بیمه‌ها یکی از مقصران ماجرا

رئيس هیات مدیره انجمن دیابت ایران یک سر ماجرا را شرکت‌های بیمه می‌داند و البته به آنها حق می‌دهد. «اسدالله رجب» به پزشکان و قانون می‌گوید: «آنها می‌خواهند از هزینه‌ها جلوگیری کنند و حرفشان این است که نباید کسی داروی اضافه دریافت کند. خب راست می‌گویند. کمااینکه می‌بینیم افراد فاقد دیابت مثل بدنسازان، انسولین دریافت و تزریق می‌کنند.»

وی می‌افزاید: «از طرفی اگر بیماران دیابتی انسولین در دسترس نداشته باشند، خطری جدی می‌تواند آنها را تهدید کند. بنابراین باید یک سری سیاست‌گذاری‌ها وجود داشته باشد تا انسولین به دست فردی که نیازمند داروست، به اندازه کافی و به موقع برسد. چراکه در غیر این صورت نه تنها خطرات جانی او را تهدید می‌کند، بلکه حتی این فرد می‌تواند دچار عوارض دیابت شود. کنترل قند این عزیزان هزینه‌های سرشاری برای آن به بیمه‌ها تحمیل می‌شود به خاطر اینکه عوارض اصلی دیابت یا هزینه‌های اصلی آن، هزینه درمان عوارض است.»

وی با بیان اینکه اگر به اندازه نیاز فرد دیابتی به او انسولین دهیم طبیعتا دچار آن عارضه‌ها نمی‌شویم، می‌گوید: «خیلی از دیابتی‌ها با وجود اینکه دارو استفاده می‌کنند، اما قند آنها کنترل نیست و لازم است که چرایی این مساله بررسی شود. طبیعتا امکان دارد عده‌ای آموزش لازم را ندیده و در نتیجه دقت لازم را برای کنترل قند خود نداشته باشند و به انسولین بیشتری نیازمند شوند. طبیعتا اگر قند آنها کنترل شود و به تمام نکات درمانی به غیر از انسولین توجه کنند، طبیعتا امکان دارد نیاز آنها به انسولین خیلی کمتر شود. بنابراین باید آموزش لازم را ببینند که صرفا انسولین نیست که قند آنها را پایین می‌آورد.»

رجب می‌افزاید: «درست مانند این است که فردی چربی بالایی داشته باشد و ۲ دست کله پاچه بخورد و بگوید برای جبران آن قرص می‌خورم. در صورتی که قرص هیچ زمان آن را پایین نمی‌آورد و در نتیجه قرص‌ها را بی‌مورد مصرف می‌کند. کمااینکه بخشی از داروهایی که بیماران دیابتی استفاده می‌کنند، اگر قند خون به شکل صحیح کنترل شود، می‌تواند تا یک سوم کاهش پیدا کند. لازمه آن این است که بیمار به تغذیه توجه کند و مدیریت استرس و فعالیت جسمی داشته باشد.»

وی تصریح می‌کند: «لذا بیمه‌گر برای اینکه بتواند هزینه‌ها را کم یا از مصرف بیش از حد دارو جلوگیری کند، آن را سهیمه‌بندی‌ می‌کند. در صورتی که انسولین یا دارو چیزی نیست که سهمیه‌بندی شود و هر فرد دیابتی باید به اندازه نیاز خود انسولین مصرف ‌کند. لذا این پزشک است که  صاحب‌نظر بوده و می‌تواند بگوید بیمار دیابتی چقدر انسولین نیاز دارد نه سازمان بیمه‌گر که بخواهد به ازای هر کیلو وزن بیمار به او انسولین بدهد. لذا لازمه حل این معضل برقراری یک سلسله نشست با انجمن‌های مربوطه است تا راهکار مناسب اتخاذ شود تا در نهایت انسولین به دست فردی که نیازمند آن است، برسد. به این ترتیب هزینه‌های اضافه نیز از بین خواهد رفت.»

آیا واقعا با کمبود انسولین مواجهیم؟

اما سوال اساسی اینجاست که آیا تمام این اقدامات، صرفا به منظور توزیع مناسب‌تر انسولین است یا به جهت رفع کمبود آن در بازار؟ رئيس انجمن دیابت ایران معتقد است که ایران در زمینه داروهای پایین آورنده قند خون، کمبودی ندارد و هر چه هست از عدم مدیریت در توزیع ناشی می‌شود. از نظر وی، بخشی از این داروها در داخل کشور تولید و بخشی نیز وارد می‌شود و مشکل اصلی کشور، عدم مدیریت در توزیع انسولین‌ها و ناتوانی در رساندن آن به افراد نیازمند است.

