به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، این روزها موضوع کنترل و مهار کرونا و مدیریت آن در کشور، به عنوان مهمترین اولویت سیستم بهداشت و درمان مطرح است چراکه با توجه به کاهش آمار مبتلایان،بستری شدگان و مرگ و میر بیماران کرونایی و ایجاد آرامش نسبی در نقاط مختلف کشور، بحث ماندگاری این ثبات نسبی و در ادامه کاهش روز به روز شیوع بیماری امری بسیار مهم و قابل توجه است.

در این میان اجرای طرح غربالگری و کنترل کرونا با عنوان طرح شهید سلیمانی مهمترین راهبرد برای مدیریت کرونا در کشور است.

برای آشنایی با آخرین وضعیت بیماری کرونا در کشور و جهان، راه‌های برون رفت از شرایط شیوع بیماری و ماندگاری و ثبات آن و همچنین اجرای طرح شهید سلیمانی، با حمید سوری، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، از طراحان اصلی طرح شهید سلیمانی در غربالگری و کنترل کووید19 و رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا به گفت‌وگو نشستیم.

وضعیت اپیدمی در دنیا طبق سنوات گذشته نوساناتی دارد و طبیعتا بیش از 81 میلیون مبتلا و حدود یک میلیون و 800 هزار کشته، شرایط خیلی مناسبی ندارد.

اگر خواسته باشیم مقایسه کنیم؛ حتی در اروپا شرایطی است که این روند، روند افزایشی است. اگر بخواهیم تحلیلی راجع به اوضاع کشورمان و وضعیت جهان داشته باشیم؛ کشور ما طبیعتا با توجه به اجرای طرح شهید سلیمانی که به دنبال دو هفته تعطیلی در 150 شهر بود، کاهش خیلی چشمگیری در ابتلا، مرگ و اشغال تخت بیمارستان داشته؛ به نحوی که طی یک ماه و نیم اخیر شاهد کاهش به شکل معنی داری هستیم؛ یعنی تقریبا از اول آذرماه که حدود 479 مورد مرگ بود، این تعداد را به زیر 130 رساندیم.

هیچ شبهه‌ای برای پایه‌های علمی طرح شهید سلیمانی وجود ندارد؛اینکه ما پیشگیری را بر درمان ترجیح دهیم و بیشتر دنبال مراقبت باشیم تا معالجه، اکنون بیش از یک هفته است که زیر 150 مورد مرگ را در روز تجربه می‌کنیم  که کمتر از یک سوم تعداد در شروع طرح یا میانگین هفته قبل از شروع طرح است؛چون میانگین هفته قبل از شروع طرح، بیش از 450  نفر بود، در نتیجه نشان میدهد ما یک روند رو به کاهشی داشتیم، اما به یک سطح مطلوب رسیدیم؛ با نوسانات جزئی که نشان می‌دهد باید راهبردهای خود را متناسب با شرایط جدید اصلاح و تغییر دهیم.

اصول و چارچوبی که برای طرح شهید سلیمانی تدوین شده بود، در سر جای خود باقی است یعنی هیچ شبهه‌ای برای پایه‌های علمی طرح شهید سلیمانی وجود ندارد اینکه ما پیشگیری را بر درمان ترجیح دهیم و بیشتر دنبال مراقبت باشیم تا معالجه، مراقبت فعال داشته باشیم؛ یعنی به جای اینکه در بیمارستانها باشیم و ببینیم حال کدام بیمار بد می‌شود، ما به سراغ آنها برویم و مشارکت مردمی را به شکل محله محور تقویت کنیم؛ بتوانیم خدمات را سطر بندی کنیم و مراقبت را در منزل به اجرا دربیاوریم.

اینها اصول و پایه‌های اصلی طرح شهید سلیمانی است که طبیعتا برگرفته از تجارب موفق بین‌المللی و از مطالعات بومی انجام شده و علم اپیدمیولوژی است، اما آنچه باعث موفقیت راهبردها و رویکردهای یک طرح در کنترل اپیدمی می‌شود، حُسن اجراست و اینکه بازیگران اصلی سناریوی نوشته شده که مردم هستند، به خوبی آن را به اجرا در آورند، مسلما این نکته خیلی مهم است؛ یکی اینکه علی رغم اینکه در غرب تعطیلات کریسمس است و انتظار می‌رود مواجه و مرگ و میر بالاتر برود.

