تاثیر فناوریهای نوین، هوش مصنوعی و متاورس بر آینده پزشکی کشور
پزشکان و قانون: رئیس مرکز تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی معتقد است یکی از رسالت‌های هوش مصنوعی این است که براساس دیتاها و نظام بزرگ اطلاعات، برخی پیش‌بینی‌ها را ممکن و تصمیم‌سازی را برای ما فراهم می‌کند: «اگر بخواهم بدون تعارف صحبت کنم، هنوز در نظام آموزشی کشور از هوش مصنوعی به خوبی استفاده نشده است.» «دکتر احسان شریفی‌پور» تصریح می‌کند: «ما در حال پیگیری هستیم و البته برنامه های منسجم و البته فراخوانهایی را به زودی اعلام خواهیم کرد تا بتوانیم به صورت جدی و تخصصی روی این مساله، در جهت ارتقا نظام آموزش پزشکی کشور کار کنیم و تکنولوژی جدید هوش مصنوعی و موارد مرتبط را به صورت جدی و هدفمند در آموزش پزشکی کشور به کار گیریم.» وی می‌گوید: «وقتی در دنیای علم و فناوری مفاهیم جدیدی مثل متاورس مطرح شده و حرکت به سمت متاورس متصور است، پزشکی هم مستثنی از آن نخواهد بود و ما هم حتما سعی می‌کنیم با یک حرکت هوشمند، با استفاده از دانشمندان صاحب نظر و مهارتمان در این زمینه، خود را به روز و حتی صاحب سبک نگه داریم تا بتوانیم در عرصه علم و فناوری دنیا دارای جایگاه و حتی گفتمان ساز باشیم.» در ادامه مشروح گفت‌وگوی «پزشکان و قانون» با دکتر احسان شریفی‌پور را می‌خوانید
پزشکان و قانون: آقای دکتر وظایف و رسالت‌های مرکز تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی چیست؟
دکتر شریفی‌پور: همه مجموعه‌های بزرگ دنیا به یک اتاق فکر نیاز دارند تا هم نظرات صاحبنظران را بگیرند و هم اینکه به صورت مستقل پژوهش‌هایی را در رابطه با نیازها و اهدافی که آن مجموعه بزرگ پیگیری می‌کنند، فراهم کند. بعنوان مثال، گاها این سوال مطرح می شود که در حال حاضر چه تعداد پزشک یا متخصص و فوق تخصص در رشته های مختلف نیاز داریم؟ یا مثلا آیا هیات علمی ما برای نیازهای مورد انتظار، به اندازه لازم توانمند شده یا خیر؟ پاسخ به همه این سوالات نیازمند شکل‌گیری یک مرکز تحقیقاتی به صورت تخصصی توسط صاحبنظران کل آن حیطه، چه داخل و چه خارج کشور است که این فرایند را به صورت علمی و دقیق بررسی کنند، شواهد را فراهم کرده و در اختیار مجموعه های تصمیم‌گیر قرار دهد تا درنهایت بهترین تصمیم ملی برای آن حیطه گرفته شود.
پزشکان و قانون: مرکز تحقیقات راهبردی از چه سالی شروع به کار کرد؟
دکتر شریفی‌پور: در سال ۱۳۶۹ این ایده خیلی ارزشمند در شورای عالی انقلاب فرهنگی برای وزارت بهداشت مورد تایید قرار گرفت و مصوب شد. دو سال بعد شورای گسترش دانشگاه علوم پزشکی در وزارت بهداشت نیز این ایده را مورد تصویب قرار داد و قرار شد چنین مرکزی به نام مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی (که با اسم مخفف نصر معروف است) ایجاد شود.
پزشکان و قانون: پس چرا هیچ نامی از آن برده نمی‌شد؟
دکتر شریفی‌پور: اگرچه از ابتدا قرار بود این مرکز تحقیقات به شکل مشخص، استراتژیک و راهبردی فعالیت کند، اما متاسفانه به هر علت طی این سال‌ها مغفول ماند تا اینکه در سال ۹۵ تصمیم گرفته شد به صورت رسمی کار خود را شروع کند. پس دوباره احیا و قوانین داخلی آن به صورت هیات امنایی تصویب شد و در سال ۹۶ به صورت رسمی شروع به کار کرد.
پزشکان و قانون: شیوه مدیریت آن به چه شکل بود؟
دکتر شریفی‌پور: تا الان به این شکل بود که معاون وقت آموزشی وزارت بهداشت به صورت همزمان سرپرست این مرکز هم بوده است. یعنی مرکزی بوده که فعالیت اصلی آن انجام پژوهش‌های راهبردی و بنیادی در عرصه آموزش عالی پزشکی کشور است و مسئولیت آن نیز با معاون آموزشی بوده است.