رجب البته به مساله مهم دیگری هم اشاره می‌کند. قاچاق: «یکی از دلایل دیگر عدم توزیع مناسب، خروج انسولین از کشور به دلیل قیمت پایین آن است. کمااینکه خیلی از کالاهای ارزان نسبت به کشورهای دیگر، به کشورهای همسایه قاچاق می‌شود و دارو هم می‌تواند یکی از آنها باشد. حتی ویزیت پزشکان ما هم نسبت به کشورهای دیگر ارزان است.»

ماجرای ثبت نام بیماران برای دریافت انسولین چیست؟

اما فارغ از بحث چگونگی توزیع و کیفیت دست‌یابی بیماران دیابتی به انسولین در گذشته، مساله مهمتر سازوکار جدیدی است که امروز در برابر این بیماران قرار گرفته است. همان که برخی منتقدان از آن تعبیر به سهمیه‌بندی کرده‌اند.

رئیس هیات مدیره انجمن دیابت ایران معتقد است که فرایند ثبت نام برای دریافت داروی انسولین، منجربه نارضایتی بیماران شده است: «یک بیمار دیابتی هزار مشکل و درد دارد و حالا باید نصف روز درگیر فرایند ثبت نام باشد. از طرفی بعضی بیمه‌ها در برخی شهرها سلیقه‌ای رفتار می‌کنند و می‌گویند که بیمار باید هر ماه برای دریافت انسولین مراجعه کند. برای بیمار رفت و آمد ماهانه به مطب پزشک برای دریافت نسخه سخت است. چه اشکالی دارد که داروهای او برای یک دوره سه ماهه داده شود؟ تمام این مشکلات راه‌حل دارد.»

انجمن چه کرده است؟

رئیس هیات مدیره انجمن دیابت ایران در پاسخ به این سوال که این انجمن تاکنون برای حل مشکل دسترسی بیماران دیابتی به انسولین چه کرده است؟ برگزاری نشست‌های مشترک با سازمان تامین اجتماعی و خدمات درمانی را عنوان می‌کند و می‌گوید که غیر از اینها دیگر کاری از دست ما بر نمی‌آید. او البته نسبت به نتایج همین جلسات برگزار شده هم اظهار ناامیدی می‌کند و ادامه می‌دهد: «نتیجه نهایی باید راحتی بیمار باشد. او به هر دلیلی بیمار شده و ما که مشکل او را نداریم، باید کاری کنیم تا مشکلات او کمتر شود. اما نه‌تنها کمتر نمی‌کنیم، بلکه به حجم آن می‌افزاییم.»

رجب سازمان‌های بیمه‌گر را به کپی‌برداری از نحوه مدیریت کشورهای اروپایی در حوزه داروی انسولین و توزیع آن توصیه و خاطرنشان می‌کند: «اروپایی‌ها با سیاست‌های صحیح توزیع دارو، شیوع دیابت را کم کرده و باعث شده‌اند افراد دیابتی که دارو مصرف می‌کنند، دچار عوارض آن نشوند و نیازمند تخت بیمارستانی و هزینه‌های میلیونی نشوند. اگر در ایران به همین شکل پیش برویم، باید سرتاسر کشور را تخت بیمارستانی قرار دهیم.»

رئیس هیات مدیره انجمن دیابت ایران ارائه آموزش را یکی از راهکارهای کاهش هزینه سازمان‌های بیمه‌گر عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: «اگر سازمان‌های بیمه‌گر خواهان کاهش هزینه هستند، باید به بیماران آموزش اولیه و ثانویه بدهند. کمااینکه این آموزش‌ها از ابتلا به دیابت و عوارض آن پیشگیری می‌کند.»
وی در پایان می‌گوید: «انجمن دیابت ایران و انجمن متخصصین غدد آماده هرگونه همکاری برای کاهش مشکلات بیماران هستند تا در نهایت استرس آنها کم و کنترل قند آنها بهتر شود تا از این طریق از هزینه‌های سرشار آنها جلوگیری شود.»