درست پنجاه سال دارد. اهل بابل است و تا پیش از اینکه با حکم قاضی‌زاده هاشمی برای تصدی پست معاونت درمان وزارت بهداشت، راهی تهران شود، ریاست دانشگاه علوم پزشکی مازندران را برعهده داشت. فوق تخصص خون و سرطان بالغین است و فعالیت درمانی در بخش‌های خصوصی و دولتی را تجربه کرده است. معاون درمان، پس از استعفای سیدحسن هاشمی از سعید نمکی هم حکم ابقا گرفت و در شهرک غرب ماندگار شد. 

درجریان اعتراضات اخیر جامعه پزشکی به ابلاغ تعرفه خدمات تشخیصی درمانی سال 98 از سوی دولت، اظهارنظر چندانی از قاسم جان‌بابایی در رسانه‌ها منعکس نشد. وی معتقد است در شرایط فعلی، فشار آوردن بر دولت برای اصلاح و افزایش تعرفه‌ها، صحیح نبوده و برای گذراندن شرایط فعلی کشور، تنها راه، صرفه‌جویی و افزایش راندمان در بخش خصوصی است. آنچه در ادامه می‌آید، مشروح گفت‌وگوی اختصاصی خبرنگار پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا) با دکتر قاسم جان‌بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.

اولا برای نخستین بار بود که تعرفه‌ای که برای بخش خصوصی اعلام شد، بیشتر از بخش دولتی بود. 13درصد در برابر 10 درصد. دوم اینکه برای اولین بار، هتلینگ و جزء فنی، ارتقای خیلی خوبی داشت. تقریبا بالای بیست درصد افزایش داشته است. آن چیزی که بیمارستان‌های خصوصی را سر پا نگه می‌دارد، جزء فنی و هتلینگ است. به‌هرحال بیمارستان‌ها با همین جزء فنی و هتلینگ حقوق پرسنل غیرپزشک و هزینه‌های مربوط به آب و برق و تلفن و مصارف روزمره خودشان را می‌پردازند و هرچه این جزء بالاتر باشد، قطعا در این زمینه راحت‌تر هستند. 

 

درست است. ولی ما باید شرایط کشور را هم درنظر بگیریم. ببینید. ما از افزایش تعرفه‌های بخش پزشکی استقبال می‌کنیم. ولی دولت به همه حوزه‌ها توجه دارد. به نان و آب و برق و حمل و نقل و سایر حوزه‌ها...
 

پزشکان و قانون: اتفاقا دولت به همه این حوزه‌هایی که گفتید توجه خوبی داشته و در همه این بخش‌ها شاهد افزایش قیمت بوده‌ایم.

بله درست است. من هم که مخالف افزایش تعرفه‌ها نبوده‌ام. بالاخره برآورد خود ما هم ممکن است عدد بیشتری از اینکه ابلاغ شد، بوده باشد ولی به‌هرحال دولت براساس محاسباتی که در این شرایط انجام داده، به این اندازه افزایش را مقدور دیده است. کاری هم که ما توانستیم با کمک همکاران شورای عالی بیمه انجام دهیم، این بود که بیشتر همین 13 درصد را هم به سمت هتلینگ و جزء فنی ببریم تا این بتواند کمی آن تورم را مدیریت کند. 
 

نه نمی‌شود به معنای کاهش محسوب کرد.
 

بله ما هم درک می‌کنیم که به‌هرحال قسمتی از تجهیزاتی که در بیمارستان‌ها استفاده می‌شود، وابسته به تورم است. ولی همانطور که اشاره شد، دولت مسئول همه حوزه‌ها است و توان مردم را هم درنظر می‌گیرد و بعد تصمیم می‌گیرد. من از نگاه صنف خودمان اگر به قضیه نگاه کنم، قطعا بدم نمی‌آید که تعرفه‌ها بیشتر شوند ولی دولت همه حوزه‌ها را درنظر می‌گیرد.

 

من نباید صنفی صحبت کنم. برای اینکه من در حالی که در جایگاه معاون درمان وزارت بهداشت مشغول خدمت هستم، باید منافع همه مردم را درنظر بگیرم.
 