اما در دوره جدید وزارت و با توجه به نگاه ویژه ای که وزیر محترم جناب استاد عین اللهی دارند ، تصمیم بر این شد که رئیس این مرکز به صورت مستقل کار خود را انجام دهد و بتواند اهداف و کارهای خود را چه به صورت استراتژیک و بنیادین و برای نیل به اهداف عالیه نظام و چه نیازهای فوری جامعه سلامت و آموزش پزشکی کشور انجام دهد. مثلا الان از طرف مجلس مطرح می‌شود که ظرفیت پزشکی را چند برابر کنیم. باید برای این موضوع یک نقشه راه، یک نیازسنجی و یک سری شواهد وجود داشته باشد که بتوانیم بهترین تصمیم را بگیریم. کار این مرکز این است که به این پرسش با ایجاد، جمع آوری و تدوین درست شواهد، بهترین اطلاعات و راهکارهار را به صورت دقیق و علمی در اختیار تصمیم گیرندگان قرار دهد.
پزشکان و قانون: در حال حاضر رویکرد شما چیست؟ آیا اهداف خاصی را تعیین کرده‌اید؟
دکتر شریفی‌پور: بله. در اساسنامه مرکز، هدف کلی و خط‌مشی آن ذکر شده و وظیفه آن، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، تدوین و تصویب، اجرا و دیده‌بانی تحقیقات راهبردی آموزش عالی سلامت در کشور عنوان شده است که برای این کار، باید بداند که تحقیقات را به چه شکل ساماندهی، اولویت گذاری و البته مدیریت کند و به نتیجه برساند که بیشترین کمک را به ارتقای نظام آموزش پزشکی کشور کند و البته برنامه های ارزشمند توانمند سازی آموزش دهندگان و آموزش گیرندگان، حمایت از نخبگان (هم اساتید و هم دانشجویان)، حرکت جدی بسمت حمایت و گسترش استفاده از روشها و فناوریهای نوین در این عرصه اجرا شود. اینکه ایده‌های نوآورانه جدید را احصا و از آنها حمایت کند، به همین دلیل یک سامانه به اسم کایپر در سطح ملی وجود دارد که با استفاده از آن، هر کس در فراخوانهایی که انجام می‌شود، ایده‌ها و پروپوزالهای تحقیقاتی را که برای ارتقای نظام آموزش کشور دارد، می تواند ثبت کند. اگر ایده‌ها در بحث داوری‌ها و سایر مراحل مورد تصویب قرار گیرد، از آن حمایت می‌شود.
مساله دوم این است که ظرفیت‌های بالقوه آموزش پزشکی کشور هم باید شناسایی، احصا و به کار گرفته شود. همچنین پژوهش‌ها می‌بایست اولویت‌بندی شده و مثلا بگوییم که نیاز فعلی کشور ما چیست. در حال حاضر برخی کارها در حال انجام است که لازم است روند فعلی را حفظ و البته تقویت کنیم. یعنی ایده‌های خاصی را که ممکن است از سرتاسر کشور به مرکز برسد، با تاکیدبر عدالت در تخصیص منابع داوری کنیم. کمااینکه بیش از ۶۰۰ داور برجسته در کشور طرح‌های ما را داوری می‌کنند. می‌بایست آن ایده مفیدی را که به کشور کمک می‌کند، بگیریم و حمایت کنیم و در نهایت از آن محصول (فکری یا فناورانه) بخواهیم و محصول را به سیستم آموزشی کشور انتقال دهیم.
کار بعدی مرکز در مورد پروژه‌های خیلی بزرگ است. مثلا در بحث مرجعیت علمی که همیشه مورد تایید مقام معظم رهبری بوده و اتفاقا این مرکز با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی آن را به صورت منسجم پیش می‌برده، حالا با برنامه و شواهد مشخص دسته‌بندی کنیم و به مراجعی مثل وزارت بهداشت و شورای عالی انقلاب فرهنگی که قرار است از آن استفاده کنند، ارائه دهیم.
مرکز یک کار دیگر را هم انجام می‌داده که تحت عنوان حمایت سالیانه از پژوهشگران. اساتید برتر حوزه آموزش پزشکی کشور بوده و حالا باید تقویت شود.
از طرفی برنامه های منسجم و هدفمند و با کیفیت در جهت توانمندسازی اعضای هیات علمی پیگیری شود و در آن اعضای هیات علمی با جدیدترین روشها و متدهای آموزش پزشکی و با همکاری EDC وزارتخانه فعالیت‌های خود را پیش می‌برند.
