به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، در سال‌های اخیر، مهاجرت پزشکان از ایران به یکی از چالش‌های جدی نظام سلامت کشور تبدیل شده است. این روند افزایشی، نگرانی‌های متعددی را در میان مسئولان و جامعه پزشکی به‌وجود آورده و پیامدهای منفی گسترده‌ای برای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در پی داشته است. 

بر اساس گزارش‌های موجود، آمار دقیقی از تعداد پزشکان مهاجرت‌کرده در دست نیست. با این حال، برخی منابع از افزایش چشمگیر درخواست‌ها برای دریافت گواهی‌های مربوط به مهاجرت خبر می‌دهند و گزارش برخی رسانه‌ها از افزایش پرشتاب روند مهاجرت پزشکان از ایران حکایت دارد. طبق آمار اعلام شده، در سال ۱۴۰۰ حدود پنج هزار پزشک و در سال ۱۴۰۱، ۶،۵۰۰ پزشک، شامل ۲،۳۰۰ پزشک متخصص به خارج از کشور مهاجرت کردند. این رقم ۳۰ درصد بیشتر از متوسط ورودی پزشک در ایران است. بگذریم از اینکه دکتر رضا لاری‌پور، معاون سازمان نظام پزشکی کشور، تعداد خروجی‌ها را دو برابر این رقم ارزیابی کرده است. 

این افزایش در حالی است که مهاجرت پزشکان با هزینه‌های سنگین تربیت آن‌ها برای کشور همراه است. دکتر جعفریان، قائم‌مقام وزیر بهداشت، در نشست خبری اخیر خود اظهار کرد: “هزینه تربیت پزشک برای هر نفر به ازای هر سال حدود ۳۰۰ میلیون تومان است. درواقع اگر بخواهیم شهریه واقعی دریافت کنیم، باید این رقم را بگیریم. بنابراین، برای هر دوره تقریباً دو میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان هزینه لازم است، بدون احتساب هزینه‌های زیرساخت و صرفاً بر اساس تجهیزات موجود. این تنها هزینه‌های مرتبط با آموزش است و زیرساخت‌ها را شامل نمی‌شود.” 

دکتر محمد رئیس‌زاده، رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران، با اشاره به افزایش مهاجرت کادر بهداشت و درمان می‌گوید: “شیب مهاجرت پزشکان رو به افزایش است و اصلاح تعرفه‌ها ضروری است.” همچنین، وی تأکید می‌کند: “مهاجرت در جامعه پزشکی مانند دیگر اقشار جامعه وجود دارد و از عمده دلایل مهاجرت این قشر، مسائل اجتماعی و حفظ شأن و جایگاه آن‌ها، اقتصاد سلامت، مشکلات معیشتی و مسائل شخصی است.” 

مهاجرت پزشکان متخصص و فوق تخصص تأثیرات منفی گسترده‌ای بر نظام بهداشت و درمان کشور دارد که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

کاهش دسترسی به خدمات تخصصی: خروج پزشکان متخصص موجب کاهش ظرفیت‌های درمانی و افزایش زمان انتظار بیماران برای دریافت خدمات تخصصی می‌شود. این امر به‌طور مستقیم بر سلامت جامعه و کیفیت خدمات درمانی اثر منفی می‌گذارد. 

افزایش بار کاری بر پزشکان باقی‌مانده: با کاهش تعداد پزشکان، فشار کاری بر کادر پزشکی موجود افزایش یافته و ممکن است به فرسودگی شغلی و کاهش کیفیت خدمات منجر شود. 

افزایش هزینه‌های درمانی: کاهش تعداد پزشکان می‌تواند به افزایش هزینه‌های درمانی برای بیماران منجر شود، زیرا تقاضا برای خدمات پزشکی از عرضه پیشی می‌گیرد. 

یکی از پزشکان عمومی با سابقه ۱۰ سال کار در مناطق محروم به پالنا می‌گوید: “با وجود علاقه به خدمت در کشور، شرایط کاری و معیشتی به‌گونه‌ای است که ادامه فعالیت را دشوار می‌کند. بسیاری از همکارانم به فکر مهاجرت هستند تا آینده بهتری برای خود و خانواده‌شان فراهم کنند.” 

پزشک متخصص دیگری نیز به پالنا می‌گوید: “نبود امکانات مناسب، فشار کاری بالا و عدم تناسب درآمد با زحمات کشیده‌شده، انگیزه ادامه کار در ایران را کاهش داده است. مهاجرت به کشورهایی که به تخصص ما نیاز دارند، گزینه‌ای جدی برای بسیاری از ما شده است.” 

برای مقابله با این معضل، می‌توان اقدامات زیر را مدنظر قرار داد: 

اصلاح نظام پرداخت و تعرفه‌های پزشکی: تعیین تعرفه‌های منصفانه و متناسب با زحمات پزشکان می‌تواند انگیزه آن‌ها را برای ماندن در کشور افزایش دهد. 

بهبود شرایط کاری و امکانات درمانی: فراهم‌کردن تجهیزات مناسب و کاهش فشار کاری می‌تواند رضایت شغلی پزشکان را ارتقا دهد. 

تقویت جایگاه اجتماعی و احترام به جامعه پزشکی: ارج‌نهادن به مقام پزشکان و توجه به نیازهای آن‌ها می‌تواند احساس تعلق به کشور را در آن‌ها تقویت کند. 

در نهایت، توجه به این نکته ضروری است که مهاجرت پزشکان تنها یک بخش از چالش‌های نظام سلامت است و برای حفظ و ارتقای کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی، باید به تمامی ابعاد این مسئله پرداخته شود.