به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، نزدیک به ۲ هفته از ورود ویروس کرونا به کشور می‌گذرد، این در حالیست که در طی این مدت، مسائلی از جمله کمبود لوازم مصرفی مانند مواد ضدعفونی‌کننده و ماسک گریبان‌گیر نظام سلامت شده است.

اخیراً سعید نمکی، وزیر بهداشت طی نامه‌ای به رئیس جمهور ضمن گلایه از روند توزیع ماسک به مراکز درمانی برای پیشگیری از شیوع بیماری کرونا نوشت: در ایامی که احتمال آلودگی مردم بدلیل عدم وجود اقلام حفاظتی و پیشگیرانه در خطر است، این شبکه فرصت‌طلب بی‌انصاف از کجا خاطر جمعی دارد که اینگونه جسورانه روبروی مردم و مسئولین می‌ایستد و به راحتی اعلام می‌کند که 200 میلیون ماسک را می‌تواند ۲۴ ساعته با فلان قیمت در فلان جا عرضه کند؟

اعتراض وزیربهداشت به روند نامناسب و غیرشفاف توزیع ماسک در کشور، این سوال را در افکار عمومی به وجود می‌آورد که زنجیره تأمین و نظام توزیع اقلام سلامت‌محور به خصوص در حوزه تجهیزات پزشکی و لوازم مصرفی با چه ساز و کاری عمل می‌کند و دلالان از چه طریقی بر بازار سلامت سیطره پیدا کرده‌اند؟

به طور کلی در زنجیره تأمین اقلام سلامت محور از اخذ IRC یا همان "کد ملی ثبت" آغاز شده و در گام‌های بعدی مراحلی از جمله "ثبت سفارش" "تامین و تخصیص ارز" "لجستیک بین‌الملل" "ورود به گمرک" و در نهایت "ترخیص کالا" طی می‌شود؛ البته زنجیره فوق برای دارو پس از مرحله ترخیص، شامل مراحلی از جمله ورود به شرکت‌های پخش، داروخانه و در نهایت رسیدن به دست مصرف‌کننده نیز می‌شود.

در حوزه تجهیزات پزشکی، بخشی از این زنجیره در حال‌حاضر وجود دارد و بخشی از آن نیز موجود نیست؛ به عبارت دیگر زنجیره اطلاعات از قسمت اخذ IRC تا ورود و ترخیص درگمرک موجود بوده و به صورت سیستمی هم در سامانه TTAC و هم در سامانه تخصصی اداره کل تجهیزات پزشکی به نام «IMED» موجود است اما پس از گمرک شبکه پخشِ منسجم قابل رصد و مشخصی برای تجهیزات پزشکی وجود ندارد.

بر اساس اطلاعات سامانه TTAC سازمان غذا و دارو، در حوزه دارو حدوداً 27 هزار IRC یا کد کالا وجود دارد اما در حوزه تجهیزات پزشکی، چیزی حدود 10 برابر این مقدار یعنی 207 هزار کد کالا وجود دارد که در سامانه IMED اداره کل تجهیزات پزشکی قابل مشاهده است.

با وجود اینکه تعداد کد کالاهای موجود در حوزه تجهیزات پزشکی چندین برابر کالاهای موجود در حوزه دارو است اما در حوزه تجهیزات پزشکی، مراکز توزیع رسمی کالا با سازوکاری مشابه آنچه که در داروخانه‌ها برای توزیع دارو وجود دارد، پیش‌بینی نشده است. سوداگرای در بازار تجهیزات پزشکی از سوی دلالان که در ایام اخیر با احتکار گسترده ماسک همراه شد نیز می‌تواند ریشه در این مسأله داشته باشد.

در این خصوص علی عماری دبیر اتحادیه صادرکنندگان تجهیزات‌پزشکی گفت: اگر شرکت‌های پخش رسمی در حوزه تجهیزات پزشکی فعال بودند بازار ماسک مدیریت می‌شد، در صورت شفاف بودن ساختار نظام توزیع این امکان برای دولت وجود داشت که به راحتی ورودی‌ها و خروجی‌های سیستم را ردیابی و کنترل کرده و توزیع اقلام مورد نیاز را به صورت بهینه مدیریت کند.

