یک سوم بیماری‌های تنفسی شایع، کروناست

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، پاییز که می‌شود، با سرد شدن هوا به طور طبیعی بیماری‌های تنفسی افزایش می‌یابند و صدای عطسه و سرفه و گلودرد بیشتر شنیده می‌شود. بیماری‌هایی که بیشترین شیوع را در میان همه بیماری‌های انسان دارند و می‌توانند برای مدتی زندگی انسان را مختل کنند.

بیماری‌های تنفسی شایع انواع مختلفی دارند، شایعترین آنها سرماخوردگی و آنفلوانزاست و از حدود چهار سال پیش کرونا هم به آنها اضافه شده است، بیماری‌هایی که علائم مشابه دارند و می‌توانند چندین روز انسان را گرفتار و بی حال کنند. بیماری‌هایی که مهمترین علت غیبت از محل کار در دنیا هستند و انتقال سریع آن به سرعت یک جامعه را درگیر می‌کند، اغلب این بیماری‌ها منشا ویروسی دارند و به صورت تنفسی از طریق عطسه، سرفه و حتی تنفس منتقل می‌شود، بنابراین اولین راه پیشگیری از این بیماری‌ها، فاصله گرفتن از افراد بیمار و پرهیز از ارتباط تنفسی با بیماران است. برخی از این بیماری‌ها واکسن هم دارند که البته نه به صورت ۱۰۰ درصد اما تا حد قابل قبولی می‌توانند از ابتلای شدید به برخی از بیماری‌های تنفسی جلوگیری کنند.

یکی از عوامل مهم شیوع بیماری‌های تنفسی، حضور مردم در اجتماعات مثل مدرسه، اماکن عمومی پرتردد،‌ مراکز شغلی، اتوبوس، مترو و ... است. در این بین مدارس جایگاه ویژه‌ای دارند.

دکتر محمدرضا سهرابی معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این خصوص گفت: با شروع فصل سرما بیماری‌های تنفسی مانند سرماخوردگی، آنفلوانزا و کرونا در مدارس شایع شده است بنابراین لازم است دانش آموزان بیمار از رفتن به مدرسه خودداری کنند و برای جلوگیری از گسترش این بیماری‌ها استفاده از ماسک در مدارس ضروری است.

اما سوال این است که سه بیماری تنفسی شایع شامل سرماخوردگی، آنفلوانزا و کرونا چه تفاوتهایی با هم دارند و چگونه باید برای پیشگیری و درمان آنها اقدام کرد.

مرتضی ایزدی متخصص بیماری‌های عفونی در این خصوص گفت: هر سه بیماری کرونا، آنفلوانزا و سرماخوردگی در جامعه وجود دارند و در روزهای اخیر با سرد شدن هوا مراجعه افراد به مراکز درمانی با علائم سرماخوردگی افزایش یافته است. کرونا تمام نشده و هنوز زیرسویه‌های زیادی از اومیکرون در جامعه وجود دارد. با در نظر گرفتن علائم و سیر جهانی تحول ویروس‌ها در بیشتر مراجعه‌های اخیر به مراکز درمانی نشانه‌های ابتلا به کووید وجود دارد. و بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیشتر ابتلاهای اخیر مربوط به کرونا است.

مینو محرز متخصص بیماری های عفونی نیز در این خصوص گفت: هر سه بیماری آنفلوانزا، کرونا و سرماخوردگی در جامعه وجود دارند. علائم آنها خیلی شبیه هم است به خصوص علائم آنفلوانزا و کرونا خیلی به هم شبیه است. گلودرد، درد بدن و سرفه شدید در هر دو بیماری‌ دیده می‌شود بنابراین تشخیص نوع بیماری از روی علائم کار آسانی نیست. از بین این بیماری‌ها در نوع امیکرون کرونا آبریزش بینی و گلودرد بیشتر دیده می‌شود و سرفه کمتر است. آنفلوانزا بدن درد، تب شدید و سرفه‌های خیلی شدید دارد. این علائم در بیماری‌های تنفسی شبیه هم هستند و فقط با آزمایش می‌توان به طور دقیق مطمئن شد که فرد به کدام از این بیماری‌ها مبتلاست، مهمترین علامت سرماخوردگی معمولی آبریزش بینی است. تب شدید و بدن درد شدید ندارد و مانند آنفلوانزا افراد را زمین گیر نمی‌کند. افرادی که به آنفلوانزا مبتلا می‌شوند در مراحلی از این بیماری حتی نمی‌توانند از جایشان تکان بخورند اما در مورد سرماخوردگی علائم خفیف‌تر است.