یک کار جالب دیگر مرکز، ماموریت‌های ویژه کلان‌مناطق آمایشی است. ما در وزارت بهداشت، بحث کلان‌مناطق را داریم و به هر کلان‌منطقه یک ماموریت واگذار شده است. ما براساس ماموریتی که به هر کلان‌منطقه داده، یک فراخوان دادیم و حمایت‌های مالی و فکری انجام می‌دهیم تا بتوانند به آن هدف اصلی خود برسند و از طرفی مسیر ارتقا و نقش آفرینی خود را بصورت هدفمند و هوشمند پی بگیرند.
کار دیگری که مرکز انجام داده و به زودی فاز دوم آن راه‌اندازی می‌شود، حمایت از انجمن‌های علمی است. ما زین‌پس انتظار داریم که انجمن‌های علمی صرفا به کار صنفی نپردازند و نقش آفرینی علمی پژوهشی و آموزشی موثر خود را نیز مانند اکثر مراکز معتبر دنیا داشته باشند. مثلا انجمن انجمن مغز و اعصاب، قلب و عروق، ارولوژی یا انجمن گوارش و انجمن کبد و ... در کارهای علمی و البته پژوهش و آموزش پزشکی هم نقش‌آفرینی داشته باشند. اینکه انجمنها در زمینه تخصصی خودشان به این اهداف نیز جدی فکر کنند و کار انجام دهند، قطعا باعث ارتقای کشور عزیزمان خواهد شد. از همین الان هر کدام از ساختارهای علوم پزشکی کشور که در آموزش پزشکی روشهای جدید را پیگیری و اجرایی کنند، این مساله بصورت جدی مورد مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی کشور خواهد بود و در دستور کار این مرکز است.
گاهی اوقات نیز برخی طرح‌ها به مرکز سفارش داده می‌شود. مثلا می‌گویند الان فلان معضل وجود دارد. مثلا فارغ‌التحصیلان فلان رشته، برخی مهارتهای مورد نیاز را ندارند یا مثلا سیل مهاجرت نخبگان علوم پزشکی به خارج از کشور را داریم. مرکز این مساله را آسیب‌شناسی کرده و برای آن راهکار می‌دهد. این کارها به‌صورت فشرده و توسط محققینی انجام می‌شود که به آنها فراخوان خاص داده شده و قبلا توانمندی خود را اثبات کردند. از این طریق برای این مسائل و چالشها شواهد علمی متقن را فراهم می‌کنیم. آخرین مساله هم تقدیر از پیش‌کسوت‌های پزشکی است که تاکنون انجام می‌گرفته و کماکان در حال انجام است.
پزشکان و قانون: طرح افزایش پذیرش دانشجوی پزشکی در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی رای آورد و شما هم اشاره کوچکی به آن کردید. در حال حاضر رویکرد مرکز نسبت به این طرح چیست؟ آیا اصلا مرکز می‌تواند در بحث ظرفیت‌ها دخالت داشته باشد؟
دکتر شریفی‌پور: سوال خوبی بود. مرکز تصمیم‌گیر نیست و نمی‌تواند بگوید که من فلان تصمیم را می‌گیرم که بشود یا نشود. بلکه با یک رویکرد علمی، اولا فضا را تحقیق و بعد تحلیل می‌کند و نتیجه تحقیق و تحلیل را به مراکزی مثل شورای‌عالی انقلاب فرهنگی یا معاونت آموزشی وزارت بهداشت که این کار را به آن سفارش داده‌اند، عرضه می‌کند و می‌گوید که ما در مورد این مساله که آیا واقعا نیاز به دانشجوی بیشتر علوم پزشکی در کشور داریم یا نه، تحقیق علمی کردیم و این شواهد متقن را براساس نظام نیلزسنجی دقیق و این الگوی جهانی، این الگوی منطقه‌ای و ملی، این سرانه سلامت و این نحوه توزیع متخصص یا پزشک عمومی یا دندانپزشک یا ... است. ما یک تحقیق دقیق علمی و مشخص براساس نظر صاحبنظران این حیطه انجام و با بیان افقها و چالشها به مراجع تصمیم‌گیر می‌دهیم.
ما یک خوراک علمی مستدل و دقیق برای تصمیم‌گیری فراهم می‌کنیم تا تصمیم درست انجام شود. این کاری است که مرکز باید انجام دهد و حالا اینکه به آن توجه می شود یا نمی‌شود، بحث دیگری است.
پزشکان و قانون: آیا شما در این زمینه تحقیقی انجام داده‌اید؟
دکتر شریفی‌پور: در مورد اینکه به چه تعداد دانشجو نیاز داریم، یک تحقیق انجام و آمار آن به صورت جزئی در اختیار مراکز قرار داده شد تا تصمیمی که می‌گیرند، یک پایه علمی مشخص و درست داشته باشد.
