اتمام فاز اول تست انسانی نخستین واکسن ایرانی کرونا، هفته آینده
معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: واکسن تولیدی ستاد اجرایی فرمان امام تا هفته آینده فاز اولش تمام می شود و گروه مستقل همه مدارک را بررسی کرده و بر اساس استانداردهایی که این واکسن باید پاس کند و در صورتی که پاس کرده باشد، به آنها اجازه میدهد که فاز دوم را آغاز کنند، مستندات فاز یک همین واکسن روسی کرونا در مجله لنست چاپ شده است. یعنی میتوان اثربخشی و ایمن بودن آن را در دو مقاله لنست مشاهده کرد.

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، علیرضا رییسی در نشستی خبری ضمن تبریک ایام پیروزی انقلاب اسلامی، با اشاره به خلاصه ای از دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه سلامت گفت: خوشبختانه اکنون به اغلب اهدافی که برای حوزه سلامت در اول انقلاب ترسیم شده بود، دسترسی یافته ایم این موضوع با اعداد و ارقام و شاخص ها قابل بیان است. به طوری که قبل از انقلاب میزان مرگ و میرها در حوزه اطفال و کودکان زیر یک سال بیش از ۲۵۰ مرگ به ازار هر ۱۰۰۰ نفر بود که این عدد اکنون به زیر ۹ رسیده است. میزان مرگ و میر مادران باردار در هر ۱۰۰ هزار نفر بالای ۳۰۰ بود که اکنون به ۱۸.۷ رسیده است.
وی افزود: یکی از شاخص هایی که بسیار عالی است، دسترسی به آب سالم و آب آشامیدنی سالم است که اکنون بالای ۹۵ درصد جمعیت کشور به آب سالم دسترسی دارند. در زمینه زیرساختهای حوزه بهداشت نیز باید بگویم که به جرات می توان گفت در کل کشور هیچ روستایی ندارید که هزار نفر جمعیت داشته باشد، اما خانه بهداشت نداشته باشد. این موضوع برای کشوری با جمعیت ۸۳ میلیون نفری و با این وسعت، بسیار ارزنده است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت ادامه داد: سواد سلامت مردم و توسعه بهداشت و درمان در سطح کشور نیز به همین صورت است. در وضعیت اخیری که برای دنیا در بحث کرونا اتفاق افتاد، مشاهده کردید که زیرساختهای مناسبی که در سطح کشور و به برکت انقلاب ایجاد شد، چقدر توانست در مهار بیماری از سطح روستا تا شهر به ما کمک کند و اقدامات ارزنده ای انجام شد.
رئیسی به اقدامات انجام شده در قالب طرح تحول نظام سلامت اشاره کرد و گفت: در هفت سال گذشته و در قالب طرح تحول نظام سلامت اقدامات خوبی شروع شد؛ بویژه در زمینه نوسازی، بازسازی و احداث و تکمیل شبکه بهداشت و درمان اقدامات خوبی صورت گرفت و طی دو سال گذشته حدود ۳هزار و ۵۷۶ پروژه به بهرداری رسیده و ۳۷۸ پروژه در روستاها و مناطق محروم آماده بهره برداری است و تا اردیبهشت ماه حدودا ۹۰۰ مرکز بهداشت دیگر به بهره برداری و افتتاخ خواهد رسید و به این ترتیب اکثر روستاهایمان دارای مراکز بهداشتی است.
وی اضافه کرد: توسعه بهداشت در سطح شهرها یکی از قدامات مهم در طی چند سال گذشته بود و در این راستا بیش از ۲۴ هزار مراقب سلامت به نظام شبکه اضافه شد. همچنین ۱۴۴۰ کارشناس تغذیه و۱۶۰۰ نفر کارشناس بهداشت سلامت روان اضافه کردیم که جزو دستاوردهای ارزشمندی است که اتفاق افتاد.
معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به طرح غربالگری فشارخون در سال گذشته و نتایج آن گفت: اکنون هم طرح شهید قاسم سلیمانی برای مدیریت کرنا از دستاوردهاست. در مجموع به برکت انقلاب در حوزه بهداشت و درمان رشد چشمگیری داشتیم؛ به طوری که اکنون نیاز نیست کسی به دلیل اقدامات بهداشت و درمان به خارج از کشور مراجعه کند.
رییسی درباره شفافسازی درباره واردات واکسن کرونا گفت: نقل به مضمون رهبری فرمودند که هر زمان از مسئولان و ستاد ملی حرف واحد، قاطع و محکم گفته شد، همه مردم اعتماد کردند و انجام دادند، اما هر زمان که تناقض گویی بود و تزلزلی وجود داشت، مردم اعتماد نمیکنند. این حرف بسیار درستی است و در مدیریت بحران اصل است که یک فرماندهی واحد و مقتدر وجود داشته باشد که ستاد کروناست و حرف قاطع و علمی بزند و در این صورت مردم اعتماد میکنند. مردم حق دارند نگران باشند. مردم دنیا نگرانند. مرگ و میر بیماری در دنیا بالاست و ببینید که آمریکا، انگلیس و... به چه وضعیتی افتاده اند.
وی اضافه کرد: نخست وزیر انگلیس دیروز پشت تریبون عذرخواهی کرد که میزان مرگهایشان از ۱۰۰ هزار نفر گذشت و نتوانستند کاری کنند. در حالی که در سال قبل انگلیس اعلام کرد که حداکثر تعدادی که در انگلیس تا پایان کرونا جان می بازند، ۲۰ هزار نفر است، اما اکنون میزان مرگهایشان متاسفانه از ۱۰۰ هزار نفر گذشت. در فرانسه تقریبا آی سی یو ها پر شده است. در آمریکایی که قبل از شناسایی ویروس در کشورشان، مرتبا کشور ما را مورد هجمه قرار داد، اما الان ببینید که به چه وضعیتی رسیده و تعداد مرگ شان از ۴۵۰۰ نفر هم گذشته است.
