بومی‌گزینی، شرط مهم افزایش ظرفیت پزشکی

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، در روزهای اخیر با انتشار دفترچه‌ی انتخاب رشته‌ پنجاهمین دوره آزمون دستیاری پزشکی بار دیگر مشکل کمبود پزشک متخصص به بحث روز رسانه‌ها تبدیل شد. شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی از نهادهایی است که طی دو‌سال اخیر پیگیر حل این مشکل بوده و دو مصوبه نیز در این راستا دارد.

در همین راستا رجبعلی برزویی دبیر ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی به تشریح وضعیت حال حاضر کشور در زمینه کمبود پزشک عمومی و متخصص پرداخته است.

وی با اشاره به اینکه شورای عالی طی سه سال اخیر درگیر مسئله کمبود پزشک بوده است افزود: در نتیجه جلسات متعددی که برگزار شد، با همه مقاومت‌ها و مخالفت‌هایی که وجود داشت، دو طرح در شورا تصویب شد. یک مصوبه برای پزشکی عمومی و یکی برای دندانپزشکی، اولین مانع نبود آمار دقیق از تعداد پزشکان کشور است، وزارت بهداشت یک نقشه راه درمان داشت که نفر به نفر تعداد پزشکان را شمرده بود. علاوه بر این سازمان نظام پزشکی نیز آمارهایی ارائه داده بود. بر اساس همین آمارها، ایران وضعیت خوبی از نظر سرانه پزشک در میان کشورهای جهان نداشت.

دبیر ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی به بررسی برخی از این آمارها پرداخت و خاطر نشان کرد: ایران در حال حاضر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر، ۱۳۰ پزشک عمومی دارد. در حالی که سرانه پزشک در بیشتر کشورهای جهان، بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ پزشک در هر ۱۰۰ هزار نفر است، عدد ۱۳۰ میانگین تعداد پزشک در مناطق مختلف کشور است، سرانه پزشک در تهران و شهرهای بزرگ گاهی تا ۳۰۰ پزشک هم می‌رسد. اما در شهرهای کوچک و کم برخوردار، همچون شهرهای جنوبی استان کرمان و سیستان، گاهی این عدد به ۳۰ پزشک در ازای هر ۱۰۰ هزار نفر می‌رسد.

برزویی به وضعیت کمبود پزشک متخصص در کشور نیز پرداخت و تصریح کرد: در مورد پزشکان متخصص وضعیت به مراتب بدتر است. در ایران به ازای هر صد هزار نفر ۶۲ پزشک متخصص وجود دارد. این در حالی است که در میان کشورهای جهان، به ازای هر صد هزار نفر به طور متوسط ۲۴۵ پزشک متخصص وجود دارد. به عبارت دیگر میانگین سرانه پزشک متخصص در جهان، چهار برابر این سرانه در ایران است.

وی افزود: کشور در سال‌های آینده با بحران سالمندی روبرو خواهد شد، تربیت پزشک یک فرایند زمان‌بر است. باید از الان نیاز به پزشک کشور را پیش‌بینی و برای آن برنامه‌ریزی کنیم، خدمات پزشکی در کشورهای سالمند و غیر‌سالمند متفاوت است، بر اساس برخی شاخص‌ها، سرانه پزشک در کشورهای سالمند ۱.۵ برابر دیگر کشورها است. در حال حاضر سرانه‌ی پزشک ایران کمتر از میانگین کشورهای منطقه، کشورهای اروپایی و حتی کشورهای سالمند جهان است.

دبیر ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی به نقشه توزیع پزشکان در کشور استناد کرد و گفت: این نقشه که توسط سازمان نظام پزشکی منتشر شده است بیانگر توزیع نامناسب پزشکان در کشور است. به گونه‌ای که بجز تهران در دیگر نقاط کشور با کمبود پزشک روبرو هستیم. در برخی مناطق همچون جنوب استان کرمان، سیستان ، هرمزگان و … کمبود شدید‌تری نیز وجود دارد. این توزیع نامناسب در مورد دندانپزشکان نیز صدق می‌کند.

برزویی شهرستان‌های مختلف را از نظر تعداد پزشک متخصص مقایسه کرد و گفت: با توجه به آمارها، ۳۴۵ شهرستان کشور جراح مغز و اعصاب ندارند. همچنین ۹۱ شهرستان کشور از داشتن متخصص زنان و زایمان محروم مانده‌اند، مشکلات تامین و توزیع پزشک در کشور کاملا مشهود است، برخی به ما خرده می‌گیرند که شما پزشک نیستید چرا در این مسائل دخالت می‌کنید؟ اما مشخص است که ما در امر پزشکی دخالت نمی‌کنیم، بلکه براساس اطلاعات و آمارهای معتبر پیگیر بهبود مدیریت نظام سلامت هستیم.

وی به بررسی امکان افزایش ظرفیت پزشکی در دانشگاه‌های علوم پزشکی پرداخت و با توجه به ظرفیت پذیرش پزشکی دانشگاه‌های علوم پزشکی از ابتدای انقلاب تا امروز افزود: در سال ۶۷ تعداد ۲۷ دانشکده‌ی پزشکی در کشور فعالیت داشتند. در سال‌های بعد با وجود افزایش تعداد دانشکده‌ها، ظرفیت پذیرش پزشکی همواره کمتر از سال ۶۷ بود. تا سال ۹۰ در حالی که تعداد دانشکده‌‌های پزشکی به ۶۱ مجموعه رسیده بود، بار دیگر ظرفیت پذیرش پزشکی با سال ۶۷ یکسان شد. در دهه ۹۰ افزایش ظرفیت اتفاق افتاد و تا سال ۱۴۰۰ به هشت هزار و در سال گذشته با اعمال مصوبه‌ی شورا به ده هزار دانشجو رسید.