مثلا اگر به آلمان نگاه کنید، کشوری بود که کنترل اپیدمی را بسیار کنترل کرده و مرگ و میر را به یک رقمی رسانده بود؛ اما دو روز قبل با 964 مرگ، رکورد زنی کرد، یا انگلیس که آمار مرگ و میر را توانسته بود حتی به 100 هم برساند، 981 مرگ را در روز قبل را تجربه کرد، البته الگوی اپیدمی در کشور ما از آن تبعیت نمی‌کند. شاید دلیل اینکه شاهد افزایش مرگ و میر در اروپا هستیم، تعطیلات سال نو مسیحی باشد که از یکی دو هفته پیش شروع شده و مواجه افراد را افزایش داده است.

نکاتی که در ارتباط با کشورمان در حال حاضر می‌توان به آن تاکید کرد؛ یکی اینکه طبیعتا ما هر چقدر تعداد را پایین تر ‌بیاوریم، کاهش بیشتر مرگ، بستری و ابتلا خیلی سختر می‌شود؛ یعنی مثلا از 470 مورد به 400 یا 300 مرگ کاری خیلی سخت نبود اما هرچه اندازه کوچکتر و ما به سمت پایین تر می‌آییم سخت تر و سخت تر می‌شود.

این نیازمند تلاش و دقت بیشتر است. از طرف دیگر نباید این اعداد ما را گمراه کرده و دچار خوش خیلی کاذب کند؛ چه از جانب مردم و چه از سوی مسؤولان و مجریان طرح، طبیعتا در این زمان که در روند کنترل اپیدمی در کشور هستیم باید رصد بسیار دقیقی در طغیانها یا آسیب‌هایی که ممکن است در جای جای کشور رخ دهد داشته باشیم. همان طور که در چند روز گذشته در برخی استان‌های شمالی کشور شاهد این طغیانها بودیم، وقتی چنین طغیان‌هایی حاصل می‌شود؛ اولا باید به صورت صحیح و درست شناخته شود، اقدام صحیح برای کنترل طغیان‌ها شکل گیرد و مداخلات لازمی که نیازمند است در سطح آن منطقه یا جغرافیایی که طغیان اپیدمی صورت گرفته، معمول شود.

خوشبختانه در استان‌های شمالی نیز این اتفاق شروع شده است. البته تا به مرزی برسیم که اپیدمی برای ما قابل قبول باشد و بگوییم کنترل شده، یعنی حداقل اپیدمی را دو رقمی یا بیشتر برسانیم، طبیعتا ممکن است ما نیاز به اقدامات سلبی هم داشته باشیم، بالاخره اگر حتی اکثریت به اتفاق مردم هم توصیه‌های بهداشتی را رعایت کنند، اما یک درصد ناچیزی بی توجهی کنند همان درصد ناچیز که شاید زیر 5 درصد در سطح جامعه باشد که بی ملاحظگی کامل می‌کنند،این کافی است تا اپیدمی را دوباره شعله ور کند.

این رفتارهای ناهنجاری که بعضا می‌بینیم می‌تواند در قالب سفرهای غیر ضروری، مهمانی و نشست‌های جمعی نامناسب و همچنین در عدم رعایت موازین بهداشتی مثل استفاده از ماسک و.. . باشد، اینکه بالاخره به هر دلیلی برخی افراد ممکن است در مقابل تمهیداتی که برای کنترل اپیدمی در نظر گرفته می‌شود، مقاومت کنند. وقتی در اپیدمی فردی بیمار می‌شود، این بیماری صرفا یک مقوله شخصی نیست بلکه یک اتفاق اجتماع رخ داده است.

شاید بنده در شرایط معمولی و عادی اگر سرم درد گیرد، مسئله شخصی است و باید خودم پیگیری و استراحت کنم، اما در یک اپیدمی چه رفتار بنده و چه بیماریم یک مقوله اجتماعی محسوب می‌شود به همین دلیل مقررات بین المللی در اپیدمی و پاندمی‌ها به همه دولتها این اجازه را می‌دهد که اقدمات سلبی و سختگیرانه‌ای را درباره افراد اعمال کنند، اگر ما در شرایط عادی به کشوری سفر کنیم، طبق قوانین بین المللی هیچ کشوری حق ندارد ما را دو هفته در قرنطینه نگهدارد و یا اجازه ورود ندهد مگر دلیل و استدلال قوی داشته باشد.

