به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا) و بنابر اعلام سایت رسمی سازمان جهانی بهداشت، طی 50 سال گذشته، واکسیناسیون علیه 14 بیماری (دیفتری، هموفیلوس آنفلوانزا نوع B، هپاتیت B، آنسفالیت ژاپنی، سرخک، مننژیت A، سیاه سرفه، بیماری پنوموکوک مهاجم، فلج اطفال، روتاویروس، سرخجه، کزاز، سل و تب زرد) انجام شده و به طور مستقیم به کاهش 40 درصدی مرگ و میر نوزادان در سطح جهان و بیش از 50 درصد در منطقه آفریقا کمک کرده است.

دکتر تدروس آدهانوم گبریسوس، مدیر کل سازمان جهانی بهداشت، گفت: «واکسن‌ها یکی از قوی‌ترین اختراعات تاریخ هستند که بیماری‌هایی که زمانی ترسناک بودند را قابل پیشگیری کرده‌اند.»
به لطف واکسن‌ها، آبله ریشه‌کن شده است، فلج اطفال در آستانه ریشه‌کنی است. با تحقیقات مستمر، سرمایه‌گذاری و همکاری برای توسعه واکسن‌های اخیر علیه بیماری‌هایی مانند مالاریا و سرطان دهانه رحم، می‌توانیم جان میلیون‌ها نفر دیگر را امروز و در 50 سال آینده نجات دهیم.

این مطالعه نشان داد که به ازای هر زندگی نجات یافته از طریق ایمن سازی، به طور متوسط ​​66 سال سلامت کامل به دست آمده است (با مجموع 10.2 میلیارد سال سلامت کامل در طول پنج دهه) در نتیجه‌ی واکسیناسیون علیه فلج اطفال امروزه بیش از 20 میلیون نفر می توانند راه بروند که در غیر این صورت فلج می شدند. امروز جهان در آستانه ریشه کنی فلج اطفال یک بار برای همیشه است.
این دستاوردها در بقای دوران کودکی اهمیت حفاظت از پیشرفت ایمن‌سازی در همه کشورهای جهان و تسریع تلاش‌ها برای دستیابی 67 میلیون کودکی که در طول سال‌های همه‌گیری یک یا چند واکسن را از دست داده‌اند، برجسته می‌کند.

تلاش های تاریخی برای افزایش دسترسی به واکسیناسیون طی پنج دهه

این مطالعه که پیش از پنجاهمین سالگرد برنامه توسعه‌یافته ایمن سازی (EPI) که در ماه مه 2024 انجام می شود، منتشر شد، جامع ترین تحلیل از تأثیر جهانی و منطقه ای این برنامه بر سلامتی در پنج دهه گذشته است.
هدف اولیه EPI که در سال 1974 توسط مجمع جهانی بهداشت تأسیس شد، واکسینه کردن همه کودکان در برابر دیفتری، سرخک، سیاه سرفه، فلج اطفال، کزاز، سل و همچنین آبله بود که تنها بیماری انسانی ریشه کن شده است. امروزه، این برنامه که اکنون به عنوان «برنامه اساسی ایمن سازی» از آن یاد می شود، شامل توصیه های جهانی برای واکسیناسیون علیه 13 بیماری و توصیه های خاص برای 17 بیماری دیگر است که دامنه ایمن سازی را فراتر از کودکان، به نوجوانان و بزرگسالان گسترش می دهد.

این مطالعه نشان می دهد که کمتر از 5٪ از نوزادان در سراسر جهان هنگام راه اندازی EPI به ایمن سازی معمول دسترسی داشته‌اند. امروزه 84 درصد از نوزادان با 3 دوز واکسن در برابر دیفتری، کزاز و سیاه سرفه محافظت می‌شوند.