پزشکان و قانون: آقای دکتر در حال حاضر دنیا به سمت استفاده از هوش مصنوعی حرکت می‌کند و تجربه نشان داده که هوش مصنوعی قادر است خیلی از اعمال پزشکی را انجام دهد. به نظر شما هوش مصنوعی در پزشکی امروز و در پزشکی آینده چه جایگاهی دارد؟
دکتر شریفی‌پور: سوال بسیار خوبی است. اتفاقا یکی از اهداف جدید ما در این دوره از مرکز این است که تکنولوژی‌های نوین را به کار گیریم و خودمان را از نظر ملی و بومی صاحب سبک کنیم. کمااینکه در این مرکز زمینه خوبی وجود دارد. کار هوش مصنوعی این است که براساس دیتاها و نظام بزرگ اطلاعات، برخی پیش‌بینی‌ها را ممکن و تصمیم‌سازی را برای ما فراهم می‌کند. اگر بخواهم بدون تعارف صحبت کنم، هنوز در نظام آموزشی کشور از هوش مصنوعی به خوبی استفاده نشده است.
ما در حال پیگیری هستیم و البته فراخوانی را به زودی اعلام خواهیم کرد تا بتوانیم به صورت جدی و تخصصی روی این مساله کار کنیم و تکنولوژی جدید هوش مصنوعی را به صورت جدی و هدفمند در آموزش پزشکی به کار گیریم.
پزشکان و قانون: به نظر شما از این تکنولوژی در کدام زمینه‌ها بیشتر می‌توان استفاده کرد؟
دکتر شریفی‌پور: می‌توان در راستای صحت‌سنجی وضعیت آموزشی، وضعیت ارزشیابی‌ها، برای ارتقای سیستم‌ها، برای رفع خطا و جلوگیری از تقلبات احتمالی در جهت افزایش کیفیت بهره‌وری و حتی توانمند سازی و ارائه ایده ها استفاده کنیم و این یک مساله کاملا در دسترس است، چون یک پایه علمی و اجرایی خوب وجود دارد و ان شالله در برنامه های آتی و البته فراخوانی که به زودی اعلام خواهد شد، خبرهای خوبی در آموزش پزشکی کشور منتشر می‌شود.
پزشکان و قانون: یکی دیگر از حوزه‌های پیشرفت تکنولوژی، بحث اینترنت اشیا است. جایگاه این مقوله در آموزش پزشکی کجاست؟
دکتر شریفی‌پور: ما سعی می‌کنیم که تمام مباحث تکنولوژی‌های آموزشی را به صورت جدی پیگیری کنیم. اتفاقا قرار است که برای هر ایده مفیدی که تبدیل به محصول شده و قابلیت گسترش دارد، یک مرکز رشد فناوریهای آموزشی از طریق مرکز نصر پایه‌گذاری و به صورت جدی به مرحله اجرا برسد. هر ایده‌ای که تبدیل به محصول می‌شود و می‌تواند به کشور کمک کند، به صورت جدی مورد حمایت قرار می‌دهیم.
پزشکان و قانون: اما جدیدترین جهش در حوزه فناوری، بحث متاورس است که برمبنای آن پیش‌بینی شده که تا ۲۰ سال آینده، اکثر مشاغل در شکل کنونی خود ازبین رفته و باید در ارتباط با دنیای مجازی بازتعریف شوند. آیا از نظر شما پزشکی هم می‌تواند تحت تاثیر این پیشرفت‌ها قرار گیرد؟
دکتر شریفی‌پور: صد درصد همینطور است. به هر حال خواه ناخواه دنیای ما تحت تاثیر مفاهیم و ایده های نو و تاثیر گذار بخصدص در عرصه تکنولوژی‌های نوین و افکار جدید در حال تغییر است و دنیای پزشکی هن بعنوان یکی از حیاتی ترین، مهمترین و استراتژیکترین نیازهای همه ملتهای دنیا، هم قطعا جدای از این بحث نیست و باید ما هم با داشتن برنامه و ساختار و متخصصین اندیشمند بتوانیم بهترین نقشها را داشته باشیم برای کشور عزیزمان بهترین پیامدها را رقم بزنیم. یکی از مثالهای ساده نیاز به تغییر و استفاده از تکنولوژی ها و روشهای متفاوت همین پاندمی اخیر کرونا است. همانطور که بخاطر دارید روزهای اول که ویروس کرونا شیوع پیدا کرد، پیدا کردن راهکار برای لطمه ندیدن آموزش و تداوم روندهای ضروری آن برای همه سخت بود اما در ادامه بحث آموزش مجازی جدی گرفته شد و دیدیم که می تواند نقش آفرینی موثر خود را انجام دهد (البته تا ایده آل فاصله بسیار زیادی هست هنوز). لذا قطعا در آینده شبکه‌ها و نتورک‌های حقیقی و مجازی، جایگاه متفاوتی را برای ما ایجاد می‌کنند. وقتی دنیا به آن سمت برود، پزشکی هم مستثنی از آن نخواهد بود و ما هم حتما سعی می‌کنیم با یک حرکت هوشمند، با استفاده از برنامه های هوشمند و هدفمند و نیز حمایت و بهره گیری از متخصصینی که در این زمینه صاحب نظر هستند، فضا را رصد کنیم و خود را به روز و البته صاحب نظر و سبک نگه داریم تا کشور ما دچار آسیب نشود و البته بتواند در دنیا مرجع و گفتمان ساز باشد.
