به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، فرحناز صادق بیگی به مناسبت ۳۱ اردیبهشت ماه، روز ملی اهدای عضو با بیان اینکه در حال حاضر در داخل کشور ۲۵ هزار نفر در لیست انتظار پیوند عضو هستند، گفت: بیشتر این افراد از بیماران دیالیزی نیازمند پیوند کلیه هستند و در رتبه‌های بعدی به ترتیب بیماران نیازمند پیوند کبد، قلب، ریه، پانکراس و روده قرار دارند.

وی افزود: سالانه بین ۶ تا ۸ هزار مورد مرگ مغزی در داخل کشور رخ می‌دهد که شایع‌ترین علت آن تصادفات جاده‌ای است، از این تعداد مرگ مغزی تقریبا ۵۰ درصد از نظر علمی قابلیت اهدای عضو دارند، به عبارتی بین ۳ تا ۴ هزار مورد مرگ مغزی در سال؛ در حالیکه متاسفانه تنها ۲۵ درصد این ظرفیت یعنی چیزی حدود یک چهارم به اهدا می‌رسد، در حال حاضر تقریبا سه چهارم اعضایی که قابلیت اهدا دارند، به زیر خاک می‌روند و دلیل اصلی آن عدم رضایت خانواده‌های اهدا کننده است، آمار اهدای عضو موارد مرگ مغزی از حدود ۹۳۰ مورد در سال ۹۷ به ۱۰۷۸ مورد در سال ۹۸ افزایش یافته است، با این حال هنوز با تحقق ظرفیت واقعی کشور فاصله داریم.

مسئول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: روزانه تقریبا ۱۲ نفر به علت نرسیدن عضو پیوندی در لیست انتظار پیوند فوت می‌کنند، در صورتی که اگر به ظرفیت واقعی کشور در زمینه اهدای عضو یعنی شاخص pmp ۴۰ برسیم این میزان مرگ و میر به کمتر از ۲ مورد در روز کاهش پیدا می‌کند، در حال حاضر شاخص اهدای عضو (pmp) در داخل کشور با ۱۵۰ مورد افزایش پیوند نسبت به سال گذشته؛ از عدد ۱۱ در سال ۹۷ به ۱۴ در سال ۹۸ رسیده که هنوز با عدد طلایی اهدای عضو کشور فاصله زیادی دارد.

صادق بیگی "عدم باور به مرگ مغزی به عنوان فوت" را به عنوان شایع‌ترین علت عدم رضایت خانواده‌ها برای اهدای عضو عزیزانشان مطرح کرد و گفت: اکثرا مرگ مغزی را با کمای عمیق اشتباه می‌گیرند، چراکه ظاهر بیماران دچار کمای عمیق با بیمارانی که متاسفانه به علت مرگ مغزی فوت کرده‌اند شبیه به هم بوده و از آنجا که در مرگ مغزی تا مدت کوتاهی قلب افراد حیات خود را بر روی مانیتور نشان می‌دهد، باور مرگ مغزی و فوت بیمار برای خانواده ها دشوار است و به همین علت نسبت به اهدای عضو رضایت نمی‌دهند.

وی اظهار کرد: مرگ مغزی یک اتفاق غیرقابل برگشت است، حیات انسان به عملکرد همزمان قلب و مغز بستگی دارد، در صورتیکه یکی از این اعضا به صورت کامل عملکرد خود را از دست بدهد فرد زنده نخواهد بود. در این میان مرگ قلبی شناخته شده بوده چراکه توقف عملکرد آن به صورت خط صاف بر روی مانیتور مشخص می‌شود. در حالیکه مرگ مغزی بسیار نادر است و تنها یک درصد مرگ بشر به صورت مرگ مغزی رخ می‌دهد، همچنین توقف عملکرد آن مانند مانیتور قلب برای خانواده‌ها مشهود نیست، لذا اگرچه امکان بازگشت حیات فرد مرگ مغزی ممکن نیست، باور فوت بیمار برای اطرافیان وی دشوار است.