اولا ایرانیان به طور میانگین سالی 4 بار به پزشک مراجعه می‌کنند. دوما این 4 مرتبه که فقط خدمات سرپایی نیست. بالاخره خدمات بستری هم هست. وقتی تعرفه افزایش پیدا کند، میزان پرداختی مردم افزایش پیدا می‌کند و گروهی از مردم به دلیل شرایطی که دارند، با همین میزان افزایش هم دیگر قادر به دریافت خدمات نخواهند بود.

من باز هم تکرار می‌کنم. شخص دکتر جان‌بابایی به عنوان یک پزشک دوست دارد که تعرفه به سمت واقعی شدن برود ولی دولت شرایط همه مردم را درنظر می‌گیرد و به شکلی تصمیم‌گیری می‌کند که کسی از مردم از خدمات محروم نشود. چون وضعیت اقتصادی، یکی از عوامل مهمی است که مردم را از دریافت خدمات درمانی محروم می‌کند. رشته من، آنکولوژی است. من بارها دیده‌ام که بعضی از بیماران به‌خاطر هزینه‌های درمان مراجعه نمی‌کنند یا دیر مراجعه می‌کنند و بیماری اولیه، تبدیل به یک بیماری پیشرفته می‌شود. به‌هرحال دولت به دنبال این است که خدمات در دسترس و با قیمت مناسب در اختیار مردم قرار دهد. این خواست دولت است و من هم به عنوان مجری دولت باید طبق همین سیاست حرکت کنم.
 

نه... این که مصوبه دولت است و اعداد و ارقام، قابل تغییر نیستند. تنها راهی که من می‌توانم پیشنهاد کنم این است که همه ما تلاش کنیم که در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی، هزینه‌هایمان را پایین بیاوریم.
 

همین الان هم دولت دارد به بیمارستان‌های خصوصی کمک می‌کند. 80 درصد کسانی که از بیمارستان‌های خصوصی خدمت دریافت می‌کنند، بیمه تکمیلی دارند. بیمه تکمیلی را چه کسی پرداخت می‌کند؟ بیمه تکمیلی را در کشور ما هنوز دولت پرداخت می‌کند. مردم پرداخت نمی‌کنند. همان بیمه فرهنگیان که با عنوان کارت طلایی فرهنگیان است یا بیمه آتیه یا بیمه‌ ایران که اکثر سازمان‌ها پرسنل خودشان را تحت پوشش این بیمه‌ها درآورده‌اند، از منابع دولت پرداخت می‌شود. بنابراین بخش خصوصی به صورت غیرمستقیم از یارانه دولت استفاده می‌کند. اینطور بگویم که اگر دولت پرسنل خود را بیمه تکمیلی نکند، کارمندان دولت دیگر توان دریافت خدمات از بخش خصوصی را نخواهند داشت. بنابراین مثل خیلی از بخش‌های دیگر که دولت به مردم یارانه پرداخت می‌کند، در حوزه سلامت هم یارانه پرداخت می‌کند. اگر ما هم مثل بسیاری از کشورهای دنیا به این سمت برویم که هرکس بیمه تکمیلی خواست، خودش مکلف به خرید بیمه باشد، مطمئن باشید که خیلی از مردم از خیر پوشش بیمه تکمیلی و دریافت خدمات از بخش خصوصی می‌گذرند؛ چون نمی‌توانند.

 

