به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، این روزها طرح پزشکی خانواده و برنامه سلامت خانواده ایرانی در کشور در حال اجراست و در فاز اول این طرح، 57 شهرستان آغازگر اجرای این طرح هستند.

برنامه پزشکی خانواده سابقه دو دهه‌ای در ایران دارد؛ به طوری که از ابتدای دهه 80 در کشور شروع شد و اکنون در تمام روستاها و شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت اجرایی شده است.بخش شهری این برنامه نیز از سال 91 در دو استان فارس و مازندران به صورت آزمایشی شروع شد.

پزشکی است که دارای حداقل مدرک دکتری حرفه‌ای پزشکی و مجوز معتبر باشد. این پزشکان تحت عنوان پزشک خانواده می‌توانند با تحت پوشش قراردادن جمعیت بین500 تا 2500 نفر خدمات سلامتی را به مردم ارائه کنند. پزشکان خانواده در مراکز بهداشتی درمانی مجری پزشک خانواده مستقر هستند.

سطح یک:

شامل پایگاه پزشک خانواده "مطب پزشکان عمومی" و مراکز بهداشتی درمانی مجری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع است که خدمات ارتقای سلامت، پیشگیری و درمان‌های اولیه ارائه می‌شود.

سطح دو:

شامل مطب‌های پزشکان متخصص،کلینیک‌های سرپائی تخصصی و بیمارستان‌های تخصصی است که خدمات درمانی وتوانبخشی تخصصی سرپائی یا بستری را دراختیار ارجاع شدگان سطح یک قرار می‌دهد.

سطح سه:

شامل مطب‌های پزشکان فوق تخصص، کلینیک‌های فوق تخصصی و بیمارستان‌های فوق تخصصی است که خدمات درمانی و توانبخشی فوق تخصصی سرپائی و بستری را در اختیار ارجاع شدگان سطح دو قرار می‌دهد. با تشخیص پزشک خانواده در صورت لزوم افراد جهت دریافت خدمات تخصصی و فوق تخصصی به سطوح بالاتر "2 و 3" ارجاع داده خواهد شد.

در صورت عدم رعایت نظام ارجاع همه هزینه‌های درمان به عهده خود شخص خواهد بود.

در صورت نیاز به خدمات تخصصی سطح دو وسه ارجاع شدگان تنها مابه التفاوت هزینه‌ها را پرداخت خواهند کرد، بقیه هزینه‌ها توسط سازمان‌های بیمه گذار پرداخت می‌شود.

در برنامه پزشک خانواده، خدمات سطح اول شامل: ویزیت و داروهای مورد قبول بیمه رایگان است

بهرام عین اللهی وزیر بهداشت با اشاره به آغاز به کار برنامه سلامت خانواده در ۵۷ شهر کشور از ابتدای اردیبهشت امسال، اولویت اجرای این برنامه را مناطق محروم کشور عنوان کرد و با اشاره به اجرای برنامه سلامت خانواده به عنوان یکی از اولویت‌های وزارت بهداشت در سال جاری، رویکرد مهم این برنامه را تقویت اقدامات پیشگیرانه و حفظ سلامت مردم خواند که با مشارکت گروه‌های گسترده و توانمند، در بستر شبکه بهداشت و درمان کشور دنبال می‌شود و گفت: با توجه به آغاز به کار برنامه سلامت خانواده در حدود ۵۷ شهر کشور از ابتدای اردیبهشت امسال، اولویت اجرای این برنامه را مناطق محروم کشور عنوان کرد.

وی خاطرنشان کرد: عضو دیگر تیم سلامت، پزشک خانواده است.همچنین پزشک خانواده در صورت نیاز به خدمات تخصصی، فرد را به پزشک متخصص به عنوان سطح دو خدمات ارجاع می‌دهد و در این مرحله اطلاعات مربوط به وضعیت سلامت بیمار و فرآیندهای درمانی او در پرونده الکترونیکی، در اختیار پزشک متخصص قرار می‌دهد، مراقب سلامت در صورت تشخیص بیماری، فرد بیمار و نیازمند مراقبت را به پزشک خانواده به عنوان سطح یک خدمات ارجاع می‌دهد تا به صورت رایگان معاینه و درمان شود، سطح سه خدمات، مربوط به افرادی است که نیاز به بستری و دریافت خدمات درمانی در بیمارستان دارند که این مرحله با انتقال پرونده الکترونیک بیمار به بیمارستان انجام می‌شود.

حسین فرشیدی معاون بهداشت وزیر بهداشت گفت: در برنامه قبلی پزشکی خانواده در کشور، یک پزشک و یک مراقب سلامت برای 2500 نفر جمعیت حضور داشت ولی در برنامه جدید پزشکی خانواده جهت تقویت برنامه‌های جوان سازی جمعیت، مقرر شده است که یک پزشک و دو مراقب سلامت برای 3 هزار نفر جمعیت حضور داشته باشند که یکی از این مراقبان سلامت ماما خواهد بود.

وی افزود: باید تمام امکانات شبکه بهداشت کشور اعم از 30 هزار واحد بهداشتی و 140 هزار نیروی بهداشتی که در اختیار داریم را بسیج کنیم و با اجرای برنامه پزشکی خانواده، باید به ترویج فرهنگ فرزندآوری و ازدواج و خانوداه دار شدن مجردها بپردازیم، برنامه پزشکی خانواده شهری از دی ماه سال گذشته با اجرای برنامه نظام ارجاع در شهرهای زیر 20 هزار نفر شروع شد و همانطور که پیش از این اعلام کردیم از ابتدای اردیبهشت 1402 در کل کشور اجرایی می‌شود و هم اکنون از 59 شهر در استان‌های مختلف کشور کلید خورده است.