مسوول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به تفاوت کمای عمیق با مرگ مغزی تصریح کرد: در کمای عمیق سلول‌های مغزی زنده هستند و تنها عملکردی ندارند ولی در مرگ مغزی نه تنها عملکرد از بین رفته بلکه سلول‌های مغزی نیز فوت شده‌اند که این اختلاف تنها به وسیله آزمایش‌های تخصصی پزشکی است و روش‌های تکمیلی مانند نوار مغز، آنژیوگرافی و سونوگرافی عروق مغز قابل تشخیص بوده و به هیچ وجه از روی ظاهر بیمار مشخص نیست. لذا تنها زمانی مرگ مغزی بیمار تایید می‌شود که تمامی این آزمایش‌ها و معاینات به صورت کامل انجام شده باشد.

صادق بیگی با اشاره به پروسه اعلام و تایید مرگ مغزی اظهار کرد: به محض اعلام موارد مشکوک، پزشک مسئول و آموزش دیده بر بالین  فرد حاضر شده و در صورت تایید معاینات اولیه، روش‌های تشخیصی قطعی انجام می‌شود و در صورت تایید نهایی مرگ مغزی با اخذ رضایت از خانواده‌ها، فرد مرگ مغزی شده برای اهدای عضو به بیمارستان مسیح دانشوری منتقل می‌شود.

وی تفاوت کمای عمیق با مرگ مغزی را به سکته مغزی و قانقاریا تشبیه کرد و افزود: در قانقاریا پای فرد سیاه شده و قابل بازگشت نیست و تنها راه نجات بیمار قطع کردن پاست، چراکه در غیراینصورت سموم ترشح شده از آن بافت مرده منجر به فوت بیمار می‌شود، این در حالیست که در فلج پا به علت سکته، سلول‌های پا سالم بوده و تنها عملکرد آنها متوقف شده و احتمالا به مرور و با فیزیوتراپی قابل بازگشت است.

مسوول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اجرای مراحل اهدای عضو در بیمارستان مسیح دانشوری گفت: پس از انتقال فرد به بیمارستان، مراحل تایید مرگ مغزی توسط ۵ متخصص داخلی، نورولوژی، جراحی اعصاب، بیهوشی و پزشکی قانونی بررسی شده و پس از تایید نهایی و اخذ رضایت مجدد از خانواده برای اهدای عضو به اتاق عمل منتقل می‌شود، از ابتدای شروع اهدای عضو مرگ مغزی از سال ۸۰ در کل کشور بیش از ۸ هزار مورد اهدای عضو صورت گرفته است، از این ۸ هزار مورد نزدیک به ۱۹ هزار عضو اهدا شده است.

صادق بیگی ادامه داد: هرچه فاصله بیماری تا مرگ مغزی طولانی‌تر باشد، اخذ رضایت از خانواده‌ها آسان‌تر است، در مورد افراد بالای ۵۰ سالی که به علت حوادث مغزی و عروقی مانند خونریزی مغزی، تومور مغزی و یا سکته‌های مغزی دچار مرگ مغزی شده‌اند اخذ رضایت آسان‌تر است، ‌ چراکه خانواده مدت بیشتری با بیماری درگیر بوده و کمتر تحت شوک قرار می‌گیرند، ولی در مورد مرگ مغزی ناشی از تصادفات رانندگی که بیشتر در گروه سنی جوان‌تر و ناگهانی رخ می‌دهد، اخذ رضایت از خانواده‌ها به علت شوک ناشی از مساله مشکل‌تر و با تاخیر بیشتری انجام می‌شود.

وی همچنین با اشاره به اهدای کلیه از فرد زنده اظهار کرد: در حال حاضر ۶۰ درصد پیوندهای کلیه از مرگ مغزی و ۴۰ درصد از اهداکننده زنده است و در رابطه با سایر اعضا طبیعتا اهدای عضو تنها از مرگ مغزی امکانپذیر است، آمارها هنوز برای امسال به روز نشده است، اما با این حال در خصوص رتبه شاخص اهدای عضو کشور در مقایسه با سایر کشورها پیش بینی می‌شود که رتبه کشور بین ۲۰ تا ۳۰ باشد.