راه‌حل باید قابل انجام باشد. من راه‌حلم را گفتم. اولا سرمایه‌گذاری‌های ما باید در جاهای مطلوب باشد. ما در گذشته سیاستگذاری‌های غلطی انجام داده‌ایم. مثلا رفته‌ایم در یک منطقه کوچک، یک بیمارستان بزرگ ساخته‌ایم. در یک جاهایی فارغ از جمعیت منطقه، بیمارستان‌های متعدد ساخته‌ایم خب قطعا در شرایط ویژه‌ای مثل امسال، این دسته از مراکز دچار سختی‌هایی خواهند شد. وقتی در شهری با جمعیت 40 یا 50 هزار نفر، ما بیمارستان 60 یا 70 تختخوابی می‌سازیم، آن بیمارستان سودده نخواهد بود. ما راهی جز این نداریم که سیستم خود را بازآرایی کنیم. بالاخره دولت منابع ثابت و محدودی دارد. این منابع ثابت را می‌تواند به آموزش و پرورش بدهد برای تربیت و افزایش آگاهی و فرهنگ کودکانمان. می‌تواند به راهسازی بدهد تا امنیت راه‌ها را تامین کند و تصادفات کاهش پیدا کند؛ می‌تواند برای سالم‌سازی آب شرب سرمایه‌گذاری کند و ... همه اینها به سلامت مرتبط است. من در حوزه سلامت نباید انتظار داشته باشم که منابع بیشتر را به من بدهد. بیشترین مرگ و میر ناشی از تصادفات در چند سال اخیر، مربوط به سر صحنه بوده است. ما بهترین آمبولانس و 40 فروند هلیکوپتر اورژانس تامین کردیم، مرگ و میر بین راه و داخل بیمارستان به حداقل رسید ولی مرگ و میر سر صحنه کم نشد. این نشان می‌دهد که هرچقدر هم بودجه تخصیص داده شود و بیمارستان جدید ساخته شود، بازهم مرگ و میر جاده‌ای صفر نمی‌شود. چون عوامل دیگری مثل راه و خودرو و ... هستند که مشکل دارند. بنابراین من اگر اصرار داشته باشم که منابع بیشتری بگیرم و حوزه‌های دیگر مشکل داشته باشند، قطعا امنیت سلامت در کشور حاصل نمی‌شود. این هنر نیست که من چیزی را بخواهم که دولت توان برآورده کردنش را ندارد. من طرف پزشکان هستم و دستشان را هم می‌بوسم ولی دولت در یک لِول بالاتر، همه حوزه‌ها را نگاه می‌کند و از یک بسته محدود، باید برای همه کشور هزینه کند. در این شرایط دولت توانسته 13 درصد تعرفه بخش خصوصی را افزایش دهد و 10 درصد هم تعرفه بخش دولتی را. مطمئنا همه حوزه‌ها را هم بررسی کرده است. در چنین شرایطی درست نیست که من اصرار داشته باشم که یک راه فرار پیدا کنم. اگر راه فرار ما به این سمت برود که پرداخت از جیب مردم بالا برود، این اخلاقی نیست. بالاخره حقوق کارمندان و کارگران کشور هم متناسب با تورم افزایش نداشته است.

 

به‌هرحال متناسب با تورم که افزایش نداشته است. ما هم ارائه‌دهندگان خدمت به همین‌هایی هستیم که حداقل حقوق و دستمزد را دریافت می‌کنند و همان دریافتی ناچیزشان هم به اندازه تورم افزایش نداشته است. من اتفاقا خواهشم از جامعه پزشکی این است که در این دوران سخت، با مردم همراهی کنند. ما هم در یک کشتی نشسته‌ایم. بالاخره آن کارگری هم که در گوشه‌ای از این شهر با کمترین دستمزد مشغول کار است، خواهر و برادر و همشهری من است؛ من نمی‌توانم آنها را نادیده بگیرم. در این شرایط سخت همه باید در کنار هم باشیم. من حدود دو ماه است که درگیر مسئله سیل هستم. مرتب به استان‌های درگیر، رفت و آمد دارم. وقتی در یک جامعه‌ای مردمی هستند که خانه و زندگی خود را از دست داده‌اند، دولت، دولت آنها هم هست. وقتی در خوزستان و آق‌قلا و پل‌دختر و ...، مردمی هستند که در عرض یک شب، همه زندگی‌شان را از دست داده‌اند و الان در چادر زندگی می‌کنند، دولت مکلف است برای آنها خانه بسازد، وام بدهد، لوازم خانگی بدهد. چون اینها مردم همین کشورند و در نفت این کشور سهم دارند. نمی‌شود که اینها را نبینیم و بی‌تفاوت باشیم. دولت هم همه این مسائل را می‌بیند و کنار هم می‌گذارد و درنهایت تصمیم می‌گیرد.
 

وقتی در چنین شرایطی هستیم و با محدودیت منابع مالی مواجهیم، هیچ راهی وجود ندارد جز اینکه هزینه‌هایمان را کاهش دهیم. چون در کفه ترازو، یا درآمد باید افزایش یابد یا اینکه هزینه‌ها کاهش پیدا کند. وقتی به‌خاطر محدودیت‌هایی که در کشور وجود دارد، نمی‌توانیم درآمد را به طور ایده‌آل افزایش دهیم، باید هزینه‌ها را کاهش دهیم. من به هیچ عنوان نمی‌گویم که حرف جامعه محترم پزشکی نادرست است ولی می‌گویم که راهی جز این وجود ندارد.