پزشکان و قانون: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
دکتر شریفی‌پور: همه مجموعه‌های بزرگ دنیا به یک اتاق فکر نیاز دارند تا هم نظرات صاحبنظران را بگیرند و هم اینکه به صورت مستقل پژوهش‌هایی را در رابطه با نیازها و اهدافی که آن مجموعه بزرگ پیگیری می‌کنند، فراهم کند. بعنوان مثال، گاها این سوال مطرح می شود که در حال حاضر چه تعداد پزشک یا متخصص و فوق تخصص در رشته های مختلف نیاز داریم؟ یا مثلا آیا هیات علمی ما برای نیازهای مورد انتظار، به اندازه لازم توانمند شده یا خیر؟ پاسخ به همه این سوالات نیازمند شکل‌گیری یک مرکز تحقیقاتی به صورت تخصصی توسط صاحبنظران کل آن حیطه، چه داخل و چه خارج کشور است که این فرایند را به صورت علمی و دقیق بررسی کنند، شواهد را فراهم کرده و در اختیار مجموعه های تصمیم‌گیر قرار دهد تا درنهایت بهترین تصمیم ملی برای آن حیطه گرفته شود.
پزشکان و قانون: مرکز تحقیقات راهبردی از چه سالی شروع به کار کرد؟
دکتر شریفی‌پور: در سال ۱۳۶۹ این ایده خیلی ارزشمند در شورای عالی انقلاب فرهنگی برای وزارت بهداشت مورد تایید قرار گرفت و مصوب شد. دو سال بعد شورای گسترش دانشگاه علوم پزشکی در وزارت بهداشت نیز این ایده را مورد تصویب قرار داد و قرار شد چنین مرکزی به نام مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی (که با اسم مخفف نصر معروف است) ایجاد شود.
پزشکان و قانون: پس چرا هیچ نامی از آن برده نمی‌شد؟
دکتر شریفی‌پور: اگرچه از ابتدا قرار بود این مرکز تحقیقات به شکل مشخص، استراتژیک و راهبردی فعالیت کند، اما متاسفانه به هر علت طی این سال‌ها مغفول ماند تا اینکه در سال ۹۵ تصمیم گرفته شد به صورت رسمی کار خود را شروع کند. پس دوباره احیا و قوانین داخلی آن به صورت هیات امنایی تصویب شد و در سال ۹۶ به صورت رسمی شروع به کار کرد.
پزشکان و قانون: شیوه مدیریت آن به چه شکل بود؟
دکتر شریفی‌پور: تا الان به این شکل بود که معاون وقت آموزشی وزارت بهداشت به صورت همزمان سرپرست این مرکز هم بوده است. یعنی مرکزی بوده که فعالیت اصلی آن انجام پژوهش‌های راهبردی و بنیادی در عرصه آموزش عالی پزشکی کشور است و مسئولیت آن نیز با معاون آموزشی بوده است.
اما در دوره جدید وزارت و با توجه به نگاه ویژه ای که وزیر محترم جناب استاد عین اللهی دارند ، تصمیم بر این شد که رئیس این مرکز به صورت مستقل کار خود را انجام دهد و بتواند اهداف و کارهای خود را چه به صورت استراتژیک و بنیادین و برای نیل به اهداف عالیه نظام و چه نیازهای فوری جامعه سلامت و آموزش پزشکی کشور انجام دهد. مثلا الان از طرف مجلس مطرح می‌شود که ظرفیت پزشکی را چند برابر کنیم. باید برای این موضوع یک نقشه راه، یک نیازسنجی و یک سری شواهد وجود داشته باشد که بتوانیم بهترین تصمیم را بگیریم. کار این مرکز این است که به این پرسش با ایجاد، جمع آوری و تدوین درست شواهد، بهترین اطلاعات و راهکارهار را به صورت دقیق و علمی در اختیار تصمیم گیرندگان قرار دهد.