اما در زمانی که سازمان‌های بین‌المللی مثل سازمان جهانی بهداشت اعلام پاندمی یا اپیدمی می‌کند، این مجوز به کشورها و دولتها داده می‌شود که برای حفظ سلامت مردم خود اقدامات سختگیرانه و سلبی را انجام دهند و هیچ کس هم نمی‌تواند متعرض آنها شود، بنابراین مسأله، مسأله اجتماعی است و نیاز به رویکرد اجتماعی دارد. البته یک نکته که در خصوص اپیدمی باید اضافه کنم این است که کووید 19 یکی از بیماری‌هایی است که در شرایط اپیدمی بسیار بسیار به رفتار و شیوه زندگی مردم مرتبط است.

شاید بسیاری از اپیدمی‌ها این قدر به رفتار مربوط نباشد لذا بهترین و موثر ترین مداخله، اصلاح رفتار و شیوه زندگی مردم برای مقابله و کنترل مدیریت اپیدمی است، بحث‌هایی مثل واکسن و دارو علی رغم اینکه باید دنبال آن باشیم و پیگیری کنیم و به اصطلاح در تلاش باشیم که یکی دیگر از حلقه‌های  زنجیره انتقال ویروس را قطع کنیم، اما حتی در شرایطی که فرضا واکسن به شکل انبوه وارد کشور تا زمانی که به سطح ایمنی  لازم نرسیدیم، این رفتارها و شیوه زندگی کماکان باید همراه ما باشد.

ما هنوز به مرز کنترل اپیدمی نرسیده‌ایم. وقتی به مرز کنترل برسیم؛ با توجه به اینکه در طرح شهید سلیمانی دیده شده که حدود یک درصد جمعیتی که منشا و مبدا آلودگی هستند را تحت مراقبت فعال قرار دهیم؛ طبیعتا در آن زمان سختگیری‌های اجتماعی کسب و کار و روابط افراد کمتر خواهد شد؛ چرا؟ چون آن گروه آلاینده تحت کنترل هستند؛ اما هنوز به آن مرز نرسیدیم.

بنابراین آنچه مسلم است اینکه مردم باید یک مدت دیگری این سختگیری‌ها را تحمل کنند تا وقتی ما به مرز کنترل  رسیدیم، در آن زمان نیز این سختگیری‌ها کمتر خواهد شد؛ در غیر این صورت بی ملاحظگی که برخی اعمال می‌کنند باعث می‌شود ما هرگز به آن مرز نرسیم و مجبور شویم مجدد بحث تعطیلی همه اماکن وقفل کردن شهرها را داشته باشیم.

بنابراین مردم باید همکاری و همیاری لازم را داشته باشند. بالاخره شواهد نشان می‌دهد رویکردهای جدید مقابله با  اپیدمی کرونا موثر بوده  و نباید در وسط کار این موضوع را خراب کنیم؛ یعنی ضمن اینکه امیدوار هستیم این ادامه پیدا کند، خوشحال هستیم در این مدت اجرای طرح، بیش از 7 هزار جان افراد را نجات دادیم که می‌توانست هر کدام از ما یا عزیزان‌مان باشند.

دچار ذوق زدگی نشده و برداشت کاذب از شرایط نکنیم بلکه هوشیار باشیم؛ کما اینکه نگران هستیم و این نگرانی را هر ساعت و هر روز تعقیب می‌کنیم. امیدواریم با مدیریت صحیحی که انجام می‌گیرد و اجرای مناسبی  که در سطح محلات توسط نیروهای بهداشت، نیروهای مردمی و بسیج و ... ان شاءالله بتوانیم تا پایان سال جاری به مرز کنترل برسیم ودر نتیجه سخت گیری‌های ما در سطح جامعه کمتر شود، این همدلی و همیاری مردم هم به نفع سلامت جامعه و هم به نفع کسب و کار و اقتصاد جامعه است؛هم اینکه بالاخره جامعه می‌تواند به نیازهای اساسی خود بهتر برسد؛ نیازهایی که یکسال است تحت شعاع اپیدمی کرونا آسیب دیده؛ نیازهای اجتماعی، آموشی، عاطفی و روانی...