مسئول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر اهمیت زمان طلایی در اهدای عضو پیوندی خاطرنشان کرد: زمان طلایی اهدای عضو از مرگ مغزی ۴۸ ساعت است، چراکه با رخ دادن مرگ مغزی، سموم در بدن شروع به ترشح کرده و یکی یکی اعضای بدن را به ترتیب از ریه، قلب، کلیه و کبد از بین می برد. بنابراین اگر قصد کمک به دیگران و اهدای عضو عزیزان خود را داریم باید هر چه سریع‌تر تصمیم‌گیری کنیم، در هر مورد مرگ مغزی امکان اهدای ۱ تا ۸ عضو بدن فرد وجود دارد، هرچه زمان بگذرد شانس اهدا کاهش پیدا می‌کند. باید بپذیریم که بدن تنها داربست و کالبدی برای روح  و جان اصلی ماست، در این صورت پذیرش معنوی مساله اهدای عضو برای نجات سایرین بسیار آسانتر می‌شود.

صادق بیگی ادامه داد: از ابتدای اعلام رسمی شیوع کرونا توسط وزارت بهداشت محدودیت‌ها درباره اهدای عضو و پیوند اعضا به خصوص در مراکز پذیرش کننده بیماران کرونایی اعمال شد، از اوایل اسفند در مرکز اهدای عضو مسیح دانشوری امر اهدای عضو متوقف و مساله پیوند نیز تنها به موارد اورژانس محدود شد. اگر چه اپیدمی کرونا در کاهش آمار پیوند تاثیرگذار بود، با این حال طی چند روز گذشته خوشبختانه مجددا با کنترل اپیدمی امر اهدا و پیوند عضو با کنترل دقیق و اعمال محدودیت‌ها آغاز شده است، به عبارت دیگر تنها پیوندهای ضروری و در سنین پایین‌تر انجام می‌شود و همچنین تمام موارد اهدا کننده باید زیر ۵۰ سال بوده و تست‌های کرونا و سی تی اسکن ریه را گذرانده باشند.

وی به بیماران پیوندی توصیه کرد: از آنجا که بیماران پیوندی داروهای سرکوب کننده ایمنی مصرف می‌کنند همواره در معرض عفونت‌ها قرار دارند، بنابراین باید همیشه مراقبت کنند و به خصوص همزمان با شیوع و همه‌گیری کرونا بیش از پیش اصول بهداشتی و توصیه‌های لازم برای پیشگیری از عفونت‌ها را رعایت کنند. به مکان‌های شلوغ و تجمعات نروند و موارد در فضاهای بیرون از خانه ماسک و دستکش استفاده کنند.

مسئول واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر اهمیت و ضرورت ترویج فرهنگ اهدای عضو در جامعه، اظهار کرد: قطعا فرهنگ سازی از طریق ابزارهای فرهنگی مثل رسانه، صدا و سیما و همچنین سایت اهدای عضو مرکز فراهم‌آوری اعضای پیوندی بیمارستان مسیح دانشوری   ehda.ir و استفاده از روش ثبت‌نام برای کارت اهدای عضو در جهت ترویج این فرهنگ به شدت تاثیرگذار خواهد بود.

به گزارش ایسنا صادق بیگی در پایان با اشاره به رشد رضایت گیری از خانواده‌ها برای اهدای عضو، تصریح کرد: این آمار در سالهای ابتدایی کمتر از ۱۰ درصد بود، در حالیکه این آمار هم اکنون در واحد فراهم آوری مسیح دانشوری به بالای ۸۰ درصد رسیده و در کل کشور حدود ۵۶ درصد است که امیدواریم با ترویج و فرهنگ سازی این آمار بیشتر شود، در حال حاضر حدود ۷ میلیون نفر یعنی کمتر از ۱۰ درصد جمعیت کشور کارت اهدای عضو دارند، اگرچه کارت اهدای عضو در حال حاضر وجاهت قانونی ندارد و درصورت مرگ مغزی باز هم اخذ رضایت از خانواده‌ها الزامیست، با این حال این مساله در ترویج فرهنگ اهدای عضو و تسهیل و تسریع فرایند اخذ رضایت از خانواده‌ها بسیار تاثیرگذار بوده است.