وی اضافه کرد: نخست وزیر انگلیس دیروز پشت تریبون عذرخواهی کرد که میزان مرگهایشان از ۱۰۰ هزار نفر گذشت و نتوانستند کاری کنند. در حالی که در سال قبل انگلیس اعلام کرد که حداکثر تعدادی که در انگلیس تا پایان کرونا جان می بازند، ۲۰ هزار نفر است، اما اکنون میزان مرگهایشان متاسفانه از ۱۰۰ هزار نفر گذشت. در فرانسه تقریبا آی سی یو ها پر شده است. در آمریکایی که قبل از شناسایی ویروس در کشورشان، مرتبا کشور ما را مورد هجمه قرار داد، اما الان ببینید که به چه وضعیتی رسیده و تعداد مرگ شان از ۴۵۰۰ نفر هم گذشته است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: در زمینه واکسن میدانید که یک فاز آزمایشگاهی داریم که ماده موثره را در لوله آزمایشگاه بررسی میکنند. بعد آن را فرموله کرده و وارد پری کیلینیکال میشوند که همان فاز صفر است و در این فاز روی حیوانات آزمایش میکنند. بعد از اینکه دیدند روی حیوان موثر است و حیوان را از بین نبرد، در فاز یک تعداد معدودی انسان آزمایش می کنند و هدفش این است که آیا واکسن ایمن است و عارضه جانبی روی انسان ایجاد می کند یا خیر. در فاز یک خیلی دنبال اثربخشی نیستند، بلکه صرفا دنیال این هستند که آیای روی انسان واکنش بدی نشان میدهد یا خیر؟. ابتدا هم دوز کم تزریق میکنند و اگر مشکلی ایجاد نکرد، دوز را بالاتر میبرند و بعد تولید آنتی بادی را میسنجند و تا جایی دوز را بالا میبرند که آنتی بادی به میزان قابل قبولی تولید شود و در این صورت دوز واکسن را پیدا میکنند.
رئیسی ادامه داد: بعد از آن در فاز دوم میروند سراغ اینکه روی تعداد بیشتری آزمایش کرده و هم اثربخشی و هم ایمنی آن را روی تعداد بیشتری از افراد آزمایش کنند. فاز سوم روی تعداد بسیار زیادی از افراد انجام میشود و بررسی میکنند که آیا موثر بوده یا خیر، چقدر آنتی بادی تولید شده و در کنار آن هم روی تعدادی آب مقطر میزنند که بتوانند وضعیت را مقایسه کنند، در عین حال یک فاز هم به اسم فاز چهارم داریم که فاز پست مارکتینگ است که این فاز بین سه تا ۵ سال طول میکشد و گاهی تا هشت سال طول میکشد که آیا این واکسن در مدت زمان بیشتر اثرات یا عوارض دیگری دارد که بعد از ۵ سال خودش را نشان دهد یا خیر؟. این وابسته به زمان است و نمیتوان آن را کوتاه کرد.
وی اظهار کرد: بر همین اساس سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که کرونا دارد افراد زیادی را از بین می رود و در این یکسال بیش از دو میلیون و ۳۰۰ هزارنفر از بین رفتهاند. بنابراین تا فاز سه را مجوز اضطراری میدهیم. هنوز هیچ واکسنی در دنیا فاز چهارم را نگذرانده است؛ زیرا زمان آن نرسیده است که فاز چهارم را بگذرانند. بنابراین هیچ واکسنی در دنیا فاز چهارم را نگذرانده است. هیچ جوجه ای هم تا ۴۵ روزه نشود، مرغ نمیشود. بنابراین هیچ واکسنی در دنیا فاز چهارم را نگذرانده است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت تاکید کرد: واکسنهایی مانند واکسن فایزر و ... هم که مجوز گرفته اند، مجوز EUL دریافت کرده است. یعنی فاز استفاده اضطراری. زیرا در این شرایط چارهای نیست و اگر این کار را نکنند، خیلیها از بین می روند. باید توجه کرد که حداقل الزاماتی که یک واکسن باید داشته باشد؛ واکسنی است که فاز اولش را گذرانده باشد و مدارکش موجود و منتشر شده باشد. به همین دلیل در فاز یک میگویند که روی ۵۰ نفر آزمایش کرده و ۲۰ نفرشان پلاسیبو دریافت کرده و این دو گروه را مقایسه میکنند. زیرا مثلا میگویند بعد از تزریق واکسن در گروهی که واکسن گرفتند دو نفر سردرد گرفتند حال در آن گروه هم که آب مقطر گرفتند هم این نشانه وجود داشته است. بنابراین اثرات جانبی بررسی و مقایسه میشود. بعد هم یک گروه مستقل مستندات را بررسی کرده و بر اساس استانداردها به آنها مجوز شروع فاز دوم را میدهد.
رییسی گفت: واکسن تولیدی ستاد اجرایی فرمان امام تا هفته آینده فاز اولش تمام می شود و گروه مستقل همه مدارک را بررسی کرده و بر اساس استانداردهایی که این واکسن باید پاس کند و در صورتی که پاس کرده باشد، به آنها اجازه میدهد که فاز دوم را آغاز کنند، سازمان جهانی بهداشت اجازه داده که به دلیل وضعیت اضطراری، کمپانیها فاز یک و دو یا دو و سه را باهم ادغام کنند که زمان کوتاهتر شود. در عین حال در دنیا هم میبینیم که واکسنهایی که تزریق میشوند، از فاز یک هستند تا سه.
وی تصریح کرد: به عنوان مثال کشورهایی مانند امارات در فاز یک کیلینیکال ترایال سینوفارم واکسن چینی شرکت کرد، فاز دو و سه هم مشارکت داشت و الان هم که فاز سه تمام شده، دارند واکسن را تزریق میکنند. در عین حال گاهی بازی رسانهای غرب به گونهای است و طوری عنوان می کنند که انگار مثلا واکسن فایزر فاز چهار را هم گذرانده، درحالی که نگذرانده است. زیرا از عمر تولید واکسن هنوز سه ماه هم نگذشته است. بنابراین هنوز ۵ سال نشده که فاز چهار را بگذرانیم. نکته دیگر این است که واکسن هایی که در دنیا تزریق میشود، یا در فاز سوم هستند یا دارند می گذرانند یا گذراندند و گزارش آن درآمده است. هیچ واکسنی بالاتر از این فاز نیست.