طبیعی است که شرایط سخت گیرانه  یک اپیدمی آسیب‌های جانبی بسیار زیادی به پیکره کشور و جامعه  تحمیل می‌کند؛ اما کاری که الان مثلا در نیوزلند می بینیم و آنها کرونا را کنترل کردند و اکنون سختگیری آنها از ما کمتر است، در استرلیا یا در ویتنام نیز این اقدامات را انجام دادند. ما نیز امیدواریم به ان مرز برسیم که اپیدمی کاملا کنترل شود؛ بعد تیم های واکنش سریع هر طغیانی را کنترل کرده و بتوانیم وضعیت را به شکل عادی تری درآوریم.

چارچوب این طرح برگرفته از اصول علمی است و شواهد هم نشان دهنده این است که موفقیت آمیز بوده و اگر باز تمهیدات لازم را ادامه دهیم به موفقیت بیشتر هم دست پیدا خواهیم کرد.

در خصوص موضوع کیفیت طرح، در حال حاضر پایش، نظارت و ارزشیابی طرح را انجام می‌دهیم. وقتی از پایش صحبت می‌کنیم، ما مرتب با استفاده از اطلاعاتی که از استانها به صورت روزانه دریافت می‌کنیم روند را بررسی کرده و نقاط سیاه و سفید را مشخص می‌کنیم؛ باز خورد ها را به مسئولان استانی می‌دهیم. برای مثال شهرهایی داریم که اکنون چند روز  است حتی یک مورد مرگ هم نداشتند.

در کنار آن نظارت هم داریم. استانهای کشور مشخص شدند و ناظرانی برای این طرح گذاشتیم که هم از طرف وزارت بهداشت و هم از جانب بسیج جامعه پزشکی به طور مرتب نظارت استانی را انجام می‌دهند؛ جلسات مشترک با مسولانی استانی و ستاد مقابله با کرونای استانی و شهرستانی برگزار می‌شود تا بتوانیم نظارت کافی بر حسن اجرا داشته باشیم، در خصوص ارزیابی طرج نیز در حال جمع آوری اطلاعات هستیم و هنوز زود است قضاوت کنیم. شاید اگر ما خوش بینی زودرسی داشته باشیم، این شکنندگی ما را خدا نکرده به شرایط قبل برگرداند.

درباره وضعیت بین‌المللی اکنون کشورها در زمان تعطیلات کریسمس هستند اما مجامع بین‌المللی برطرح شهید سلیمانی توجه دارند؛ دفتر سازمان جهانی بهداشت یا سایر مجامع بین‌المللی در کشورمان  شاهد اجرای طرح هستند اما منتظریم طرح جلوتر برود تا به صورت محکم تر در خصوص ابعاد و نتایج  آن بهتر دفاع کنیم و همچنین تعطیلات پایان سال میلادی نیز تمام شود و بتوانیم این طرح را به شکل بین‌المللی با برند کشور خودمان به عنوان یکی از موثرین مداخلات برای کشورها الگو سازی کنیم.

اگر ما فرض را بر این بگذاریم که اطلاعاتی که از کشورها می‌آید کامل، درست و تایید شده باشد، چین اولین زادگاه اپیدمی بیماری کووید 19 در ایالت هوبی با مرکزیت ووهان بود، کاری که چین کرد عمدتا بر این پایه بود که استان و شهر درگیر را قرنطینه کامل کرد و از انتشار بیماری از این استان به سایر استانها جلوگیری جدی کرد؛ یعنی با سرعت و شدت عملی که به خرج داد،این کار را عملیاتی کرد، مثل کشورهایی که اول رفت و آمدها را محدود کرد، چین برای استان هوبی و سایر استانها همان شرایط را ایجاد کرد و اجازه ورود و خروج را نداد.

طبیعتا در استان هوبی هم روی اپیدمی بشدت کار کرد؛ کما اینکه ما نیز اکنون این کار را باید با رویکرد بومی و شرایط کشور خودمان ایجاد کنیم؛ یعنی به شرایطی برسانیم که به اصطلاح بیماری را تحت کنترل کامل در بیاوریم، چین پیک‌هایش در ابتدای اپیدمی بوده و خیلی روی یک جغرافیای محدودی متمرکز بود و در ادامه نیز همان طور عمل کرد.