پزشکان و قانون: در حال حاضر رویکرد شما چیست؟ آیا اهداف خاصی را تعیین کرده‌اید؟
دکتر شریفی‌پور: بله. در اساسنامه مرکز، هدف کلی و خط‌مشی آن ذکر شده و وظیفه آن، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، تدوین و تصویب، اجرا و دیده‌بانی تحقیقات راهبردی آموزش عالی سلامت در کشور عنوان شده است که برای این کار، باید بداند که تحقیقات را به چه شکل ساماندهی، اولویت گذاری و البته مدیریت کند و به نتیجه برساند که بیشترین کمک را به ارتقای نظام آموزش پزشکی کشور کند و البته برنامه های ارزشمند توانمند سازی آموزش دهندگان و آموزش گیرندگان، حمایت از نخبگان (هم اساتید و هم دانشجویان)، حرکت جدی بسمت حمایت و گسترش استفاده از روشها و فناوریهای نوین در این عرصه اجرا شود. اینکه ایده‌های نوآورانه جدید را احصا و از آنها حمایت کند، به همین دلیل یک سامانه به اسم کایپر در سطح ملی وجود دارد که با استفاده از آن، هر کس در فراخوانهایی که انجام می‌شود، ایده‌ها و پروپوزالهای تحقیقاتی را که برای ارتقای نظام آموزش کشور دارد، می تواند ثبت کند. اگر ایده‌ها در بحث داوری‌ها و سایر مراحل مورد تصویب قرار گیرد، از آن حمایت می‌شود.
مساله دوم این است که ظرفیت‌های بالقوه آموزش پزشکی کشور هم باید شناسایی، احصا و به کار گرفته شود. همچنین پژوهش‌ها می‌بایست اولویت‌بندی شده و مثلا بگوییم که نیاز فعلی کشور ما چیست. در حال حاضر برخی کارها در حال انجام است که لازم است روند فعلی را حفظ و البته تقویت کنیم. یعنی ایده‌های خاصی را که ممکن است از سرتاسر کشور به مرکز برسد، با تاکیدبر عدالت در تخصیص منابع داوری کنیم. کمااینکه بیش از ۶۰۰ داور برجسته در کشور طرح‌های ما را داوری می‌کنند. می‌بایست آن ایده مفیدی را که به کشور کمک می‌کند، بگیریم و حمایت کنیم و در نهایت از آن محصول (فکری یا فناورانه) بخواهیم و محصول را به سیستم آموزشی کشور انتقال دهیم.
کار بعدی مرکز در مورد پروژه‌های خیلی بزرگ است. مثلا در بحث مرجعیت علمی که همیشه مورد تایید مقام معظم رهبری بوده و اتفاقا این مرکز با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی آن را به صورت منسجم پیش می‌برده، حالا با برنامه و شواهد مشخص دسته‌بندی کنیم و به مراجعی مثل وزارت بهداشت و شورای عالی انقلاب فرهنگی که قرار است از آن استفاده کنند، ارائه دهیم.
مرکز یک کار دیگر را هم انجام می‌داده که تحت عنوان حمایت سالیانه از پژوهشگران. اساتید برتر حوزه آموزش پزشکی کشور بوده و حالا باید تقویت شود.
از طرفی برنامه های منسجم و هدفمند و با کیفیت در جهت توانمندسازی اعضای هیات علمی پیگیری شود و در آن اعضای هیات علمی با جدیدترین روشها و متدهای آموزش پزشکی و با همکاری EDC وزارتخانه فعالیت‌های خود را پیش می‌برند.
یک کار جالب دیگر مرکز، ماموریت‌های ویژه کلان‌مناطق آمایشی است. ما در وزارت بهداشت، بحث کلان‌مناطق را داریم و به هر کلان‌منطقه یک ماموریت واگذار شده است. ما براساس ماموریتی که به هر کلان‌منطقه داده، یک فراخوان دادیم و حمایت‌های مالی و فکری انجام می‌دهیم تا بتوانند به آن هدف اصلی خود برسند و از طرفی مسیر ارتقا و نقش آفرینی خود را بصورت هدفمند و هوشمند پی بگیرند.