پدرام اصلانی‌فرد پژوهشگر حوزه تجهیزات پزشکی نیز گفت: در خصوص تجهیزات پزشکی و لوازم مصرفی مشکل اصلی بعد از گمرک آغاز می‌شود، برخلاف دارو که زنجیره تامین آن کاملاً منظم بوده، متاسفانه زنجیره پخش تجهیزات پزشکی پس از ورود به کشور کاملاً نا‌منظم است، این یعنی برای مصرف‌کننده نهایی این امکان وجود دارد که تجهیزات پزشکی را از طریق "واردکنندگان" "شرکت‌های پخش" و یا "مراکز فروش غیر رسمی" تهیه کند و در این مورد سازوکار مشخصی وجود ندارد.

این پژوهشگر حوزه تجهیزات پزشکی همچنین با اشاره به نامه اخیر وزیر بهداشت به رئیس جمهور نیز اظهار داشت: بنابراین به دلیل این که زنجیره فوق منظم نیست، پخش تجهیزات پزشکی و لوازم مصرفی کاملاً بدون ساختار سلسله مراتبی انجام می‌شود و و هیچ شخص حقیقی یا حقوقی نمی داند در زنجیره توزیع، دقیقا چه اتفاقی رخ می‌دهد.

اصلانی‌فرد در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به اینکه در حال‌حاضر فرآیند شناسه‌گذاری صرفاً برای آن دسته از تجهیزات پزشکی که ارز دولتی دریافت می‌کنند انجام می‌شود گفت: این در حالیست که برای همه تجهیزات پزشکی این اتفاق رخ نمی‌دهد؛ بنابراین با توجه به شرایط موجود در کشور لازم است تا برای کلیه تجهیزات‌پزشکی و لوازم‌مصرفی به ویژه تجهیزات مصرفی ارتوپدی، شناسه‌گذاری انجام شود.

علی قاسمی پژوهشگر حوزه دارو و تجهیزات پزشکی اجرای کنترل اصالت بیمه در حوزه تجهیزات پزشکی را به عنوان یکی از راهکارهای اصلی برون‌رفت از وضعیت فعلی دانست و گفت: کنترل اصالت بیمه تجهیزات پزشکی بدین معناست که بایستی پس از الصاق برچسب ردیابی و اصالت کالا "برچسب‌های زردرنگ" بر روی کلیه لوازم و تجهیزات پزشکی، اطلاعات این برچسب‌ها در سامانه TTAC سازمان غذا و دارو بارگذاری شود.

وی در خصوص ضمانت اجرایی طرح کنترل اصالت بیمه‌ در حوزه تجهیزات پزشکی تصریح کرد: بر اساس این طرح، بیمه‌های درمانی پیش از پرداخت هزینه کالا، بایستی کد ردیابی و اصالت را از سامانه TTAC استعلام کنند و درصورت دریافت جواب مثبت، پرداخت را انجام دهند، بدین ترتیب می‌‎توان نسبت به صحت اطلاعات ارسالی از سوی شرکت‌های تامین‌کننده به سازمان غذا و دارو نیز اطمینان حاصل کرد.

به گزارش فارس هم‌اکنون در حوزه تجهیزات پزشکی کنترل اصالت بیمه وجود ندارد و اتفاقات اخیر به ویژه در خصوص توزیع ماسک و همچنین ایمپلنت‌های تقلبی حاکی از آن است که فرآیند کنترل اصالت بیمه در حوزه تجیهزات و لوازم‌مصرفی بایستی هر چه سریعتر راه‌اندازی شود. علاوه بر این با توجه به اینکه تجهیزات پزشکی و لوازم مصرفی از قیمت بالایی برخودار هستند در صورتیکه این طرح اجرایی شود، قاچاق نیز در این حوزه به صورت چشمگیری کاهش خواهد یافت.