دیدگاه ما باید این باشد که با استفاده از تجارب کشورهای دیگر و با شرایط بومی خودمان استراتژی مناسب برای کنترل اپیدمی در کشورمان اتخاذ کنیم. خوشبختانه این تغییر رویکرد درمان به پیشگیری، خیلی توانسته نگاه ما را تغییر دهد و نتایج کار را نیز به سمت بهبودی شرایط برساند.

برآورد ما این است که ان شاء الله قبل از سال جدید به مرحله کنترل اپیدمی برسیم. در آن صورت رویکرد ما متفاوت است و شاید دیگر نیاز به اعمال سختگیری‌ها به این شدت نباشد؛ به شرطی که مردم خوب همکاری کنند  و طرح به خوبی پیش رود، هر چند ما از نظر پیش بینی که در طرح  شهید سلیمانی داشتیم و اهدافی که دنبال می‌کردیم، خیلی زودتر به آن اهداف رسیدیم.

اما این شکننده و نگران کننده است؛ به هر صورت پیامدهای ناشی از اپیدمی به دنبال مواجه‌هاست؛ یعنی هر چقدر مواجه ما بیشتر باشد؛ در مهمانی‌ها، سفرها و عدم رعایت فاصله گذاری هوشمند و.. شانس ابتلا زیادتر است، البته باید گروهی که مشکوک به کرونا یا بیمار بوده یا در تماس نزدیک با بیمار هستند را از جامعه جدا کنیم و تحت مراقبت خاص قرار دهیم؛ دیگر اینکه اگر سوار مترو می‌شویم، احتمال اینکه با فرد مبتلا یا مشکوکی مواجه شویم را بسیار پایین می‌آوریم.

مثلا اگر من سوار مترو شوم و با 100 نفر  مواجه داشته باشم و 10 نفر از آنها آلوده باشند، احتمال اینکه من مبتلا شوم 10 درصد است، اما اگر این 10 نفر را کنترل و جدا کنیم، احتمال ابتلای من به بیماری یک درصد می‌شود، نه 10 درصد؛ یعنی اگر کنترل صورت گیرد، در این مسیر نهایت یک نفر بیمار از دستمان در می‌‌رود.

وقتی می‌گوییم کنترل یعنی به آن مرز برسیم که احتمال مواجه افراد حساس سالم جامعه را با افراد مبتلا یا مشکوک به حداقل ممکن برسانیم. اگر به آنجا برسیم، تا حد زیادی می‌توانیم تا سال آینده را با فراغ بال و آرامش بیشتری پی‌ گیریم؛ در غیر این صورت دولت متاسفانه مجبور است سیاست‌های سلبی را تشدید کند.

مهمترین نکته‌ای که باید به آن پرداخت اینکه مردم دچار خوش خیالی کاذب نشوند، این کاهش‌ها بسیار امیدوار کننده است، اما ما را نباید از هوشیاری لازم فاصله دهد، صرفه جویی اقتصادی که در همین 40 روز اجرای طرح شهید سلیمانی برای دولت پیش آمده؛ به لحاظ کاهش بار بیمارستانی و بیماران، عدد کمی نبوده و باید بخشی از این به خود طرح تزریق شود

 بحث‌های دیگر، مثل جهش ویروس و واکسن و.. همه اینها اگر مثبت و چه منفی ببینیم؛ مهمترین مقابله با اینها رعایت موارد پیشگیری، اصلاح رفتارها و شیوه زندگی است، یعنی اگر ویروس جهش یافته آمده باشد هم فرقی نمی‌کند و ما باید موارد پیشگیری را مد نظر داشته باشیم؛ یا اگر واکسن آمد، به این معنا نیست که از فردا دیگر می‌توانیم زندگی عادی داشته باشیم.

ماه‌ها یا شاید سالها طول بکشد تا ما به مرزی برسیم که زندگی عادی پیش آید؛ مگر اینکه خود ویروس بنا بر طبیعتش این طور عمل کند؛ کما اینکه این در تاریخ هم بارها اتفاق افتاده، یعنی خودش به انتحار ویروسی رسیده و ویروس کشی ایجاد شود به عبارتی با جهش‌های که صورت می‌گیرد، نه تنها شدت بیمار زایی و انتقال بیماری بیشتر نشود، بلکه مانند بچه‌ای که ناقص الخلقه به دنیا می‌آید، به خاطر اشکالات ژنتیکی و دیگر عوامل مربوط، نمی‌تواند حیات طبیعی داشته باشد، این احتمال وجود دارد تا در ویروس به طور طبیعی جهش‌هایی  صورت گیرد که نه تنها به ضرر بشر نباشد، بلکه به نفع بشر باشد.اینها همه مفروضات پیشرواست، اینها همه مفروضاتی است که باید به عنوان سناریوهای پیشرو به آن توجه کنیم.