کار دیگری که مرکز انجام داده و به زودی فاز دوم آن راه‌اندازی می‌شود، حمایت از انجمن‌های علمی است. ما زین‌پس انتظار داریم که انجمن‌های علمی صرفا به کار صنفی نپردازند و نقش آفرینی علمی پژوهشی و آموزشی موثر خود را نیز مانند اکثر مراکز معتبر دنیا داشته باشند. مثلا انجمن انجمن مغز و اعصاب، قلب و عروق، ارولوژی یا انجمن گوارش و انجمن کبد و ... در کارهای علمی و البته پژوهش و آموزش پزشکی هم نقش‌آفرینی داشته باشند. اینکه انجمنها در زمینه تخصصی خودشان به این اهداف نیز جدی فکر کنند و کار انجام دهند، قطعا باعث ارتقای کشور عزیزمان خواهد شد. از همین الان هر کدام از ساختارهای علوم پزشکی کشور که در آموزش پزشکی روشهای جدید را پیگیری و اجرایی کنند، این مساله بصورت جدی مورد مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی کشور خواهد بود و در دستور کار این مرکز است.
گاهی اوقات نیز برخی طرح‌ها به مرکز سفارش داده می‌شود. مثلا می‌گویند الان فلان معضل وجود دارد. مثلا فارغ‌التحصیلان فلان رشته، برخی مهارتهای مورد نیاز را ندارند یا مثلا سیل مهاجرت نخبگان علوم پزشکی به خارج از کشور را داریم. مرکز این مساله را آسیب‌شناسی کرده و برای آن راهکار می‌دهد. این کارها به‌صورت فشرده و توسط محققینی انجام می‌شود که به آنها فراخوان خاص داده شده و قبلا توانمندی خود را اثبات کردند. از این طریق برای این مسائل و چالشها شواهد علمی متقن را فراهم می‌کنیم. آخرین مساله هم تقدیر از پیش‌کسوت‌های پزشکی است که تاکنون انجام می‌گرفته و کماکان در حال انجام است.
پزشکان و قانون: طرح افزایش پذیرش دانشجوی پزشکی در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی رای آورد و شما هم اشاره کوچکی به آن کردید. در حال حاضر رویکرد مرکز نسبت به این طرح چیست؟ آیا اصلا مرکز می‌تواند در بحث ظرفیت‌ها دخالت داشته باشد؟
دکتر شریفی‌پور: سوال خوبی بود. مرکز تصمیم‌گیر نیست و نمی‌تواند بگوید که من فلان تصمیم را می‌گیرم که بشود یا نشود. بلکه با یک رویکرد علمی، اولا فضا را تحقیق و بعد تحلیل می‌کند و نتیجه تحقیق و تحلیل را به مراکزی مثل شورای‌عالی انقلاب فرهنگی یا معاونت آموزشی وزارت بهداشت که این کار را به آن سفارش داده‌اند، عرضه می‌کند و می‌گوید که ما در مورد این مساله که آیا واقعا نیاز به دانشجوی بیشتر علوم پزشکی در کشور داریم یا نه، تحقیق علمی کردیم و این شواهد متقن را براساس نظام نیلزسنجی دقیق و این الگوی جهانی، این الگوی منطقه‌ای و ملی، این سرانه سلامت و این نحوه توزیع متخصص یا پزشک عمومی یا دندانپزشک یا ... است. ما یک تحقیق دقیق علمی و مشخص براساس نظر صاحبنظران این حیطه انجام و با بیان افقها و چالشها به مراجع تصمیم‌گیر می‌دهیم.
ما یک خوراک علمی مستدل و دقیق برای تصمیم‌گیری فراهم می‌کنیم تا تصمیم درست انجام شود. این کاری است که مرکز باید انجام دهد و حالا اینکه به آن توجه می شود یا نمی‌شود، بحث دیگری است.
پزشکان و قانون: آیا شما در این زمینه تحقیقی انجام داده‌اید؟
دکتر شریفی‌پور: در مورد اینکه به چه تعداد دانشجو نیاز داریم، یک تحقیق انجام و آمار آن به صورت جزئی در اختیار مراکز قرار داده شد تا تصمیمی که می‌گیرند، یک پایه علمی مشخص و درست داشته باشد.
پزشکان و قانون: آقای دکتر در حال حاضر دنیا به سمت استفاده از هوش مصنوعی حرکت می‌کند و تجربه نشان داده که هوش مصنوعی قادر است خیلی از اعمال پزشکی را انجام دهد. به نظر شما هوش مصنوعی در پزشکی امروز و در پزشکی آینده چه جایگاهی دارد؟
دکتر شریفی‌پور: سوال بسیار خوبی است. اتفاقا یکی از اهداف جدید ما در این دوره از مرکز این است که تکنولوژی‌های نوین را به کار گیریم و خودمان را از نظر ملی و بومی صاحب سبک کنیم. کمااینکه در این مرکز زمینه خوبی وجود دارد. کار هوش مصنوعی این است که براساس دیتاها و نظام بزرگ اطلاعات، برخی پیش‌بینی‌ها را ممکن و تصمیم‌سازی را برای ما فراهم می‌کند. اگر بخواهم بدون تعارف صحبت کنم، هنوز در نظام آموزشی کشور از هوش مصنوعی به خوبی استفاده نشده است.
