شرایط ماندگاری برای پزشکان در مناطق محروم وجود ندارد

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، برخی مناطق محروم و استان‌های دورافتاده از پزشک متخصص محروم هستند، این در حالی است که برخی مسئولان معتقدند تعداد متخصصان در کل کشور رضایت بخش است، بر اساس قوانین کشور، فارغ التحصیلان مقطع پزشکی عمومی، تخصصی و فوق تخصصی، باید طرح‌های خود را در مناطق محروم و خارج از مرکز بگذرانند اما پس از اتمام طرح به شهر مبداء و محل سکونت باز می‌گردند؛ همین امر باعث کمبود پزشک متخصص در مناطق مرحوم و برخی از استان های دور افتاده شده است. 

مسئولان مربوطه، عدم شرایط ماندگاری، رفاهی و تسهیلات اجتماعی در این مناطق را دلیل عدم استقبال پزشکان متخصص می دانند و معتقدند راهکار تامین این کمبودها، تدوین شیوه نامه هایی برای افزایش تسهیلات رفاهی متخصصان و خانواده هایشان برای زندگی در این مناطق است.

سید مؤید علویان رئیس سازمان نظام پزشکی تهران در مورد کمبود پزشک متخصص در مناطق محروم و دسترسی محدود مردم این مناطق به خدمات درمانی گفت: در حال حاضر تمام فارغ التحصیلان رشته پزشکی در تمام مقاطع، طرح‌ خود را در مناطق محروم می‌گذرانند، در نتیجه شاهد هستیم که در تمام نقاط کشور پزشکان حضور دارند اما اینکه در مناطق محروم و دورافتاده کمبود پزشک وجود دارد بخاطر این است که شرایط ماندگاری و رفاهی و تسهیلات اجتماعی در این مناطق وجود ندارد، نه فقط پزشکان بلکه مهندسان، وکلا و سایر گروه‌های تخصصی هم در این مناطق خیلی کم حضور دارند و عملا پزشکان هم انگیزه‌ای برای ماندن در این مناطق پس از پایان طرح خود ندارند. مورد دیگر اینکه بومی گزینی هم هنوز به طور کامل شکل نگرفته تا افراد بومی در منطقه خود ماندگار شوند.

وی در خصوص ظرفیت فعلی پزشکان متخصص کشور و توانایی پاسخگویی به تقاضای کشور‌های همسایه برای توریسم سلامت افزود: با توجه به کیفیت بالای خدمات درمانی ایران و پزشکان مطرح و باتجربه و هزینه پایین ارائه خدمات در ایران، کشور ما می‌تواند قطب گردشگری سلامت منطقه باشد، کمااینکه در دوران قبل از کرونا هم شاهد افزایش سالانه میزان توریست‌های سلامت در کشور بودیم، قطعا ظرفیت‌های فعلی پزشکی کشور می‌تواند پاسخگوی چندین برابر تعداد فعلی توریست سلامت باشد.در ضمن ما در همین شرایط فعلی می‌توانیم نیروی متخصص حرفه‌ای و خدمات سلامت را هم به کشور‌های دیگر صادر کنیم، نظام سلامت کشور در بخش دولتی و خصوصی در دوران کرونا با وجود افزایش مراجعه چندین برابری و فشار کاری وحشتناک کادر درمان، با ایثار و ایستادگی پای کار بودند،  آنها بحرانی را مدیریت کردند که در تاریخ سلامت کشور در یک قرن اخیر بی سابقه بود.

رئیس سازمان نظام پزشکی تهران ادامه داد: فراموش نشود که در برهه‌ای از زمان پزشکان فیلیپینی، هندی و پاکستانی در برخی از نقاط ایران مسئول ارائه خدمات درمانی به مردم ایران بودند و دچار کمبود جدی پزشک بخصوص در مناطق دورافتاده و محروم کشور بودیم، اما حالا ایرانیان در توسعه علمی سرآمد هستند. تلاش‌های فراوانی صورت گرفت و به نتیجه رسید، اکنون مشاهده می‌کنیم که خبری از آن پزشکان خارجی نیست و در تمام نقاط کشور ارائه خدمات توسط پزشکان ایرانی انجام می‌شود.

