دیابت بزرگترین اپیدمی جهان

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، سازمان بهداشت جهانی تخمین می‌زند که ۴۲۲ میلیون نفر "یک نفر از هر ۱۱ بزرگسال" در سراسر جهان مبتلا به این بیماری همه‌گیر هستند که در مقایسه با عفونت‌های کروناویروس، دیابت سه برابر افراد بیشتری را تحت‌ تاثیر قرار می‌دهد و پیش‌بینی می‌شود که این رقم برای افراد مبتلا به دیابت تا سال ۲۰۴۵ به ۷۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان افزایش یابد.

گوجکا روگلیک در سازمان بهداشت جهانی به یورونیوز گفت: در حال حاضر دیابت یک اپیدمی تمام عیار است و چنان پویایی دارد که تعداد افراد مبتلا به آن در ۳۰ سال گذشته تقریبا چهار برابر شده است. این بیماری مزمن پس از افزایش ۷۰ درصدی از سال ۲۰۰۰ به‌ عنوان یکی از  ۱۰ علت اصلی مرگ‌ومیر سازمان بهداشت جهانی شناخته شده است.

طبق تخمین فدراسیون بین‌المللی دیابت در سال ۲۰۰۷ شیوع نسبی دیابت هشت درصد بوده و تا سال ۲۰۲۵ به ۷.۳ درصد افزایش خواهد یافت. ۲ نگرانی عمده این است که بیشتر این افزایش ابتلا به دیابت در کشورهای در حال توسعه رخ می‌دهد و اینکه شیوع دیابت نوع ۲ در سنین پایین‌تر از جمله برخی از کودکان چاق حتی قبل از بلوغ نیز رو به رشد است. در کشورهای توسعه یافته اکثر افراد مبتلا به دیابت بالای سن بازنشستگی هستند. در کشورهای در حال توسعه افرادی که بیشتر تحت‌ تاثیر قرار می‌گیرند، در سال‌های متوسط و پربار زندگی خود یعنی بین ۳۵ تا ۶۴ سال هستند.

حدود ۵۰ درصد از افراد مبتلا به دیابت هنوز بیماری خود را تشخیص نداده‌اند و کنترل ضعیف قند خون و فشار خون همیشگی بوده است. پروفسور توانا کوپه، معاون رئیس دانشگاه پرتوریا در آفریقای جنوبی، در این خصوص گفت: بر اساس آمار دیابت اولین عامل مرگ‌ومیر در زنان و دومین علت مرگ در مردان بوده است.

۱۴ نوامبر در سراسر جهان به‌ عنوان روز جهانی دیابت نامگذاری شده است. دیابت در ابتلای افراد به بیماری‌ قلبی و سکته نقش مهمی دارد و یکی از بیماری‌هایی است که از عوامل خطر در ابتلا به کووید ۱۹ نیز محسوب می‌شود. در سال ۲۰۱۹ دیابت عامل اصلی مرگ ۱.۵ میلیون نفر بود. ۴۸ درصد از کل مرگ‌ومیرهای ناشی از دیابت قبل از ۷۰ سالگی رخ داده است. همچنین پنج درصد افزایش در میزان مرگ‌ومیر زودرس "یعنی قبل از ۷۰ سالگی" بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶ بر اثر دیابت مشاهده شده است.

فدراسیون بین‌المللی دیابت "دسترسی به مراقبت از دیابت" را به‌ عنوان موضوع بین‌المللی روز جهانی دیابت در سال ۲۰۲۱ انتخاب کرده‌ و برخی مراکز درمانی از جمله بیمارستان تخصصی Yenepoya در منگلور هند به همین مناسبت در ۱۵ و ۱۶ نوامبر برنامه معاینه رایگان را ارائه می‌کند. روز جهانی دیابت در بیش از ۱۶۰ کشور جهان برگزار می‌شود و آن را به بزرگ‌ترین کمپین آگاهی از دیابت در جهان تبدیل کرده است.

