادرات راضی نیستیم. البته اگر حمایت‌هایی از سوی دولت انجام شود، صنعت علاقه‌مند به صادرات است. در عین حال بخشی از مسئولیت صادرات بر عهده صنعت است و باید خودش را آماده و بروز و مستنداتش را آماده کند. صنعت باید به‌گونه‌ای محصول تولید کند که خریدار خارجی محصول را بپذیرد. در کنار این موضوع حمایت‌های مالی و مقرراتی دولت هم نیاز است. ما در حوزه دارو متاسفانه از نظر صادرات خیلی موفق نبوده‌ایم. 

به گزارش ایسنا شیبانی در پایان اضافه کرد: بخش عمده‌ای از صادرات‌مان در حوزه مواد اولیه و مقداری هم در حوزه داروهای ساخته شده بوده است. متاسفانه در مواردی شاهدیم که در بازار دارویی ما دارو را با جایزه‌ها و آفرهای مختلف ارائه می‌کنند که ما به عنوان سندیکا به شدت با این اقدام مخالفیم و معتقدیم این اقدامات در شان داروسازی کشور نیست.