شهرام عرشی رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت:‌ در فصل بهار و تابستان در مقاطعی شیوع سرماخوردگی‌ها را در کشور داشته‌ایم. بیشتر موارد ابتلا به سرماخوردگی به صورت خفیف و با علائم گلودرد، سرفه و در مواردی سردرد، است. گاهی ممکن است درد بدن هم وجود داشته باشد. علائم این بیماری به صورت عطسه، سرفه یا آبریزش بینی با توجه به نوع ویروسی که فرد با ‌آن دست به گریبان است، سن فرد و سابقه تماس با ویروس‌های تنفسی ممکن است متفاوت باشد، طبق رصدهایی که در وزارت بهداشت به صورت منظم با هماهنگی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، انستیتو پاستور و یکی دو مرکز دیگر انجام می‌دهیم، حدود یک سوم و نزدیک به ۳۰ درصد موارد بیماری‌های تنفسی که اکنون در کشور شایع است کروناست، بقیه موارد سرماخوردگی معمولی و ویروس‌های متفرقه است که ممکن است علائم شبیه سرماخوردگی ایجاد کنند.

وی افزود:‌ در ماههای گذشته موارد زیادی از ابتلا به ویروس‌های کرونای خفیف که منجر به مرگ و میر و بستری نمی‌شود در کشور داشته‌ایم. اکثر آنها هم سویه‌های XBB از گروه امیکرون هستند که عموما علائم خفیفی را ایجاد می‌کنند. آنفلوانزا در زمان حاضر کمتر از ۱۰ درصد موارد بیماری‌های تنفسی شایع را تشکیل می‌دهد. در مورد بیماری آنفلوانزا معمولا انتظار بر این است که از اواسط یا اواخر آبان شروع به افزایش کند. این یک روند فصلی است که هر سال در کره زمین در نیمکره شمالی دیده می‌شود، توصیه وزارت بهداشت به افراد بالای ۶۰ سال و افرادی که بیماری‌های مزمن زمینه‌ای مثل بیماری‌های قلبی، ریوی، دیابت شدید و بیماری‌هایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند، دارند، این است که هر سال یک دز واکسن سالانه آنفلوانزا را تزریق کنند. ضمن اینکه کمیته ملی واکسیناسیون توصیه کرده که تا حد امکان افرادی که جزو این گروه‌ها هستند و بیش از یکسال از آخرین دز واکسن کرونای آنها گذشته است، واکسن کرونا را هم تزریق کنند. این افراد می‌توانند این دو واکسن را همزمان یا با فاصله مثلا یک تا دو هفته بزنند.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت ادامه داد: وضعیت و سهم هر کدام از بیماری‌های تنفسی هر سال و در ماههای مختلف سال در ایران هم مثل سایر کشورها رصد می‌شود و اگر ویروس جدیدی از امیکرون و کرونا ایجاد شود که خصوصیت دیگری داشته باشد. شناسایی می‌شود، به طور معمول با شروع فصل سرما افزایش موارد سرماخوردگی را در کشور خواهیم داشت. پاییز و زمستان فصولی هستند که بیماری‌های تنفسی شیوع بیشتری پیدا می‌کنند. به این ترتیب درصد و سهم آنفلوانزا در بین بیماری‌های تنفسی به مرور بیشتر می‌شود و وقتی سهم آنفلوانزا در بین این بیماری‌ها از ۱۰ یا ۱۵ درصد بیشتر می‌شود به این معنی است که به تدریج وارد پیک آنفلوانزا می‌شویم.