دیابت عامل اصلی نابینایی، نارسایی کلیه، حمله قلبی، سکته مغزی و قطع اندام تحتانی است. رژیم‌ غذایی سالم، فعالیت بدنی و اجتناب از مصرف دخانیات می‌تواند از دیابت نوع ۲ پیشگیری کند یا آن را به تاخیر اندازد. علاوه بر این دیابت را می‌توان با دارو، غربالگری منظم و درمان عوارض درمان و از عواقب آن جلوگیری کرد یا به تاخیر انداخت.

دیابت زمانی رخ می‌دهد که بدن انسولین کافی تولید نمی‌کند یا نمی‌تواند به‌ طور موثر از آن استفاده کند. علائم دیابت نوع یک می‌تواند به سرعت و در چند هفته شروع شود اما نوع ۲ اغلب به کندی و طی چندین سال ایجاد می‌شود و به همین دلیل مورد توجه افراد قرار نمی‌گیرد. در حالی که علل و عوامل خطر برای دیابت نوع یک ناشناخته و راهبردهای پیشگیری هنوز موفقیت‌آمیز نبوده اما دیابت نوع ۲ قابل پیشگیری است.

علائم و نشانه های دیابت نوع یک شامل دفع ادرار بیشتر، تشنگی زیاد و نوشیدن مایعات زیاد، کاهش وزن بی‌دلیل، خستگی، تغییرات خلق و خوی، عفونت یا خارش پوست، درد شکم، گرسنگی بیش از حد، ضعف، سردرد و تاری دید است. علائم و نشانه‌های دیابت نوع ۲ که یک بیماری پیشرونده است و به تدریج ایجاد می‌شود نیز شامل دفع ادرار بیشتر است که معمولا در شب مشاهده می‌شود. دهان خشک، احساس بیش از حد معمول تشنگی، احساس خستگی، بی‌حالی، گرسنگی با وجود خوردن غذا، بهبود آرام بریدگی و زخم‌ها، خارش و عفونت‌های پوستی، تاری دید، تغییرات وزن "افزایش تدریجی وزن" نوسانات خلقی، سردرد، احساس سرگیجه و درد یا سوزن ‌سوزن‌ شدن ساق پا از دیگر علائم دیابت نوع ۲ است. 

به طور تخمینی نزدیک به ۱۱ درصد از جمعیت بزرگسال جهان به دیابت و ۷.۳ درصد دیگر به پیش‌دیابت "وضعیتی که در آن افراد سطح گلوکز خون را افزایش داده و می‌تواند به دیابت نوع ۲ مبتلا شوند" مبتلا هستند. فدراسیون بین‌المللی دیابت تخمین می‌زند تا سال ۲۰۴۵ نزدیک ۱.۳ میلیارد نفر به دیابت یا پیش‌دیابت مبتلا خواهند شد.

افراد مبتلا به این بیماری باید سطح قند خون خود را در محدوده مشخصی نگه دارند. این امر مستلزم نظارت دقیق بر رژیم غذایی، فعالیت بدنی، سطح استرس و دارو است که بسیاری از مردم در تلاش برای رعایت آن هستند.

پروفسور لیزا وایتهد، یکی از محققان حوزه دیابت، گفت: زندگی با پیش دیابت یا دیابت اغلب به معنای تغییر سبک زندگی است.

دیابت شایع‌ترین علت نابینایی در بین ۲۰ تا ۷۴ سال است. افرادی که دیابت دارند، ممکن است علائم مختلفی را تجربه کنند که به بینایی آنان مربوط می شود. دیابت می‌تواند باعث مستعدتر شدن زمینه ابتلای افراد به مشکلات چشمی مانند گلوکوم و آب مروارید مستعدتر شود. البته این بیماری قابل کنترل است اما نمی‌توان آن را درمان کرد.

در دنیای امروز به دلیل آلودگی هوا، اضطراب زندگی روزمره و شیوع و گسترش استفاده از مواد شیمیایی خوردن و نوشیدن محصولات ارگانیک تقریبا غیرممکن شده و همین عوامل می‌تواند منجر به ابتلا به دیابت در میلیون‌ها نفر در سراسر جهان ‌شود. طبق گزارش انجمن دیابت آمریکا یک میلیون نفر در سراسر جهان بینایی خود را در نتیجه دیابت از دست داده‌اند.