وی تصریح کرد: به عنوان مثال کشورهایی مانند امارات در فاز یک کیلینیکال ترایال سینوفارم واکسن چینی شرکت کرد، فاز دو و سه هم مشارکت داشت و الان هم که فاز سه تمام شده، دارند واکسن را تزریق میکنند. در عین حال گاهی بازی رسانهای غرب به گونهای است و طوری عنوان می کنند که انگار مثلا واکسن فایزر فاز چهار را هم گذرانده، درحالی که نگذرانده است. زیرا از عمر تولید واکسن هنوز سه ماه هم نگذشته است. بنابراین هنوز ۵ سال نشده که فاز چهار را بگذرانیم. نکته دیگر این است که واکسن هایی که در دنیا تزریق میشود، یا در فاز سوم هستند یا دارند می گذرانند یا گذراندند و گزارش آن درآمده است. هیچ واکسنی بالاتر از این فاز نیست.
معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره اظهاراتی که درباره واکسن شده و تقابل میان وزارت بهداشت و نظام پزشکی گفت: واقعیت این است که تقابلی با نظام پزشکی وجود ندارد، آنها همکاران ما هستند و مطمئنا دلسوزند و نکات علمی دارند که مطرح میکنند، اما با این توضیحی که من دادم باید مستندات در اختیار باشد تا آن را بخوانند. اگر خواندند و به این نتیجه رسیدند، یک موضوع دیگر است، اما اگر حرفشان این است که مستندات را در اختیار بگذارید، حرف درستی است و باید مستندات را در اختیار گذاشت. البته مستندات فاز یک همین واکسن روسی کرونا در مجله لنست چاپ شده است. یعنی میتوان اثربخشی و ایمن بودن آن را در دو مقاله لنست مشاهده کرد.
رئیسی گفت: در عین حال باید به این توجه کرد که مرجع تایید واکسن کجاست. مرجع تایید واکسن، سازمانهای غذا و داروی هر کشور هستند. سازمان غذا و داروی کشور ما جزو سازمانهایی است که این اختیار را دارد که یک واکسن را تایید یا رد کند. اگر واکسنی وارد شده و سازمان غذا و دارو تاییدیه بدهد، مورد قبول است. بنابراین مرجع رسمی تایید واکسن، سازمان غذا و دارو است، بنابراین اگر کسی نقطه نظراتی در مورد واکسن دارد، باید مستندات را در اختیار داشته باشند و سپس نظر دهد. به هر حال باید حرف واحد زده شود و مردم دچار نگرانی نشوند. اگر قرار باشد حرفهای متفاوتی زده شود، مشکل ایجاد میشود.
وی افزود: ما بیشتر داریم روی واکسن داخلی فکر می کنیم، گرچه داریم اقدام می کنیم برای افراد آسیب پذیر از واکسن خارجی هم استفاده کنیم. اما بدانید که اگر همین ماسکی که استفاده میکنیم را خودمان تولید نمیکردیم، هیج کس به ما ماسک نمیداد. این را دیدیم. منتظرند که ما نیاز به چیزی داشته باشیم و همان را قطع کنند. یکی از صحبتهای مقام معظم رهبری اخیرا این نکته بود که فرمودند درست است که اگر تحریمها برداشته شود، خیلی خوب است، اما یکی از راههای مبارزه این است که خودمان قوی شویم. اگر در هر زمینه ای قوی شویم، خوب است. اگر خودمان تولید نمیکردیم، مطمئن باشید از ما دریغ می کردند. به طوری که دستگاه ونتیلاتور و اکسیژنساز را هم خودمان ساختیم. بحث واکسن هم همین است اگر برای تولید آن دست به کار نشده بودیم، فکر میکنید به راحتی واکسن در اختیار ما قرار می دادند؟.
معاون بهداشت وزارت بهداشت ادامه داد: در عین حال دنیا که بیش از ۷ میلیارد و نیم جمعیت دارد، اما کل واکسن تا نیمه ۲۰۲۱ حدود دو میلیارد است و سازمان ملل ابراز نگرانی کرده که بی عدالتی در توزیع واکسن اتفاق می افتد؛ به طوری که کشورهای ثروتمند در حجم زیاد دارند واکسن می زنند و بقیه کشورها واکسن ندارند. آمریکا دو میلیارد و ۲۰۰هزار دوز واکسن خریده است با اینکه خودش هم تولید می کند. کشورهای واکسن ساز هم که عمدتا دولتی نیستند و خصوصی هستند و شرکت خصوصی واکسن را به کشورهایی مانند آمریکا، انگلیس و اروپا و یا کشورهای عربی، دو دستی تقدیم می کنند و پولش را هم میگیرند. اما ما وقتی پول هم می دهیم واکسن نمیدهند.
رئیسی گفت: برنامه ما این است که تا قبل از پایان سال حدود سه میلیون دوز واکسن به ما برسد و با این میزان می توانیم افراد آسیب پذیر را واکسینه کنیم. واکسنها دو دوز دارند و یک ماه بعد باید دوز بعدی را بزنیم، از کووکس، هند، چین و روسیه سفارش دادیم. بنابراین یک سبد واکسن داریم و اینطور نیست که یک واکسن باشد. متاسفانه روی این مانور میدهند که یک واکسن میآوریم و همین است و تمام. مطمئن باشید چند هفته دیگر از جاهای مختلف واکسن به دستمان می رسد که می توانیم افراد آسیب پذیر را تحت پوشش دهیم و بعد هم سراغ واکسن داخلی رویم.
وی درباره برخی پروتکلشکنیها در جشنواره فجر تصریح کرد: هشدار قاطعانهای دادیم و اعلام کردم که اگر پروتکلها را رعایت نکنید، جشنواره را میبندیم و واقعا پای این حرف ایستادهایم. اعلام کردیم که بازدیدهای جدی و قاطعانه انجام دهند و اگر پروتکلشکنی ببینیم، جشنواره در هر مرحلهای که باشد، آن را میبندیم.
معاون بهداشت وزارت بهداشت تاکید کرد: به هر حال ما ابتدا زیر بار برگزاری نمیرفتیم اما دوستان تعهدات بسیار سفت و سختی دادند از جمله اینکه گفتیم اولا حتما یک نفر کارشناس بهداشت محیط حرفه ای در محل برگزاری حضور دائم داشته باشد که این اقدام انجام نشده بود، دوما اینکه کد ملی افرادی که می خواهند وارد شوند باید به سامانه ماسک وصل باشد که بررسی شود آیا این افراد کرونا مثبت هستند یا خیر و اگر مثبت بودند به محل راه داده نشوند که ظاهرا پریروز این اقدام هم انجام نشده بود.