علویان در خصوص اینکه اصولاً تصمیم سازی درخصوص میزان تربیت پزشکان و تعداد پذیرش رشته‌های پزشکی باید مبتنی بر چه شواهدی باشد و آیا ملاک نسبت پزشک به جمعیت که در کشور‌های دیگر مورد استفاده است باید ملاک قطعی تصمیم‌گیری ما باشد گفت: باید نگاهی به دیدگاه حاکمان و خود مردم کشورمان نسبت‌به مقوله سلامت و اهمیت آن داشته باشیم. شکی نیست که باید دسترسی مردم به خدمات تسهیل شود و این خدمات هم باید کیفی باشند، ولی آیا با پرورش انبوه پزشک، می‌توان دسترسی و کیفیت را تضمین کرد؟ چرا با وجود افزایش ظرفیت در برخی رشته‌های تخصص مانند داخلی و بیهوشی، ظرفیت رشته‌هایی مانند رادیولوژی، چشم پزشکی، اورولوژی و ارتوپدی که هم کمبود شدید داریم و هم متقاضی زیادی در آزمون دستیاری دارد؛ خالی مانده است؟.

وی در پایان اضافه کرد: ظرفیت پذیرش رشته‌هایی که اصطلاحا لوکس نامیده می‌شوند مثل رادیولوژی، پوست و مو و چشم پزشکی خالی نمانده است، اما ظرفیت رشته‌های مادر مثل اطفال، بیهوشی و طب اورژانس خالی می‌ماند آن هم به دلیل سختی دوران رزیدنتی و شرایط مالی نه چندان مناسب فارغ التحصیلان این رشته‌های تخصصی است. باید مشوق‌هایی برای این رشته‌ها در نظر گرفته شود تا بهترین پزشکان ایران جذب این رشته‌ها شوند.

همچنین رضا لاری پور سخنگوی سازمان نظام پزشکی در این خصوص گفت: قبل از انقلاب تعداد پزشکان برای کشور کافی نبود و به ناچار از پزشکان خارجی استفاده می‌کردیم، اما بعد از انقلاب تلاش برای تربیت دانشجویان پزشکی افزایش پیدا کرد و در سال ۶۴ که وزارت بهداشت و درمان تشکیل شد، دانشگاه‌های علوم پزشکی شکل گرفت، با تربیت دانشجوی پزشکی، ظرفیت افزایش پیدا کرد؛ در نتیجه تا امروز ظرفیت قابل قبولی در رشته‌های مختلف پزشکی در کشور دریافت کردیم.

وی افزود: به هیچ عنوان کمبود پزشک در کشور نداریم، در ایران به ازای هر ۱۰ هزار نفر بیش از ده پزشک مشغول فعالیت هستند و این آمار به نسبت آمار جهانی قابل قبول است اما شاید در توزیع نیروی انسانی به خوبی عمل نکرده ایم که نتیجه آن کمبود پزشک متخصص در برخی از مناطق محروم کشور است، در فاصله بین سال‌های ۹۲ و ۹۳ تاکنون میزان تقریبی پذیرش کادر بهداشت و درمان ما قابل قبول بوده و بیش از ۵۰ درصد ظرفیت پذیرش ما در رشته‌های مختلف پزشکی افزایش پیدا کرده است.

سخنگوی سازمان نظام پزشکی در خصوص کمبود متخصص در برخی از رشته‌های پزشکی در مناطق محروم گفت: چند نکته در این مورد وجود دارد اول اینکه باید نیاز سنجی شود که منطقه محروم مدنظر، نیاز به یک تخصص مشخص دارد یا نه، توقع حضور داشتن پزشکان متخصص با تخصص‌های خاص در تمام مناطق کشور منطقی نیست و در هیچ جای دنیا نیز مرسوم نیست. مورد دوم اینکه برخی از رشته‌های پزشکی ما محدود است و متقاضیان تحصیل در این رشته‌ها نیز نسبت به سایر رشته‌ها کمتر هستند. رشته‌هایی مثل جراحی عروق، جراحی اطفال، جراحی قلب و مترولوژی، جزو رشته‌های فوق تخصصی و فلوشیپ‌ هستند که جذابیت زیادی برای متقاضیان دارند این در حالی است که ما به متخصصان این رشته‌ها نیاز فراوانی داریم.