_ به طور مشخص می‌توانیم بگوییم تا چه زمانی شرایط زندگی عادی می‌شود و مردم دیگر می توانند بدون نگرانی از بیماری زندگی کنند؟

همان طور که عرض کردم این  بستگی به رفتار مردم دارد اینکه ما به مرز کنترل اپیدمی برسیم. اگر مردم همکاری کنند تا در این چند ماه پیشرو به مرز کنترل برسیم، می‌توانیم امیدوار باشیم تا زندگی تا حدی به شرایط عادی برگردد، در غیر این صورت به همان شرایطی که در 10 ماه گذشته نوسان داشتیم، مرگ و میرها متفاوت بود و بیمارستانها در برخی اوقات جا برای بستری نداشتند و کادر درمان فرسوده شده بود، بر می‌گردیم.

اکنون ببینید در این 40 روز اجرای طرح شهید سلیمانی الحمدالله حدود 70 درصد اشغال تخت‌های بیماران کرونا کاهش داشته، یعنی یک تنفس خیلی خوب برای کادر درمان ایجاد شده است، این کار کوچکی نیست. اینکه ما دلیلش را چقدر تعمیم دهیم به طرح  شهید سلیمانی یا چیز دیگر، مهم نیست، بلکه مهم این است که بالاخره اقداماتی که انجام گرفته، توانسته تنفسی در طغیان اپیدمی برای کشور ایجاد کند.

ادامه این تنفس بستگی به رفتار مردم،حُسن اجرای طرح، همکاری سایر بخش‌ها، و به حمایت دولت و حکومت از این طرح دارد، اگر حمایت صورت نگیرد، قطعا نتیجه نخواهد داد. بنده خیلی متاسف هستم که تا به حال از جانب دولت یک ریال بابت طرح شهید سلیمانی اختصاص داده نشده است!

_ منظورتان این است که از کمک‌های بسیج و سپاه در تامین هزینه‌های طرح  استفاده می‌کنید؟

از امکانات موجود بومی و کمک‌های مومنانه مردم استفاده می‌شود و این یک چالش بزرگ است و نمی‌تواند این روند خیلی ادامه پیدا کند. دولت وظیفه دارد از این طرح به شکل کامل حمایت کند و تمام قد برای حمایت از طرح وارد صحنه شود، صرفه جویی اقتصادی که در همین 40 روز اجرای طرح شهید سلیمانی برای دولت پیش آمده؛ به لحاظ کاهش بار بیمارستانی و بیماران، عدد کمی نبوده و باید بخشی از این به خود طرح تزریق شود.

اگر این طور شود طبیعتا بهتر و موثر تر می‌تواند عمل کند این از ضرورت‌هایی است که اکنون باید به آن پرداخته شود، برخی ارگانها مثل مجلس البته کمک و همراه بودند اما اقدام عملی که باید از طرح انجام گرفته و در صحن مجلس حمایت‌هایی که باید انجام گیرد آن طور که ما انتظار داریم هنوز حاصل نشده است.

باید سازمان‌هایی که نیاز هست، وارد صحنه شوند؛ البته بیانیه‌هایی در حمایت از طرح صادر شده اما بسیاری از سازمان‌هایی که مرتبط با قضیه هستند و به هر بهانه‌ای عادت دارند نامه سرگشاده و بیانیه بدهند، از آنها انتظار می‌رود نسبت به این قضیه و حمایت از آن، واکنش نشان دهند، ممکن است  امید و دلگرمی که لازم است به متولیان طرح که مردمی هستند  داده نشده و آنها دلسرد شوند و این خیلی خطرناک است، فکر می‌کنم وظیفه دولت  است که بسیار جدی تر از این چیزی که ما در این 40 روز شاهدش بودیم وارد صحنه شوند. فارس