دبیر ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی با بی سابقه خواندن افزایش بودجه‌ی آموزشی وزارت بهداشت گفت: بر اساس بودجه ابلاغی سازمان برنامه و بودجه از سال ۹۶ تا کنون بودجه‌ی آموزشی این وزارت‌خانه از سه هزار میلیارد تومان با افزایشی ۵ برابری به ۱۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. بودجه کلی وزارت بهداشت نیز در سه سال اخیر دوبرابر شده است.

برزویی ضمن تشکر از مجموعه وزارت بهداشت خاطر نشان کرد: شاید در ابتدا مخالفت‌هایی وجود داشت اما پس از آن واقعا همکاری خوبی بین وزارت بهداشت و شورای عالی انقلاب فرهنگی اتفاق افتاد. در سال گذشته نیز افزایش ظرفیت پزشکی حتی ۴۰۰ نفر بیشتر از مقدار مقرر در مصوبه اعمال گردید، یکی از عوامل این موفقیت پیگیری خوب رییس‌جمهور بود، در جلسه ماه گذشته شورای عالی چند تن از دوستان وزارت بهداشت ضمن حضور در جلسه و سخنرانی از مشکلات اجرایی این مصوبه گفتند. آنها معتقد بودند که ممکن است دانشگاه‌های علوم پزشکی نتوانند طرح را بصورت کامل اجرایی کنند و اگر اجرا یک سال عقب بیافتد بهتر است. اما رییس‌جمهور محکم ایستادند و از مصوبه شورا حمایت کردند.

وی با اشاره به اینکه رییس‌جمهور پیگیری کمبود پزشک را وظیفه و تکلیف خود می‌داند خاطرنشان کرد: رییس‌جمهور در پاسخ این کارشناسان گفت که یا کمبود پزشک داریم یا نه! اگر کمبود پزشک وجود دارد پس بیایید در هیأت دولت تا منابع مورد نیاز را تامین کنیم. اگر هم که کمبود پزشک نداریم آن را اثبات کنید تا مصوبه را لغو نماییم.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران یکی از ویژگی‌های مهم مصوبه‌ افزایش ظرفیت پزشکی را بومی‌گزینی خواند و گفت: این مصوبه محدود به میزان افزایش ظرفیت نیست، بلکه نحوه پذیرش را نیز مشخص نموده است. در این طرح به مناطق کم‌برخوردار و محروم توجه ویژه‌ای شده است، یکی از موانع اجرای طرح پزشک خانواده کمبود پزشک است، در حال حاضر در بسیاری از استان‌ها و شهرها پزشک کافی برای اجرای این طرح وجود ندارد.

برزویی علت این مشکل را هزینه‌ی بالای تامین امکانات مورد نیاز برای انتقال پزشکان به این مناطق دانست و گفت: بر‌اساس مصوبه‌ی شورای عالی، پذیرش فقط به صورت بومی افزایش خواهد یافت. در حقیقت پزشکانی از هر منطقه را برای همان‌جا تربیت می‌کنیم. حتی ممکن است محل تحصیل پزشک در دانشگاه‌های مطرح کشور باشد ولی محل خدمت پزشک منطقه محروم خودش باشد. با این اقدام زمینه برای اجرای طرح پزشک خانواده فراهم خواهد شد.

وی دلیل تاخیر در تصویب طرحی برای افزایش ظرفیت پزشک متخصص را تعلل وزارت بهداشت دانست و افزود: در تبصره دوم مصوبه افزایش ظرفیت پزشکی وزارت بهداشت موظف گردید که طی دو ماه از ابلاغ مصوبه، طرحی را برای تشویق و افزایش ظرفیت پذیرش دستیاران تخصص پزشکی به شورا ارائه دهد. وزارت بهداشت با چند ماه تاخیر پیشنهادی را به شورا آورد که آن‌چه ما خواسته بودیم نبود، این طرح به وزارت بهداشت برگشت داده شده، رویکرد شورا تعامل با دستگاه‌ها است. به دنبال این هستیم که با همراهی دستگاه‌ها کار را به نتیجه برسانیم. همان‌طور که در دو مصوبه گذشته نیز شاهد همین رویکرد بودیم و همراهی کاملی را با وزارت بهداشت داشتیم.

دبیر ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان اولویت شورای عالی را پیش بردن پیشنهاد وزارت بهداشت دانست و خاطرنشان کرد: ما کار کارشناسی مورد نیاز برای افزایش ظرفیت پذیرش پزشکان متخصص را انجام داده‌ایم. آخرین مکاتبات را با وزارت بهداشت داشته‌ایم و از آنها خواسته‌ایم که اعلام نیاز کنند و بر اساس آمارها برنامه‌ریزی کنند.

به گزارش فارس به گفته کارشناسان بی‌برنامگی وزارت بهداشت در زمینه افزایش ظرفیت پذیرش دستیاران تخصص پزشکی خود می‌تواند کمبود پزشک متخصص را شدت بخشد. انتظار می‌رود که با ارائه طرحی کامل از سوی این وزارت‌خانه، هر چه سریعتر اقدامات لازم برای جبران این کمبود انجام گیرد.