لاری پور ادامه داد: وقتی برای رشته‌هایی مثل جراحی عروق متقاضی نداریم، جراحان ما در مرکزی مستقر می‌شوند که بیمار بیشتری حضور داشته باشد و سایر بیماران از سایر شهر‌ها و شهرستان‌ها به آن مراکز معرفی می‌شوند، نکته سوم در این زمینه به امکانات و ویژگی‌ها بستگی دارد، برای مثال فرستادن متخصص گوش و حلق و بینی و یا فوق تخصص شبکیه چشم به یک منطقه محروم در سیستان و بلوچستان یا نقاط جنوبی کرمان یا نقاط شمالی خراسان امری منطقی نیست، زیرا امکاناتی برای معاینه جراحی و دستگاه مورد نیاز در مناطق وجود ندارد و درست نیست شخصی که سالهاست از طریق دولت برای تحصیل و هزینه شده به این مناطق فرستاده شود و حضور او ثمربخش نباشد.

وی اظهار کرد: به جز رشته‌ پزشکی، هیچ رشته‌ای در کشور ، گذراندن طرح اجباری ندارد . دلیلی که پس از اتمام طرح، پزشکان در مناطق محروم نمی مانند، نبود امکانات رفاهی است و هر چه امکانات رفاهی بیشتری برای این افراد فراهم شود، شرایط آسان‌تر و مناسب‌تری برای زندگی داشته باشند و پرداخت‌های مناسبتری برایشان صورت بگیرد، انگیزه بیشتری برای کار انجام خدمات درمانی در مناطق محروم به دست می آورند، یک متخصص زمانی که وارد بازار کار می‌شود، تشکیل خانواده داده است، بنابراین باید شرایط همسر و تحصیل فرزندان او را در مناطق محروم در نظر گرفت. کارگزاران و مسئولان مربوطه باید به این مسئله نیز توجه داشته باشند.

سخنگوی سازمان نظام پزشکی تصریح کرد: به طور کلی ما حتی در دور افتاده‌ترین نقاط کشور مانند بندر کنارک بندر جاسک و ...، پزشک، پرستار و بهیار وجود دارد، حدود ۴۷ درصد از ظرفیت سازمان به پزشکان عمومی، ۱۸ درصد به پزشکان متخصص و زیر ۲ درصد به سایر مقاطع مثل فوق تخصص‌ها فلوشیپ‌ها اختصاص دارد. جامعه فعلی بهداشت و درمان که در حال خدمت رسانی به کشور هستند، کفاف نیاز‌های کشور را می‌دهند؛ با همین روند در سال‌های آینده با مشکلی مواجه نخواهیم شد.

در پایان علی دباغ معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی تهران گفت: ما با کمبود پزشک متخصص در مناطق محروم مواجه هستیم و دلیل این مسئله نیز عدم توزیع مناسب نیرو در سطح کشور است. درصد زیادی از پزشکان متخصص ما در استان تهران و شهرهای بزرگ تجمع شدیدی دارند که باید دلیل این مسئله، توسط  نظام ارجاع مورد بررسی قرار گیرد، نکته حائز اهمیت این است که نیازی نیست ما هر تخصصی را در هرمنطقه ای داشته باشیم. مواردی بوده که در یک استان محروم متخصص چشم به راحتی در دسترس است اما ساکنان آن منطقه برای دسترسی به متخصص اورژانس باید کیلومترها را طی کنند تا بتوانند بیماری‌های اورژانسی خود را درمان کنند. 

با توجه به اظهارات مسئولان مربوطه در کشور با کمبود پزشک متخصص مواجه نیستیم با این حال در برخی مناطق محروم و استان های دورافتاده کمبود برخی تخصص ها احساس می شود. طبق شواهد اصلی ترین دلیل این کمبود، نبود امکانات رفاهی برای متخصصان و خانواده هایشان در این مناطق بوده است.

تا زمانیکه شرایط زندگی پزشک متخصص در مناطق محروم و دورافتاده فراهم نشود برای مثال خانواده پزشک مربوطه از حداقل امکانات بهره مند نباشند، انگیزه ای برای آنها برای ادامه فعالیت در آن مناطق باقی نمی ماند. در نتیجه اصلی ترین راهکار، تدوین زیرساخت های برنامه ریزی شده در جهت ارتقای کیفیت، امنیت و رفاه زندگی متخصصان در مناطق محروم خواهد بود. باشگاه خبرنگاران جوان