به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، صنعت دارو در هر کشوری از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که سلامت عمومی مردم به کیفیت مناسب و در دسترس بودن داروهای تولید شده بستگی دارد. در این میان صنعت تولید مواد اولیه دارویی به عنوان تامین کننده نیاز شرکت‌های دارویی نقش مهمی بر عهده دارد به طوری که کاهش کیفیت یا افزایش قیمت این مواد تاثیر مستقیمی بر کیفیت و قیمت محصولات دارویی نهایی می‌گذارد.

با توجه به اهمیتی که صنعت مواد اولیه دارویی دارد در مرداد سال جاری نشستی به همت کمیته دارو و غذا کمیسیون بهداشت و درمان مجلس برگزار شد و در آن آخرین وضعیت واردات و تولید مواد اولیه دارویی و نحوه قیمت گذاری آن ها مورد بحث و ارزیابی قرار گرفت.

عبدالحسین روح الامینی، رئیس کمیته دارو و غذا کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره اهمیت بحث درباره صنعت مواد اولیه دارویی در این نشست گفت: در صنعت دارو به مواد موثره، مواد جانبی و بسته بندی، محصولات و فراورده های با کاربری آرایشی و بهداشتی و حلال ارتباط تنگاتنگی با هم دارند، وقتی در مورد صنعت داروسازی کشور یا تکنولوژی دارویی بحث می‌کنیم باید آن‌ها را کنار هم ببینیم و در سیاست گذاری و تصمیم گیری این اتصال و وابستگی‌های بخش‌های مختلف به هم را باید مد نظر قرار داد.

در ادامه این نشست که در مجلس شورای اسلامی برگزار شد سلطانی، نماینده سازمان غذا و دارو درباره برخی ابعاد ناپیدا صنعت مواد اولیه دارویی گفت: در حال حاضر 198 مولکول از مجموع 1431 مولکول موجود در فهرست دارویی ایران "13.8% تعداد مولکول" توسط صنعت تولید مواد موثره دارویی در داخل کشور تولید می شود.

وی افزود: علیرغم ادعای سندیکای تولید مواد اولیه دارو و ملزومات بسته بندی، مبنی بر تامین بیش از 71 درصد نیاز بازار داخلی کل، میزان تامین ریالی صنعت تولید داخل از کل بازار مواد اولیه دارو و ملزومات بسته بندی در سال 99، 23.1 درصد و از نظر حجمی 25.2 درصد است؛ صنعت تولید مواد موثره دارویی به جای تمرکز بر تامین داروهای حیاتی و ضروری، بر اساس شاخصه های اقتصادی به سمت تامین مواد موثره پرفروش گرایش داشته است، تا جایی که 55 درصد مولکول های تولید شده در دسته داروهای غیر ضروری قرار گرفته‌اند.

نماینده سازمان غذا و دارو همچنین بیان داشت که بالا بودن قیمت مواد موثره تولید داخل به نسبت مواد موثره وارداتی را یکی از مواردی دانست که همواره مورد اعتراض تولیدکنندگان دارو بوده و آن‌ها را به سمت واردات سوق داده است و اضافه کرد: نسبت قیمت مواد موثره تولید داخل نسبت به مواد مشابه وارداتی طی سال‌های 1398 و 1399، بیش از 2 برابر است. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد 72.9 درصد مواد موثره تولید داخل، در فرآیند تولید تنها یک مرحله و 18.9 درصد دو مرحله را طی می‌کنند.

پس از نشست فوق، گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان "ارزیابی وضعیت صنعت تولید مواد اولیه دارویی در ایران از منظر میزان تأمین بازار، ارزبری، عمق تولید، سطح فناوری و قیمت محصولات" منتشر شد و به صورت مستدل و علمی به بررسی وضعیت صنعت مواد اولیه دارویی پرداخت.

مرکز پژوهش‌های مجلس با تاکید بر اینکه از ۱۴۳۱ مولکول موجود در فهرست دارویی ایران، ۱۳.۸ درصد تعداد مولکول‌های مؤثره شیمیایی توسط صنعت تولید مواد اولیه دارویی در کشور تولید می‌شود، اعلام کرد: «علی‌رغم ادعای سندیکای تولید مواد اولیه دارو، مبنی بر تأمین بیش از ۷۱ درصد نیاز بازار داخلی، میزان تأمین ریالی صنعت تولید داخل از کل بازار مواد اولیه دارو و ملزومات بسته‌بندی در سال ۱۳۹۹به لحاظ حجمی معادل ۲۵.۱ درصد و به‌لحاظ ریالی معادل ۲۳.۱ درصد بوده است. این امر نشان از آن دارد که تا تحقق خوداتکایی در این حوزه راهی بس طولانی پیش رو است».