نزدیک به 94 میلیون از 154 میلیون جانی که از سال 1974 نجات یافته اند، نتیجه محافظت با واکسن سرخک بوده است. با این حال، هنوز 33 میلیون کودک در سال 2022 واکسن سرخک را از دست داده‌اند: نزدیک به 22 میلیون دوز اول و 11 میلیون نفر دیگر دوز دوم خود را فراموش کردند.

پوشش 95 درصد یا بیشتر با 2 دوز واکسن حاوی سرخک برای محافظت از جوامع در برابر شیوع لازم است. در حال حاضر، نرخ پوشش جهانی اولین دوز واکسن سرخک 83 درصد و دوز دوم 74 درصد است که به تعداد بسیار بالایی از شیوع در سراسر جهان کمک می کند.
برای افزایش پوشش ایمن سازی، یونیسف به عنوان یکی از بزرگترین خریداران واکسن در جهان، سالانه بیش از 2 میلیارد دوز واکسن را از طرف کشورها و شرکا برای دسترسی به تقریباً نیمی از کودکان جهان تهیه می کند. همچنین برای توزیع واکسن‌ها تا آخرین مایل و دورترین نقاط کار می‌کند و تضمین می‌کند که حتی جوامع دورافتاده و محروم به خدمات ایمن‌سازی دسترسی دارند.

کاترین راسل، مدیر اجرایی یونیسف گفت: «به لطف واکسیناسیون، نسبت به هر مقطع دیگری در تاریخ، کودکان بیشتری از پنج سالگی به بعد عمر خود زنده می مانند و رشد می کنند. «این دستاورد عظیم، اعتباری به تلاش‌های جمعی دولت‌ها، شرکا، دانشمندان، کارکنان مراقبت‌های بهداشتی، جامعه مدنی، داوطلبان و خود والدین است که همگی در جهت ایمن نگه‌داشتن کودکان از بیماری‌های کشنده تلاش می‌کنند. ما باید به این روند شتاب بدهیم و اطمینان حاصل کنیم که هر کودک، در همه جا، به واکسیناسیون های نجات دهنده دسترسی دارد."

در سال 2000، Gavi، اتحاد واکسن، که شامل WHO، یونیسف و بنیاد بیل و ملیندا گیتس (BMGF) به عنوان اعضای اصلی موسس است، ایجاد شد تا تأثیر EPI را گسترش دهد و به فقیرترین کشورهای جهان کمک کند که سطح پوشش را افزایش داده و از مزایای آن بهره مند شوند. این تلاش تشدید شده در آسیب پذیرترین نقاط جهان به نجات جان افراد بیشتر و ارتقای عدالت واکسن کمک کرده است. امروزه Gavi به محافظت از یک نسل کامل از کودکان کمک کرده است و اکنون واکسن هایی را در برابر 20 بیماری عفونی از جمله واکسن HPV و واکسن های شیوع سرخک، وبا، تب زرد، ابولا و مننژیت ارائه می دهد.

دکتر سانیا نیشتر، مدیر عامل Gavi، اتحادیه واکسن، گفت: "گاوی برای ایجاد مشارکت و پیشرفتی که توسط EPI ممکن شده است، ایجاد شد، و تمرکز بر محافظت از آسیب پذیرترین افراد در سراسر جهان را تشدید کرده است."

در کمتر از دو دهه، ما شاهد پیشرفت‌های باورنکردنی در حفاظت از بیش از یک میلیارد کودک، کمک به کاهش مرگ و میر کودکان در این کشورها به نصف، و ارائه میلیاردها منافع اقتصادی بوده‌ایم.