ما در حال پیگیری هستیم و البته فراخوانی را به زودی اعلام خواهیم کرد تا بتوانیم به صورت جدی و تخصصی روی این مساله کار کنیم و تکنولوژی جدید هوش مصنوعی را به صورت جدی و هدفمند در آموزش پزشکی به کار گیریم.
پزشکان و قانون: به نظر شما از این تکنولوژی در کدام زمینه‌ها بیشتر می‌توان استفاده کرد؟
دکتر شریفی‌پور: می‌توان در راستای صحت‌سنجی وضعیت آموزشی، وضعیت ارزشیابی‌ها، برای ارتقای سیستم‌ها، برای رفع خطا و جلوگیری از تقلبات احتمالی در جهت افزایش کیفیت بهره‌وری و حتی توانمند سازی و ارائه ایده ها استفاده کنیم و این یک مساله کاملا در دسترس است، چون یک پایه علمی و اجرایی خوب وجود دارد و ان شالله در برنامه های آتی و البته فراخوانی که به زودی اعلام خواهد شد، خبرهای خوبی در آموزش پزشکی کشور منتشر می‌شود.
پزشکان و قانون: یکی دیگر از حوزه‌های پیشرفت تکنولوژی، بحث اینترنت اشیا است. جایگاه این مقوله در آموزش پزشکی کجاست؟
دکتر شریفی‌پور: ما سعی می‌کنیم که تمام مباحث تکنولوژی‌های آموزشی را به صورت جدی پیگیری کنیم. اتفاقا قرار است که برای هر ایده مفیدی که تبدیل به محصول شده و قابلیت گسترش دارد، یک مرکز رشد فناوریهای آموزشی از طریق مرکز نصر پایه‌گذاری و به صورت جدی به مرحله اجرا برسد. هر ایده‌ای که تبدیل به محصول می‌شود و می‌تواند به کشور کمک کند، به صورت جدی مورد حمایت قرار می‌دهیم.
پزشکان و قانون: اما جدیدترین جهش در حوزه فناوری، بحث متاورس است که برمبنای آن پیش‌بینی شده که تا ۲۰ سال آینده، اکثر مشاغل در شکل کنونی خود ازبین رفته و باید در ارتباط با دنیای مجازی بازتعریف شوند. آیا از نظر شما پزشکی هم می‌تواند تحت تاثیر این پیشرفت‌ها قرار گیرد؟
دکتر شریفی‌پور: صد درصد همینطور است. به هر حال خواه ناخواه دنیای ما تحت تاثیر مفاهیم و ایده های نو و تاثیر گذار بخصدص در عرصه تکنولوژی‌های نوین و افکار جدید در حال تغییر است و دنیای پزشکی هن بعنوان یکی از حیاتی ترین، مهمترین و استراتژیکترین نیازهای همه ملتهای دنیا، هم قطعا جدای از این بحث نیست و باید ما هم با داشتن برنامه و ساختار و متخصصین اندیشمند بتوانیم بهترین نقشها را داشته باشیم برای کشور عزیزمان بهترین پیامدها را رقم بزنیم. یکی از مثالهای ساده نیاز به تغییر و استفاده از تکنولوژی ها و روشهای متفاوت همین پاندمی اخیر کرونا است. همانطور که بخاطر دارید روزهای اول که ویروس کرونا شیوع پیدا کرد، پیدا کردن راهکار برای لطمه ندیدن آموزش و تداوم روندهای ضروری آن برای همه سخت بود اما در ادامه بحث آموزش مجازی جدی گرفته شد و دیدیم که می تواند نقش آفرینی موثر خود را انجام دهد (البته تا ایده آل فاصله بسیار زیادی هست هنوز). لذا قطعا در آینده شبکه‌ها و نتورک‌های حقیقی و مجازی، جایگاه متفاوتی را برای ما ایجاد می‌کنند. وقتی دنیا به آن سمت برود، پزشکی هم مستثنی از آن نخواهد بود و ما هم حتما سعی می‌کنیم با یک حرکت هوشمند، با استفاده از برنامه های هوشمند و هدفمند و نیز حمایت و بهره گیری از متخصصینی که در این زمینه صاحب نظر هستند، فضا را رصد کنیم و خود را به روز و البته صاحب نظر و سبک نگه داریم تا کشور ما دچار آسیب نشود و البته بتواند در دنیا مرجع و گفتمان ساز باشد.
پزشکان و قانون: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
پایان پیام/
گفت‌وگو:
محسن طاهرمیرزایی
https://www.pezeshkanoghanoon.ir/p/ZT60