رییسی ادامه داد: اقدام سوم هم این بود که یکسری تصاویر دیدیم که افراد و به ویژه عکاسان بسیار جمع شده بودند و فاصله گذاری رعایت نشده بود. بر این اساس اعلام کردیم که واقعا اگر رعایت نکنند، در هر مرحله ای باشد جشنواره را قطع میکنیم و اجازه نمیدهیم با پروتکلشکنی پیش رود، به هر حال تاکنون این همه مراسم فرهنگی، مذهبی و ملی را تعطیل کردیم و نمی توان به یکباره بدون رعایت پروتکل ها اقدام کنند که ظلم است.
وی درباره محدودیتهای احتمالی در آستانه نوروز افزود: یک واقعیت این است که یکسال است که مردم واقعا سختگیری زیادی داشتند و مسافرت و تفریحی نداشتند. ما اینگونه پیشبینی کردیم که اگر بتوانیم یکسری تمهیداتی را بیندیشیم و پروتکلهایی رعایت شود خوب است. به عنوان مثال در هتلها که واقعا به خوبی رعایت میکنند. هم در بحث سرو غذا و هم اتاقها طبق بررسیها به خوبی عمل کردند. اگر افرادی که به سفر میروند، به هتل روند نه اینکه در چادر یا جای دیگر باشند یا با توری که کاملا تحت کنترل است مانند پرواز 60 درصد و .... روند، مناسب است. از طرفی یکی از اقداماتی که قرار است انجام دهیم، این است که اگر ببینیم که فرد مثبتی سفر کرده است، جرایم بسیار سنگینی برایش قائل میشویم و این اقدام در دستور کارمان است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت ادامه داد: البته این موارد یک شرط هم دارد و آن این است که تا اسفند هیچ پیک یا شهر قرمزی نداشته باشیم. اگر خدایی نکرده این اتفاق بیفتد، تمام این بحثها باطل است و ممنوع خواهد شد. ما در هیچ شهر قرمز و نارنجی اجازه مسافرت نمیدهیم، اما اگر شهرهای آبی ما همینگونه باقی بمانند، میتوانیم بر اساس برخی پروتکلها و توصیهها اجازه سفر دهیم. به عنوان مثال کسی که میخواهد به جزیره قشم یا کیش رود، اولا به هیچ وجه نباید خودرو شخصی به آنجا ببرد.
رئیسی اضافه کرد: زیرا قابل کنترل نیست و دوم اینکه باید با توجه به ظرفیت هتلها، یک ظرفیت خاصی برای هر منطقه انجام دهیم تا تورها بتوانند تقسیم بندی کنند و ناگهان همه را باهم در یک وقت محدود نبرند. البته همه اینها به این بستگی دارد که وضعیت بیماری در شش هفته آینده چگونه باشد و بر اساس آن میتواند گشایشی اتفاق بیفتد. زیرا مردم هم از نظر روحی و روانی تحت فشار زیادی قرار دارند. یادتان باشد که فقط عید سال قبل نبود، بلکه سال ماقبل هم سیل داشتیم و بعد هم کرونا بود و امسال، سال سومی است که مردم در خانه ماندهاند.
رئیسی اضافه کرد: زیرا قابل کنترل نیست و دوم اینکه باید با توجه به ظرفیت هتلها، یک ظرفیت خاصی برای هر منطقه انجام دهیم تا تورها بتوانند تقسیم بندی کنند و ناگهان همه را باهم در یک وقت محدود نبرند. البته همه اینها به این بستگی دارد که وضعیت بیماری در شش هفته آینده چگونه باشد و بر اساس آن میتواند گشایشی اتفاق بیفتد. زیرا مردم هم از نظر روحی و روانی تحت فشار زیادی قرار دارند. یادتان باشد که فقط عید سال قبل نبود، بلکه سال ماقبل هم سیل داشتیم و بعد هم کرونا بود و امسال، سال سومی است که مردم در خانه ماندهاند.
وی افزود: وزیر بهداشت در جلسه ستاد ملی طرحی به نام سلامت سفر ارائه دادند که طرح جامعی بود. همانطور که درباره جشنواره فجر گفتم که اگر امروز گزارش تخلفی به دستم برسد، قطعا آن را تا شب میبندم، درباره سفر هم همینطور است. اگر هتلی یا جای دیگری تخطی کند، آن را میبندیم. این وضعیت مربوط به سلامت مردم است و بسیار مهم است و از آن کوتاه نمیآییم و باید از آن پاسداری کنیم.
معاون بهداشت وزارت بهداشت ادامه داد: در عین حال با کمک وزارت ارتباطات، نیروی انتظامی، آی تی و... این زیرساخت را فراهم کردیم و قادر هستیم که شمار تلفن، پلاک و کد ملی را با هم وصل کرده و از طرفی می توانیم فرد کرونا مثبتی را که دارد حرکت میکند، رهگیری کنیم، همه این موارد را به کار میگیریم و از طرفی خود هتل هم موظف است کارت ملی فرد مراجعه کننده را چک کند و با سامانه ما چک کند. اکنون همه هتلها به سامانه وزارت بهداشت متصل شوند و هیچکس نمیتواند وارد هتل شود، مگر اینکه کارت ملیاش چک شود. اگر فرد مثبت باشد، حق ورود به هتل را ندارد و در عین حال به این معنی است که نقض قرنطینه کرده و باید جریمه شود؛ بنابراین یا در همانجا قرنطینه میشود و یا بازگدانده میشود. سامانه به نیروی انتظامی هم وصل است. یعنی به محض اینکه کارت ملی فرد را چک میکنیم و نشان میدهد که مثبت است، پیامکی برای سامانه نیروی انتظامی هم میرود.
رییسی درباره الزام مسافران به انجام تست کرونا، گفت: اتفاقا این موضوع مطرح شد، در برخی استانها و مناطق مانند جزایر، استاندار تصمیم گرفت که این اقدام را انجام دهد و با هزینه خود افراد تست بگیرند و اگر منفی هستند وارد شوند و اگر مثبت بودند، اجازه ورود داده نشود. البته این امکان برای کل کشور وجود ندارد، اما از قبل تمهیدات ویژهای اندیشیده میشود؛ اینکه افراد کنترل شده سفر کنند، در هتل استقرار داشته باشند و اگر مثبت بودند به سفر نروند و افراد با کد ملی و شماره پلاک ماشین چک شوند. ما قادر به ردیابی افراد کرونا مثبت هستیم.