واکسن‌ واقعاً بهترین سرمایه‌گذاری است که می‌توانیم انجام دهیم تا اطمینان حاصل کنیم که همه افراد، فارغ از اینکه در کجا متولد شده‌اند، از حق برابر برای داشتن آینده‌ای سالم برخوردار باشند: ما باید اطمینان حاصل کنیم که این تلاش‌ها به طور کامل برای محافظت از پیشرفت‌های انجام‌شده و کمک به کشورها برای رسیدگی به چالش‌های فعلی خود تأمین می‌شوند. (برنامه های ایمن سازی)

برنامه‌های ایمن‌سازی به دلیل گستردگی و پوشش گسترده‌ای که دارند، به بستر خدمات بهداشتی اولیه در جوامع و کشورها تبدیل شده‌اند. آنها نه تنها فرصتی برای واکسیناسیون فراهم می کنند، بلکه سایر مراقبت های نجات دهنده از جمله حمایت تغذیه ای، پیشگیری از کزاز مادر، غربالگری بیماری و توزیع توری بستر را برای محافظت از خانواده ها در برابر بیماری هایی مانند مالاریا فراهم می کنند.

از آنجایی که این مطالعه فقط تاثیر واکسیناسیون بر سلامتی 14 بیماری را پوشش می‌دهد، تعداد جان‌های نجات‌یافته به دلیل واکسیناسیون تخمینی محافظه‌کارانه است و گزارش کاملی از تأثیر واکسن‌ها برای نجات زندگی نیست. تأثیرات اجتماعی، اقتصادی یا آموزشی بر سلامت و رفاه در طی 50 سال نیز به کاهش بیشتر مرگ و میر کمک کرده است. امروزه واکسن هایی برای محافظت در برابر بیش از 30 بیماری تهدید کننده زندگی وجود دارد.
در حالی که واکسن HPV که از سرطان دهانه رحم در بزرگسالان محافظت می کند، در این مطالعه گنجانده نشده است، انتظار می رود که از تعداد زیادی از مرگ و میرهای آینده جلوگیری کند زیرا کشورها در تلاش برای افزایش اهداف ایمن سازی با هدف از بین بردن سرطان دهانه رحم تا سال 2030 هستند. معرفی واکسنهای جدید، مانند واکسن‌های مالاریا، کووید-19، ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) و مننژیت، و همچنین واکسن‌های وبا و ابولا که در طول شیوع بیماری‌ها استفاده می‌شوند، در 50 سال آینده جان انسان‌ها را نجات خواهند داد.

برنامه‌های ایمن‌سازی جهانی نشان داده‌ که وقتی بسیاری از ذینفعان، از جمله سران کشورها، آژانس‌های بهداشت منطقه‌ای و جهانی، دانشمندان، مؤسسات خیریه، آژانس‌های کمک‌رسان، کسب‌وکارها و جوامع با هم کار کنند، چه چیزی ممکن است.
امروز، WHO، یونیسف، Gavi، و BMGF در حال پرده برداری از یک کمپین مشترک " Humanly Possible " هستند که به مناسبت هفته جهانی ایمن سازی، از 24 تا 30 آوریل 2024 برگزار می شود. این کمپین ارتباطی از رهبران سراسر جهان می خواهد که از واکسن ها حمایت و تامین مالی کنند. 

50 سال آینده EPI نه تنها نیازمند دستیابی به کودکانی است که واکسن را از دست داده اند، بلکه باید از پدربزرگ ها و مادربزرگ ها در برابر آنفولانزا، مادران در برابر کزاز، نوجوانان مبتلا به HPV و همه افراد مبتلا به سل و بسیاری از بیماری های عفونی دیگر محافظت شود.

دکتر کریس الیاس، رئیس موسسه توسعه جهانی، گفت: "این الهام بخش است که ببینیم چه واکسن هایی را در پنجاه سال گذشته ممکن کرده اند، به لطف تلاش های خستگی ناپذیر دولت ها، شرکای جهانی و کارکنان بهداشتی، بنیاد بیل و ملیندا گیتس ما نمی‌توانیم اجازه دهیم این پیشرفت باورنکردنی از بین برود. با ادامه سرمایه‌گذاری در ایمن‌سازی، می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که هر کودک - و هر فرد - این شانس را دارد که زندگی سالم و سازنده داشته باشد.