در گزارش این مرکز پژوهشی درباره مقایسه قیمت تولید داخل و قیمت وارداتی مواد موثره آمده است: "نسبت قیمت مواد مؤثره تولید داخل به قیمت همان مواد از مسیر واردات، طی سالهای ۱۳۹۸و۱۳۹۹، بیش از دو برابر "بین ۱۹۷ تا ۲۷۱ درصد نسبت به میانگین وزنی قیمت واردات و نسبت به متوسط قیمت جهانی براساس نرخ ارزهای تخصیصی در هر زیرحوزه" بوده است. محاسبه قیمت این اقلام برمبنای نرخ تسعیر ارز تعدیل شده نیز حکایت از امکانپذیری کاهش قیمت این مواد تا حد قابل توجهی دارد، به‌نحوی که پس از تعدیل قیمتها، هم صنعت به سود مکفی خواهد رسید و هم هزینه‌های درمانی بیماران کاهش خواهد یافت".

نکته جالب این گزارش اینجاست که بر اساس بررسی‌ها، افزایش قیمت مواد اولیه تولید داخل طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ در برخی اقلام حتی به ۳۰۰ تا ۸۰۰ درصد نیز رسیده که فاصله قابل ملاحظه‌ای با میانگین نرخ تورم در سایر بخش‌های صنعتی دارد. موضوعی که بر خلاف ادعاهای پیشین سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بسته بندی دارویی است.

با اعلام این آمار از مراجع رسمی و رسانه‌ای شدن آن توسط برنامه‌ها و سایت‌های مختلف، سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی ضمن رد آمارهای رسمی، خواستار فرصت برای توضیح دادن در خصوص آمار شد. یکی از این برنامه‌ها که پیش‌تر خبر نشست کمیته دارو و غذا کمیسیون بهداشت و درمان مجلس را منتشر کرده بود، برنامه عیار شبکه افق نام دارد که شب گذشته به درخواست سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، میزبان فرامرز اختراعی،  عضو هیأت مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی بود.

وی که به صورت یک طرفه و بدون حضور نمایندگان مرکز پژوهش‌های مجلس و سازمان غذا و دارو سخن می‌گفت بدون استدلال نتایج گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس را رد کرد و افزود: مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی منتشر کرد که سراسر غلط بود و سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی نسبت به آن اعتراض دارد، در حالی گفته می‌شود که تولدکنندگان ماده موثره دارویی 198 مولکول تولید می‌کنند که تعداد مولکول‌های تولید شده 398 عدد است، این که گفته می‌شود قیمت مواد اولیه تولید داخل دو برابر قیمت جهانی است، کذب است و تولیدکنندگان داخلی با 150 میلیون دلار ارز بری حدود 70 درصد نیاز کشور را تامین می‌کنند.

اختراعی در این پایان این برنامه به جای پاسخگویی به سوالاتی درباره دریافت ارز ترجیحی و علت افزایش قیمت ماده موثره دارویی به فرافکنی روی آورد و ضمن اتهام زنی که عوامل برنامه، روی آنتن زنده استودیوی برنامه را ترک کرد.

در این میان آن چیزی که اهمیت دارد این است که ادعاهای عضو هیأت مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی در حالی مطرح شد که مرکز پژوهش‌های مجلس و سازمان غذا و دارو به عنوان نهادهای نظارتی، اتفاق نظر دارند که رشد قیمت‌های مواد اولیه دارو زیاد بوده و قیمت مواد موثره تولید داخل به نسبت مواد موثره وارداتی بیشتر است اما ا اختراعی در مخالفت با نظر آن‌ها سندی ارائه نداد.

تاکنون سازمان غذا و دارو و مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش‌ و مواضعی را در رابطه با ارزیابی وضعیت صنعت ماده موثره دارویی منتشر کرده اند که گرچه سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی به آن اعتراض کرده است اما اسنادی برای رد آن ارائه نکرده است.

با توجه به گزارش نهادهای نظارتی وضعیت بازار مواد موثره دارویی از مشکلات همچون بیش اظهاری و رانخواری رنج می‌برد که شایسته است سازمان غذا و دارو در دولت سیزدهم به این موضوعات ورود کند و با انجام وظایف تنظیم‌گری خود مانع از سو استفاده‌ها در این بازار شود. فارس