وی درباره واکسن اسپوتنیک وی و چرایی انتخاب این واکسن از سوی ایران و زمان ورود آن به کشور افزود: مسئول تایید ورود این واکسن به کشور سازمان غذا و دارو است. نتایج اثربخشی فاز یک اسپوتنیک روسیه منتشر شده و تا ۹۵ درصد اثربخشی آن را اعلام کردهاند. بر اساس معیارهای سازمان غذا و دارو، تایید شده که این واکسن وارد شود. به هر حال واردات آن یکسری هماهنگی نیاز دارد که قرار بود با پرواز ماهان وارد شود. یکی دو بار در بحث زمان بندی روسیه خودشان تاخیر کردند. فکر می کنم این واکسن ظرف هفته آینده وارد میشود.
وی درباره واکسن اسپوتنیک وی و چرایی انتخاب این واکسن از سوی ایران و زمان ورود آن به کشور افزود: مسئول تایید ورود این واکسن به کشور سازمان غذا و دارو است. نتایج اثربخشی فاز یک اسپوتنیک روسیه منتشر شده و تا ۹۵ درصد اثربخشی آن را اعلام کردهاند. بر اساس معیارهای سازمان غذا و دارو، تایید شده که این واکسن وارد شود. به هر حال واردات آن یکسری هماهنگی نیاز دارد که قرار بود با پرواز ماهان وارد شود. یکی دو بار در بحث زمان بندی روسیه خودشان تاخیر کردند. فکر می کنم این واکسن ظرف هفته آینده وارد میشود.
معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: البته در چند مرحله وارد میشود و اینطور نیست تمام واکسن را یکجا وارد کنیم. در چند مرحله، ابتدا در تعداد دوز کمتری وارد میشود و بعد دوزهای دیگر وارد میشوند. البته ممکن است تا زمانیکه دوزهای واکسن اسپوتنیک وارد شود، از جاهای دیگر هم واکسن برسد. واکسن اسپوتنیک هم یکی از واکسن های کرونا در دنیا است. البته روسیه در زمینه واکسن سازی، کشور دست و پا بستهای نیست و در زمینه تولید و ساخت واکسن کشور قوی است، اما یکجاهایی است که شما مستندات ارائه میکنید یا در ارائه مستندات به سازمانهای بینالمللی تاخیر دارید و در حال حاضر این موضوعی است که درباره اسپوتنیک وجود دارد، وگرنه علاوه بر کشور ما بسیاری از کشورها مانند مجارستان، آرژانتین، مکزیک، امارات و ... از اسپوتنیک واکسن خریدند. اتفاقا پلتفرم اسپوتنیک مانند پلتفروم آسترازنکا است و از طریق آدنو ویروسها است. خود انگلیس دارد با روسیه مذاکره می کنند که باهم این تکنولوژی را ادغام و یک واکسن تولید کنند. یعنی انگلیس هم این واکسن را به نوعی مورد تایید قرار داده است.
رئیسی تاکید کرد: نباید دل مردم را خالی کنیم که اگر این واکس را بزنیم افراد می میرند و ... من این را با تمام اطمینان میگویم که در هر نوع واکسنی مشکل این نیست که بعد از تزریق واکسن فرد میمیرد، بلکه بحث این است که واکسن ممکن است موثر نباشد. بنابراین در دنیا بحث اثربخشی واکسن است، نه ایمن بودن آن. زیرا هر واکسنی که اکنون در زمینه کرونا در دنیا دارد تزریق میشود، تقریبا از نظر ایمنی مانند هم هستند. حال کسانی که از بیرون پمپاژ خبر میکنند و دل مردم را خالی میکنند، به مردم القا میکنند که این واکسن ایمن نیست. در حالی که ایمنی آن مانند سایر واکسنهاست و اگر بحثی باشد، روی اثربخشی است. رقابت در بحث اثربخشی در برابر کرونا است. اکنون بیش از یک میلیون نفر اسپوتنیک را در روسیه تزریق کردند و مشکلی نداشتند.
وی درباره محدودیت های اعمالی در صورت بروز پیک چهارم بیماری کووید-۱۹ افزود: هر نوع تجمعی اگر فاصله در آن رعایت نشود، باید هشدار و تذکر داده شود. تاکنون هم هر مستندی در این زمینه به دستمان رسیده تذکر دادیم و باز هم تذکر خواهیم داد. باید دعا کنیم که اولا پیک چهارم اتفاق نیفتد و علاوه بر دعا همه همت کنیم و برنامه ریزی کنیم که پیک چهارم اتفاق نیفتد، اما اگر اتفاق بیفتد یک برنامه محدودیت هوشمند داریم که بر اساس آن اقدام میکنیم. اگر جایی قرمز یا نارنجی شد، محدودیتهای هوشمند اعمال میشود و فرقی هم ندارد که چه مرکزی باشد. در همه مراکز بر اساس رعایت یا عدم رعایت پرووتکلها اقدام میکنیم.
معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره وضعیت رعایت پروتکلهای بهداشتی در نانواییها گفت: نانواییها رتبه یک تخلف در ارتباط با رعایت پروتکلهای بهداشتی را دارند و بیشترین تذکر را داده ایم، اما اقدام عملی که کردیم که این موضوع را در این هفته هم در ستاد ملی هم ارایه کردم، این بود که طی یک هفته 2209 نانوایی به مرجع قضایی معرفی کردیم که آمار از یک تا هشت بهمن ماه بوده است. منتها ساختاری که داریم به طوری است که نانوایی سنتی هنوز در کشور طرفدار زیادی دارد و نانوایی ها صنعتی نشدهاند. نانوایی صنعتی را می شود کنترل کرد، اما سنتی را نمی توان کنترل کرد.
رئیسی گفت: هفتگی 2200 نانوایی را داریم به مراجع قضایی معرفی میکنیم، اما سرجمع اتفاقی نمی افتد یک مدت پلمب می شوند و نهایتا باز می شوند. در زمینه پروتکلها باید گفت که رعایت پروتکلها به دو شکل وجود دارد؛ یکی افرادی که داخل نانوایی کار می کنند که البته به دلیل گرمای داخل شرایط سختی دارند و یک قسمت هم بیرون نانوایی است که فاصله رعایت نمیشود. نکته دیگر که در نانواییها هنوز جزو مشکلاتمان است، بحث گرفتن پول است. یعنی به جای اینکه از کارت استفاده شود، هنوز پول میگیرند و برخیها هم دستکش میپوشند که بدترین کار است. زیرا با دستکش دستش را به همه جا می زند و بعد هم با همان نان تحویل می دهد. واقعا درباره نانواییها مشکل داریم، اما اینکه هفته ای 2200 نانوایی را هم به مرجع قضایی تحویل دهیم، واقعا کم نیست.
