«سرایت خودکشی» یعنی چه؟ برای پیشگیری از آن چه بایدکرد؟ 

لادن مهراد
روانشناس بالینی

سرایت خودکشی یعنی قرار گرفتن در معرض خودکشی یا رفتارهای خودکشی در خانواده گروه همسالان خود یا از طریق گزارش های رسانه ای از خودکشی است و می تواند منجر به افزایش خودکشی و رفتارهای خودکشی شود نشان داده شده است که قرار گرفتن مستقیم و غیرمستقیم در معرض رفتارهای خودکشی موجب افزایش رفتار خودکشی در افراد در معرض خطر خودکشی به ویژه در نوجوانان و بزرگسالان جوان میشود. 

 

نتایج یک متا تحقیق با تجزیه و تحلیل دهها تحقیق نشان داده است که خطر خودکشی در دوره پس از گزارش رسانه ها از خودکشی موفق یک فرد مشهور ۱۳درصد افزایش یافته است و هنگامی که روش خودکشی استفاده شده توسط فرد مشهور گزارش شد، ۳۰درصد افزایش مرگ و میر با روش مشابه وجود داشته است. این تحقیق نتیجه گیری کرده که به نظر میرسد گزارش مرگ افراد مشهور بر اثر خودکشی تأثیر معناداری بر کل خودکشیها در جمعیت عمومی داشته باشد، بخصوص با همان روشی که آن فرد استفاده کرده بود. این متا تحقیق میگوید برای مقابله با اثرات مضر گزارش های رسانه ای دستورالعملهایی برای «گزارش مسئولانه» استفاده شود. 
 

تحقیقات نشان داده است که خودکشی یک نفر میتواند حدود ۱۳۵ نفر از اطرافیانش را تحت تأثیر قرار دهد که یک سوم این افراد به این دلیل در زندگیشان اختلال شدیدی را تجربه خواهند کرد. (سرل و همکاران ،۲۰۱۸)
 

 

اگر از همسالان نوجوان خودکشی کرده باشد افکار یا رفتار خودکشی در نوجوانان میتواند تا ۲ سال ادامه یابد. در واقع نوجوانانی در معرض خطر بیشتر هستند که وقایع منفی از قبل درزندگی ایشان هست و خودکشی یک همکلاسی باعث تشدید افکار یا رفتار جدی خودکشی می.شود این عوامل شامل شرایط روانپزشکی فعلی یا گذشته، سابقه خانوادگی خودکشی یا اقدام به خودکشی در گذشته، سوء مصرف مواد، رویدادهای استرس زا زندگی، دسترسی به روشهای کشنده، زندان، آسیبهای اجتماعی، عوامل محیطی و فقدان عوامل حمایتی است. (گولد و همکاران، ۲۰۱۹)
 

ثابت شده است که وقتی فرد در مواجهه با خودکشی در پی گزارش رسانه ها قرار می گیرد احتمال اقدام به خودکشی افرادی که درمعرض خطر هستند بالا میرود. اینها کسانی هستند که اخیرا اقدام به خودکشی کرده اند و یا همزمان افسردگی شدید را تجربه میکنند بخصوص اگر اخبار رسانه ای خودکشی و یا داستان آن در صفحات اول یا تیتر باشد یا روش آن تکرار شده یا تصویر و شرح دقیق خودکشی باشد. (گولد و همکاران، ۲۰۱۴)
 

به همین دلیل سازمانهایی مانند سازمان بهداشت جهانی (2017 ,WHO) توصیه میکنند که چگونه اخبار را به شکل امن به مخاطبین برسانیم. این پروتکلها میگوید که از زبان هیجان انگیز استفاده نکنید و یا از عادی سازی خودکشی خودداری کنید این دستورالعمل اضافه میکند که از تکرار بی مورد داستان خودکشی خودداری کنید و ازعکس های خنثی به جای عکسهایی که بار عاطفی دارند استفاده کنید و از بیان جزئیات روش مرگ خودداری کنید و بخصوص زمانی که خودکشی مربوط به یک فرد مشهوراست مراقبت بیشتر میخواهد.( 2018 ,Meindle & Ivy)
 

خطر سرایت خودکشی در نتیجه گزارش رسانه ها را میتوان با گزارشهای واقعی و مختصر رسانه ای از خودکشی به حداقل رساند گزارشهای خودکشی نباید تکراری باشد زیرا قرار گرفتن درمعرض طولانی مدت می تواند احتمال سرایت خودکشی را افزایش دهد. 
 خودکشی نتیجه بسیاری از عوامل پیچیده است. بنابراین پوشش رسانه‌ای نباید توضیحات بیش از حد ساده شده مانند رویدادهای منفی اخیر زندگی یا عوامل استرس زای حاد را گزارش کند. گزارشها نباید شرح مفصلی از روش مورد استفاده را برای جلوگیری از تکرار احتمالی فاش کنند. گزارشها نباید قربانی را تجلیل کنند و نباید دلالت بر این داشته باشند که خودکشی در دستیابی به یک هدف شخصی مانند جلب توجه رسانه ها مؤثر بوده است. علاوه بر این اطلاعاتی مانند خطوط تلفن یا تماس های اضطراری باید برای کسانی که در معرض خطر خودکشی هستند ارائه شود. 
 

شیوه مبارزه مبارزان نه قابل ارزیابی برای من است و نه کسی دیگر، که کاری خودجوش است.
پس کسی را سر قضاوت نیست۔ اما گاهی انعکاس سخنان ما میتواند تشویق به خودکشی باشد و این کاری است که میتواند اثر مخرب خود را روی جامعه بگذارد۔ بخصوص درشرایط بسیار پرفشار فعلی در ایران و یا برخی از عزیزانمان که در تردید انتخاب این راه هستند میتواند خطرناک و تقویت کننده باشد۔ مراقب باشیم که بخصوص حفظ جان عزیزان نوجوان و جوانمان به عهده ما است و ایران به آنها نیاز دارد. پس خبرها را بگونه ای پوشش دهیم که سرایت خودکشی را ترویج نکند۔
 

اگر به خودکشی فکر میکنید، بدانید زندگی ما ارزش زیستن دارد، برای مردن وقت داریم۔ ایران نیاز به تک تک شما عزیزان دارد برای آزادی، آبادی و ساخته شدن، برای ایران و آزادی ایران زندگی کنیم و نفس بکشیم و به گونه ای زندگی کنیم که بودنمان مبارزه باشد۔