بسیاری از میوه‌ها و سبزی‌ها می‌تواند به کنترل سطح قند خون و داشتن یک زندگی متعادل کمک کند. به عنوان نمونهاز آنجایی که موز حاوی کربوهیدرات است، به بیماران دیابتی توصیه می‌شود که هر مرتبه فقط نصف موز بخورند. مصرف زیاد کربوهیدرات‌ها برای بیماران دیابتی خوب نیست زیرا سطح قند خون را بالا می‌برد.

نمونه دیگر میوه سیب است. سیب سرشار از آنتی‌اکسیدان بوده، سطح کلسترول را کنترل می‌کند و عامل مهمی در هضم غذاست اما بیماران دیابتی باید روزانه یک یا حداقل نصف سیب بخورند. انگور و گیلاس نیز حاوی کربوهیدرات است؛ بنابراین نباید زیاد مصرف شود.

در کنار این‌ها آناناس‌های رسیده هم حاوی مقادیر زیادی قند است و بیماران دیابتی باید از مصرف آن صرف‌نظر کنند. همچنین سیب‌زمینی، کدو تنبل و چغندر دارای نشاسته و کربوهیدرات است که برای افراد دیابتی مفید نیست و باید در مقادیر بسیار محدودی مصرف شود.

از میوه‌های مفید برای بیماران دیابتی می‌توان به گلابی، هلو و آلو اشاره کرد.

هنگامی که به عوامل خطر دیابت مانند چاقی، مصرف غذاهای نامناسب، فشار خون و کلسترول بالا و سبک زندگی کم‌تحرک فکر می‌کنید، آلودگی هوا نیز در این ابتلا بی‌تقصیر نیست. آلودگی هوا به معنای صرف زمان کمتر در خارج از منزل برای انجام فعالیت‌های بدنی است و منجر به نشستن زیاد، افزایش وزن و در نهایت ابتلا به دیابت می‌شود. مشکل این است که اجتناب از آلودگی‌هوا به آسانی کاهش سایر عوامل خطر قابل تغییر مانند کنترل رژیم‌غذایی یا ورزش بیشتر نیست.

هند به‌ عنوان پایتخت دیابت جهان در نظر گرفته می‌شود و آمار هشداردهنده آلودگی در این کشور بسیار بالاست. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد ۷۳ درصد از مردان بزرگسال در دهلی به این بیماری به علت عدم تحمل گلوکوز مبتلا هستند.

محققان در همین خصو می‌گویند: آلودگی‌ هوا خطر بروز عوارض شدید و حتی مرگ‌ومیر بیماران دیابتی را افزایش می‌دهد. هند خانه ۷۷ میلیون دیابتی در جهان است. محققان احساس می‌کنند این تعداد ممکن است تا سال ۲۰۴۵ به ۱۳۴ میلیون نفر برسد.

۵۳۷ میلیون بزرگسال در سراسر جهان با دیابت و عدم قطعیت در مورد تاثیر آن در آینده زندگی می‌کنند. تنها در سال ۲۰۲۱ دیابت و عوارض ناشی از آن باعث مرگ ۶.۷ میلیون نفر شد که آن را به یکی از علل اصلی عوارض در سراسر جهان تبدیل کرد. این عوارض از نارسایی کلیه، حملات قلبی، کوری، سکته‌مغزی تا قطع اندام تحتانی متغیر است و با تشخیص به موقع با پزشکی هسته‌ای می‌توان از آن پیشگیری کرد.

انریکه استرادا لوباتو، پزشک هسته‌ای در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، می‌گوید: تکنیک‌های هسته‌ای در بهبود عوارض این بیماری نقشی حیاتی دارد زیرا می‌تواند به تشخیص و در نتیجه پیشگیری از عوارض دیابت، کاهش مرگ‌ومیر و افزایش کیفیت زندگی بیماران دیابتی در مقیاس جهانی کمک کند.

روز جهانی دیابت بر دسترسی نابرابر به مراقبت از دیابت در سراسر جهان تمرکز دارد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در راستای پر کردن شکاف دسترسی به امکانات پزشکی هسته‌ای و ارائه تجهیزات و دانش به کشورهای با درآمد کم و متوسط تلاش می‌کند. ایسنا