رئیسی گفت: هفتگی 2200 نانوایی را داریم به مراجع قضایی معرفی میکنیم، اما سرجمع اتفاقی نمی افتد یک مدت پلمب می شوند و نهایتا باز می شوند. در زمینه پروتکلها باید گفت که رعایت پروتکلها به دو شکل وجود دارد؛ یکی افرادی که داخل نانوایی کار می کنند که البته به دلیل گرمای داخل شرایط سختی دارند و یک قسمت هم بیرون نانوایی است که فاصله رعایت نمیشود. نکته دیگر که در نانواییها هنوز جزو مشکلاتمان است، بحث گرفتن پول است. یعنی به جای اینکه از کارت استفاده شود، هنوز پول میگیرند و برخیها هم دستکش میپوشند که بدترین کار است. زیرا با دستکش دستش را به همه جا می زند و بعد هم با همان نان تحویل می دهد. واقعا درباره نانواییها مشکل داریم، اما اینکه هفته ای 2200 نانوایی را هم به مرجع قضایی تحویل دهیم، واقعا کم نیست.
وی درباره محدودیتهای ترددهای بینشهری نیز افزود: خوشبختانه با همتی که همه مردم انجام دادند، در حال حاضر هیچ شهر قرمزی در کشور نداریم که دستاورد بزرگی است. در حالیکه یکم آذر 160 شهر قرمز داشتیم. اکنون شهر قرمز نداریم و 18 شهر نارنجی داریم که 15 مورد از آنها مربوط به مازندارن و سه مورد مربوط به گیلان است. همچنین 124 شهرمان زرد است و 306 شهرمان آبی است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت ادامه داد: یکی از مشکلاتی که ارتباط زیاد و مستقیمی با شیوع بیماری دارد، بحث ترددهاست. دو هفته پیش تذکری درباره قشم دادیم و در حال حاضر یکی از شهرهایی که پیک زده قشم، بندر لنگه و جاسک است که بیماری در آنها خیز برداشته است. قبلا تردد در شهرهای قرمز و نارنجی ممنوع بود که الان آن را به شهرهای زرد هم تعمیم دادیم. البته درباره شهرهای آبی این منع تردد وجود ندارد. البته منع تردد شبانه ازساعت 9 شب تا سه صبح در تمام شهرهای ایران وجود دارد. در شهرهای زرد هم بیشتر شهرهایی است که مسافرپذیرند و میتوانند دچار مشکل شده و منجر به شیوع بیماری شوند.
رئیسی درباره شفافسازی قرداد کووکس نیز گفت: قرارداد کووکس یک تفاهم بینالمللی است و همه کشورهایی که عضو کووکس هستند یک فرم یونیک دارند که حتما باید از سازمان غذا و دارو بخواهیم که آن را در اختیار قرار دهد. زیرا سند خاصی نیست که محرمانه باشد. من هم حتما می گویم که آن را در اختیار قرار دهند. کلیاتش این است که کشورهایی که عضو این سبد میشوند، واکسن های مختلفی در این سبد وجود دارد و برخی کشورها حق انتخاب نوع واکسن را ندارند، اما ما جزو کشورهایی هستیم که حق انتخاب داریم و می توانیم انتخاب کنیم که کدام واکسن را دریافت کنیم. بنابراین فرض کنید واکسنی که در آن سبد است، اگر از نظر کیفی مشکل داشته یا منع خریدش باشد، کشور ما آن را انتخاب نمی کند، بلکه از واکسنهای مطمئن و مجاز و معتبر خرید میکند.
وی درباره وضعیت ویروس جهش یافته کرونا که از انگلیس آغاز شده است اظهار کرد: درباره ویروسی که در انگلیس جهش یافته، در کشور ما هفت نفر را مبتلا به این ویروس پیدا کردیم و اطرافیانشان را هم تست کردیم و جز این هفت نفر مورد دیگری پیدا نکردهایم. در عین حال به صورت دوره ای از سراسر کشور نمونههایی ارسال میشود که به صورت رندوم و به ویژه از شهرهایی که خیز بیماری دارند، نمونه هایی به پاستور ارسال می شود، اما تاکنون گزارشی از بیمار مبتلا به کرونای جهش یافته که در بیمارستان بستری باشد، نداشتیم. باید توجه کرد که بالاخره کرونای جهش یافته قدرت سرایت بالایی دارد. در مورد بیماری های واگیر و به ویژه بیماری های ویروسی و در اپیدمیها، اصلی وجود دارد و آن اینکه ویروسی که قدرت سرایت بالایی دارد، بعد از چند چرخش و گردش به سرعت جایگزین ویروس قبلی می شود.
معاون بهداشت وزارت بهداشت ادامه داد: در حال حاضر تقریبا در انگلیس دیگر ویروس قبلی وجود ندارد و اکثرا به ویروس جهش یافته مبتلا هستند. البته جهش محدود به انگلیس نیست، بلکه در برزیل، آفریقای جنوبی و ژاپن و آلمان هم پیدا شده و جهش های دیگری داشته اند که قدرت سرایت را بالا می برند. آخرین بررسی و احتمالی که داده اند این بود است که این نوع جهش نه تنها در سرایت بلکه در میزان کشندگی ویروس هم ممکن است تاثیر داشته باشد. درباره جهش ویروس به طور کلی، ویروسی که بیش از یکسال دارد گردش می کند، در هر نقطه ای از دنیا می تواند جهش پیدا کند. همانطور که ویروس کرونا از ووهان به ایران رسید، آن ویروس هم می تواند برسد.
رئیسی گفت: در عین حال ممکن است که ویروسی که در داخل خود کشور هم هست، جهش پیدا کند. زیرا بالاخره ویروس است و وقتی میزان انتقالش بالا رود، می تواند بعد از مدتی جهش پیدا کند. در کشور هم جهش هایی داشته اما جهش هایی نبوده که روی بیماریزایی ویروس تاثیری داشته باشد. به همین دلیل نکته اصلی این است که باید همواره مراقب باشیم و اگر ویروس جهش یافته وارد کشور شد، باید همین اقدامات را انجام دهیم؛ یعنی فاصله گذاری، استفاده از ماسک، پرهیز از تجمعات و... و. .