مجری اصلی اجرای طرح پزشکی خانواده در کشور تصریح کرد: 7 میلیون و 700 هزار نفر از جمعیت شهری در این 59 شهر تحت پوشش برنامه قرار دارند و سرشماری افراد جدید توسط مراقبان سلامت ادامه دارد و هر مراقب سلامت 1500 نفر را تحت پوشش قرار خواهد داد.

فرشیدی گفت: برنامه پزشکی خانواده روستایی 30 میلیون و 500 هزار نفر را تحت پوشش قرار داده و برنامه شهری پزشکی خانواده شهری قرار است 55 میلیون نفر از جمعیت کشور را تحت پوشش قرار دهد، اجرای کشوری این برنامه  یکی از مهم ترین برنامه ها و اهداف وزارت بهداشت خواهد بود. پزشکی خانواده به عنوان بخش مهمی از کل نظام شبکه بهداشت کشور طیف وسیعی از اهداف و برنامه های وزارت بهداشت و همچنین مراکز بهداشتی، درمانی کشور را در برمی گیرد و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. 
 
وی اظهار کرد: این برنامه از ابتدای دهه 80 در کشور شروع شد و اکنون در تمام روستاها و شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت اجرایی شده است. بخش شهری این برنامه نیز از سال 91 در دو استان فارس و مازندران به صورت آزمایشی شروع شد، برنامه پزشکی خانواده روستایی 30 میلیون و 500 هزار نفر را تحت پوشش قرار داده و برنامه شهری پزشکی خانواده شهری قرار است 55 میلیون نفر از جمعیت کشور را تحت پوشش قرار دهد، برای اجرای کشوری برنامه پزشکی خانواده در همه سطوح 46.5 هزار میلیارد تومان توسط مجلس و دولت در نظر گرفته شده است، گفت: 18.5 هزار میلیارد تومان از این اعتبار به سطح یک و بخش بهداشتی برنامه اختصاص خواهد یافت.
 
انتخاب برنامه پزشکی خانواده اختیاری است

معاون بهداشت وزیر بهداشت در خصوص اختیاری بودن انتخاب برنامه پزشکی خانواده توسط بیمار گفت: برنامه با اختیاری بودن انتخاب توسط بیماران شروع می‌شود و در یک دوره گذر، ضمن ایجاد مشوق‌های کافی برای ارائه دهندگان و گیرندگان خدمت و فرهنگسازی وسیع در جامعه و ارتقای اعتماد جامعه به برنامه می‌توان به تدریج برنامه را به صورت اجباری اجرایی کرد.

همچنین علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، توان نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه "PHC" کمبود نیروی انسانی، بهسازی و نوسازی زیرساخت‌های فرسوده و تامین فضای فیزیکی مورد نیاز از اقدامات لازم برای آغاز اجرای طرح اعلام است و باید تامین اعتبارات و بودجه مکفی نیز برای اجرای آن صورت گیرد، پیش بینی می‌شود در فاز اول اجرا بالغ بر 11 میلیون نفر تحت پوشش طرح قرار گیرند که با توجه به فعالیت 2 هزار و 720 مراقب سلامت و 2 هزار و 330 پزشک، با کمبود نیروی انسانی مواجه خواهیم شد.

سعید کریمی معاون درمان وزارت بهداشت نیز گفت: در حال حاضر ۶ هزار پزشک خانواده وجود دارد و نیاز ما ۲۱ هزار پزشک خانواده است که باید برای جذب ۱۵ هزار پزشک جدید اقدام کنیم، بطور کلی نظام ارجاع شامل سه سطح است که اگر مردم در قالب آن به تیم پزشک خانواده مراجعه کنند، هزینه‌هایشان کاهش می یابد، مراجعه به متخصص و فوق‌تخصص تنها با نظر پزشک خانواده صورت می‌گیرد و از مراجعه‌های بی‌مورد به پزشکان رده بالا جلوگیری می‌شود، سطح یک نظام ارجاع یعنی بیمار به پزشک خانواده و تیمش از جمله ماما، مراقب سلامت، بهیار در مراکز و پایگاه‌های بهداشت، مراجعه و معاینات اولیه را دریافت می‌کند. اگر درمان شد، نیازی به مراجعه به بیمارستان‌ها و متخصصان ندارد و هزینه‌های هنگفت بابت سی‌تی‌اسکن و ام آر ای به بیمار تحمیل نمی‌شود.

علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتیی در پاسخ به این پرسش که طرح پزشکی خانواده در استان تهران چگونه اجرا می‌شود؟ گفت: فعلا در فاز اول اجرای طرح پزشکی خانواده 59 شهرستان تعیین شده است، در استان تهران در سطح دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی شهرستان فیرزکوه انتخاب شده است و با هماهنگی دانشگاه علوم پزشکی ایران این طرح در فاز اول در شهر قدس است و در دانشگاه علوم پزشکی تهران شهرستان چهار دانگه به عنوان جزئی از 59 شهر تعیین شده در فاز اول اجرای طرح پزشکی خانواده انتخاب شده‌اند .

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خاطرنشان کرد:‌ جلسه هماهنگی با حضور معاونان بهداشت، درمان و توسعه منابع دانشگاه برگزار شد و این مسیر جلو می‌رود، همکاران در سه دانشگاه در حال ارزیابی در فاز اول اجرای طرح هستند تا با هماهنگی وزارت بهداشت و معاونت بهداشت، تجربه اندوزی این فاز را مورد بررسی قرار گیرد تا در فاز بعدی که دیگر شهرستانهای استان تهران وارد طرح پزشکی خانواده می‌شوند با بررسی مشخص این طرح اجرا شود.