وی اظهار کرد: در عین حال وزارت بهداشت هم به دلیل این ویروس جهش یافته که کل اروپا را گرفته، بسیاری از پروازها که مستقیم و غیرمستقیم وارد ایران می شوند، کنترل کرده و پروتکل سخت گیرانه ای را اجرا کردیم؛ اولا هرکس که بخواهد از هر کشوری به ایران وارد شود، باید تست منفی PCR داشته باشد و وقتی هم که وارد کشور شد، از او تست PCR میگیرند و به همه توصیه می شود که این افراد ۱۴ روز قرنطینه خانگی باشند. حال اگر کسی مشخصا از انگلیس، آفریقای جنوبی یا برزیل وارد کشور شود باید گواهی سلامت و تست PCR منفی داشته باشد و در داخل کشور هم تست PCR منفی داشته باشد و علاوه بر این به قرنطینه ای که ما اعلام می کنیم، برود. بعد از اینکه پاسخش آمد، باید قرنطینه خانگی را طی کند.
معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره میزان و قیمت واکسنی که قرار است از روسیه وارد کشور شود و نحوه تزریق آن و اینکه آیا قبل از تزریق نیاز به رضایتنامه افراد است یا خیر گفت: درباره خرید و قیمت باید از سازمان غذا و دارو سوال پرسیده شود، اما در زمینه تزریق این واکسن، اولا برای گروه های پرخطر که ما میآوریم و تزریق میکنیم، به صورت رایگان است و بابت آن پولی دریافت نمیکنیم. بحث دریافت رضایتنامه هم برای تزریق وجود ندارد. البته اجباری برای تزریق واکسن وجود ندارد و هر کس که تمایل داشت می تواند در گروه های اعلام شده، آن را تزریق کند. اگر کسی جزو اولویت ما باشد، پیشنهاد می شود که واکسن را تزریق کند، اما اگر به هر دلیلی امتناع کرد، اجباری به تزریق واکسن وجود ندارد. در عین حال اگر واکسن تزریق کرد، مشخصاتش در سیستم ما ثبت شده و پیگیری می شود. فکر می کنم حدود یک میلیون و یک و نیم میلیون دوز واکسن از ۱۲۰ میلیون دوزی که نیاز به خرید آن داریم را از روسیه می خریم.
معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره میزان و قیمت واکسنی که قرار است از روسیه وارد کشور شود و نحوه تزریق آن و اینکه آیا قبل از تزریق نیاز به رضایتنامه افراد است یا خیر گفت: درباره خرید و قیمت باید از سازمان غذا و دارو سوال پرسیده شود، اما در زمینه تزریق این واکسن، اولا برای گروه های پرخطر که ما میآوریم و تزریق میکنیم، به صورت رایگان است و بابت آن پولی دریافت نمیکنیم. بحث دریافت رضایتنامه هم برای تزریق وجود ندارد. البته اجباری برای تزریق واکسن وجود ندارد و هر کس که تمایل داشت می تواند در گروه های اعلام شده، آن را تزریق کند. اگر کسی جزو اولویت ما باشد، پیشنهاد می شود که واکسن را تزریق کند، اما اگر به هر دلیلی امتناع کرد، اجباری به تزریق واکسن وجود ندارد. در عین حال اگر واکسن تزریق کرد، مشخصاتش در سیستم ما ثبت شده و پیگیری می شود. فکر می کنم حدود یک میلیون و یک و نیم میلیون دوز واکسن از ۱۲۰ میلیون دوزی که نیاز به خرید آن داریم را از روسیه می خریم.
رئیسی گفت: باید توجه کرد که هر واکسنی که تزریق شود ممکن است در برخی افراد عوارضی را ایجاد کند. سازمان غذا و دارو تضمین میدهد که این واکسن مورد تایید است و استفاده شود. در حال حاضر همه کشورهایی که واکسن می خرند، باید متعهد شوند که واکسنی که خریدند مورد تاییدشان است و چیزی متوجه تولیدکننده و سازنده واکسن نیست. مطمئن باشید در آینده واکسن تولید داخلی خودمان هم مشترهای خارجی خواهد داشت و همین رفتاری را که کشورهای دیگر در بحث واکسن می کنند، ما هم انجام می دهیم. به هر حال کشوری فاز چهارم واکسن را نگذرانده و هیچ تعهدی مبنی بر اینکه تعهد دهند که در فاز چهارم هم مشکلی وجود ندارد، نیست.
وی درباره وضعیت رعایت پروتکل ها اظهار کرد: طی هفت هشت روز گذشته رعایت پروتکل ها در برخی استان ها ضعیف شد و اکنون میانگین رعایت پروتکلهای بهداشتی در کشور کمتر از ۸۰ درصد است. این زنگ خطر محسوب میشود؛ چراکه رابطه بسیار مستقیمی بین عدم رعایت پروتکلهای بهداشتی و بیماری مشاهده کردیم. در اردیبهشت ماه میزان رعایت پروتکلهای بهداشتی به ۱۷ درصد رسید و بعد خیز بیماری را شاهد بودیم. در ستاد ملی مقابله با کرونا نیز میزان رعایت پروتکلهای بهداشتی در تک تک استانها گزارش شد و هر هفته این کار انجام میشود. رییس جمهوری نیز به استانداران یادآور میشوند که این موضوع باید جدی گرفته شود.
معاون بهداشت وزارت بهداشت ادامه داد: باید توجه کرد که در تهران هم میزان بیماران سرپایی در حال افزایش است که این افزایش میتواند مقدمه ای برای افزایش بیماران بستری شود. نه تنها در تهران، بلکه در هرمزگان، کرمان، یزد، خراسان شمالی، فارس این روند قابل مشاهده است و نیازمند توجه جدی هستیم.
رئیسی درباره هزینه تزریق واکسن کرونا و رایگان بودن آن برای گروه های اولویتدار گفت: مصوبه ای در ستاد ملی داریم، فعلا واکسنهایی که خریداری میکنیم برای اولویت اول ما کافی خواهد بود و کاملا رایگان است. در مورد گروه دو و سه هم به همین شکل خواهد بود. فرآیند واکسیناسیون به یک یا دو ماه محدود نمیشود و طولانی است. بر اساس تصمیمی که در ستاد ملی مقابله با کرونا گرفته شده، فعلا واکسیناسیون تا اولویت سه قطعا به صورت رایگان خواهد بود و وجهی دریافت نمیشود.
وی تاکید کرد: باید توجه کرد که واکسیناسیون کرونا در خارج از نظام شبکه بهداشت به هیچ عنوان انجام نمیشود. واکسیناسیون باید زیر نظر پزشک انجام شود. ما تیم واکسیناسیون داریم که زیر نظر پزشک کار میکند و هرگونه عوارض جانبی را باید ثبت کنند. در نتیجه توزیع واکسن کرونا از طریق نظام شبکه بهداشت خواهد بود. به هیچ مسئول و پست و مقام سیاسی نیز خارج از اولویت واکسن نخواهیم داد.
معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره وضعیت نیروهای بهداشت نیز اظهار کرد: نیروهای بهداشت یکی از زحمتکشترین نیروها هستند. نیروهای بهداشت در دورترین نقاط کشور در خانههای بهداشت و در مرزهای کشور و جاهایی که صعب العبور است، زحمت میکشند و مراقبت میکنند. تعداد بیماران سرپایی و بیمارانی که در منزل مراقبت میشوند، به مراتب بیشتر از کسانی است که در بیمارستان مراقبت میشوند و زحمت آنها بر دوش نیروهای بهداشت است.
رئیسی ادامه داد: در این زمینه چند اقدام در حال انجام است؛ اولا حدود ۱۱ هزار نیروی بهداشت در نظام شبکه بهداشت در حال استخدام هستند. این خبر خوبی برای افرادی است که سالهاست به صورت قراردادی و شرکتی تلاش میکنند. دوما دو مرحله پاداش نیز در نظر گرفته شده که یک مرحله پرداخت شده و مرحله دوم هم پرداخت میشود.
وی افزود: در مورد تبدیل وضعیت نیز به دنبال مجوز از سازمان برنامه و بودجه و ستاد ملی مقابله با کرونا هستیم تا این کار را محقق کنیم و تا حدودی حق این عزیزان را پرداخت کنیم. حدود ۲۴ هزار نیروی بهداشت داریم که به صورت شرکتی و قراردادی و با کمترین حقوق کار میکنند. تلاش ما این است که تا پایان دولت بتوانیم برخی از این افراد را تبدیل وضعیت کنیم تا به صورت مطمئنتر به کار خود ادامه دهند.
معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره اولویتگذاری تزریق واکسن کرونا گفت: یکی از دغدغه های اصلی همه دنیا این است که کشورهایی که پول دارند، به سرعت واکسیناسیون را شروع کردند، اما بسیاری از کشورها از زدن واکسن محروم ماندند. باید یادمان باشد زمانی زنجیره انتقال در پاندمی قطع می شود که کل دنیا بتواند آن را کنترل کند. بر همین اساس سازمان بهداشت جهانی تاکید کرده است که فاز اول و اولویت های اول در کشورها زده شود و بقیه واکسن در اختیار سایر کشورها قرار دهید تا آنها هم بتوانند گروه های اولویت دارشان را واکسیناسیون کنند. در کشور ما هم سند ملی واکسیناسیون را در ستاد ملی مصوب کردیم و دقیق اولویت ها مشخص است. اکنون همه دانشگاه های ما قادر هستند مشخص کنند که حتی ۱۰ نفر اولی را که باید واکسن بزنند، چه کسانی هستند.
رییسی درباره تزریق واکسن کرونا از سوی مسئولان اظهار کرد: یک موضوع این است که برخی میگویند مسئولان اگر معتقد هستند واکسن خوب است، ابتدا خودشان بزنند. بنابراین برای اطمینان بخشی که مردم خیالشان راحت باشد، مسئولان اعلام می کنند که خودمان و خانواده مان می زنیم تا خیال مردم راحت شود. دکتر نمکی هم برای همین گفتند این واکسن را خودمان تزریق میکنیم که اطمینان داده شود. کشوری که وزیر بهداشت و خانواده او پیش قدم میشوند، برای مردم اطمینان بخش است؛ البته اگر بعد نگویند که آب مقطر بوده است. اگر واکسن بیاید و کسی بگوید نمیزنم، از نظر اطمینانبخشی من هم حاضرم واکسن را تزریق کنم و مشکلی ندارم.
وی درباره نتایج و میزان استفاده از رپید تست ها نیز افزود: خوشبختانه رپیدتستهای تولید داخلی نتایج خوبی داده است و ضمن اینکه کار به ویژه در طرح شهید سلیمانی سریع شده، به ما کمک کرده است. تاکنون دو میلیون و ۷۰۰ هزار تست انجام دادیم که میزان حساسیت این تست هم بالای ۷۰ درصد است. ما از این تست راضی هستیم و از آن استفاده میکنیم. در طرح شهید سلیمانی و طرح های مراقبت از منزل به شدت به کارمان میآید. ضمن اینکه از تست PCR هم استفاده می کنیم.
به گزارش ایسنا معاون بهداشت وزارت بهداشت در پایان درباره تولید واکسن داخلی و امکان تامین تجهیزات مورد نیاز آن گفت: برکت و ستاد اجرایی فرمان امام ره، خط تولید را خریداری کردند. البته از قبل هم خط تولید داشتیم که با همکاری هم راه انداختند. از چین هم خط تولید را خریداری کردیم و تکمیل کردهایم. تولید واکسن تا حدود اردیبهشت ماه به صورت نیمه صنعتی راه اندازی می شود و در خرداد ماه تولید صنعتی آنطور که گزارش داده اند، می توانند تا ماهیانه ۱۰ میلیون دوز در تولید صنعتی تولید کند. در پاستور هم خط تولیدمان آماده است که با انتقال تکنولوژی که از کوبا انجام شده، آن هم قابلیت تولید بالایی دارد. موسسه رازی نیز علاوه بر اینکه خودشان قابلیت تولید دارند، می توانند از این خطوط تولید ایجاد شده، استفاده کنند. از بهار به بعد مشکلی در زمینه تولید واکسن داخلی نداشته و می توانیم طی چند ماه هم واکسن مورد نیاز خودمان را تولید کنیم و هم قابلیت صادراتش هم وجود خواهد داشت.
پایان پیام/
نظر خود را بنویسید