عرشی گفت:‌ هر ساله همه کشورها به طور معمول از اواسط آبان منتظر پیک آنفلوانزا هستند، مگر اینکه اتفاق خاصی افتاده باشد. این پیک در سالهای مختلف ممکن است شدت و ضعف متفاوتی داشته باشد و در ماههای شیوع این بیماری ادامه پیدا می‌کند، توصیه اکید می‌کنیم افرادی که علائم سرماخوردگی دارند. حتما از ماسک استفاده کنند تا دیگران را مبتلا نکنند و در صورت امکان اگر در جاهای شلوغ کار می‌کنند، دو سه روز در منزل استراحت کنند. با این کار هم به بهبود خودشان کمک می‌کنند و هم باعث می‌شوند که دیگران یکباره گرفتار نشوند، در خصوص علائم افتراقی کرونا، آنفلوانزا و سرماخوردگی ممکن است این بیماری‌ها در برخی علائم بیماری، تفاوت‌هایی داشته باشند ولی تقریبا هیچ وقت نمی‌توان از روی علائم بالینی به طور قطع تشخیص داد که کدام نوع از نوع ویروس‌های تنفسی است. واقعیت این است که اهمیت زیادی هم ندارد زیرا درمان همه آنها شبیه هم است.

وی افزود: اگر سرماخوردگی و علائم آن بیشتر از دو سه روز طول کشید، تب و درد عضلانی شدید بود یا بیماری شدت زیادی داشت به خصوص در مورد سالمندان حتما باید به پزشک مراجعه شود. جدا توصیه می‌کنیم از مصرف دارو و آنتی بیوتیک‌ها به جز برخی مسکن‌ها یا قرص سرماخوردگی معمولی که دم دست همه است خودداری شود تا دچار عوارض بیماری نشوند. صرف نظر از نوع بیماری و علائم آن، چه سرماخوردگی معمولی، کرونا یا آنفلوانزا اگر علائم بیماری شدید بود یا بیش از دو یا سه روز طول کشید باید به پزشک مراجعه شود و نیازی نیست که فرد خودش تشخیص دهد که کروناست یا آنفلوانزا یا سرماخوردگی معمولی به خصوص که نوع بیماری تفاوتی در پیامد بیماری ندارد، مواردی که بیماری به صورت سرپایی است و بیمار بستری نمی‌شود، معمولا حتی برای پزشک هم نیازی به تشخیص افتراقی نیست و به آزمایش هم نیازی ندارد چون درمان همه این بیماری‌ها یکسان است. در موارد شدید که بیمار در بیمارستان بستری می‌شود، مسئولان بیمارستان موظف هستند، نمونه‌برداری کنند تا متوجه شوند که بیماری فرد کرونا، آنفلوانزا یا بیماری دیگری است. در موارد سرپایی به صورت معمول انجام تست توصیه نمی‌شود مگر اینکه پزشک تشخیص دهد انجام تست تشخیصی افتراقی لازم است.

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت ادامه داد: نوع داروهایی که برای درمان این بیماری‌ها تجویز می‌شود با توجه به تشخیص پزشک و شدت بیماری ممکن است متفاوت باشد اما از مسکن، آنتی هیستامین و قرص سرماخوردگی و بخور به طور معمول برای درمان این بیماری‌ها استفاده می‌شود. همه این داروها، داروهای تسکین علامتی هستند. بهترین درمان برای این بیماران استراحت و نوشیدن مایعات فراوان است که به بهبود آنها کمک می‌کند. از نظر علمی به جز موارد بیماری که به یکسری عفونت‌ها منجر می‌شود مثل عفونت گوش یا سینوس یا سینوزیت به تجویز آنتی بیوتیک نیازی نیست، داروهای آنتی بیوتیک اصلا به ویروس سرماخوردگی جواب نمی‌دهد، اگر بیماری شدید باشد باید داروی ضد ویروس استفاده شود، خیلی وقت‌ها بیماران پزشکان را تحت فشار قرار می‌دهند که حتما آنتی بیوتیک نوشته شود که این روش درستی نیست. آنتی بیوتیک و داروهای آنتی باکتریال مطلقا در درمان سرماخوردگی تاثیر ندارند. درمان بیماری‌های ویروسی داروهای آنتی ویرال است که در موارد خاص این داروها که به صورت کپسول هستند از سوی پزشکان تجویز می‌شود.

عرشی در خصوص تجویز سرم برای بیماران تنفسی که اخیر در بین پزشکان بیشتر دیده می شود نیز گفت: سرم جزو روشهای درمان معمول سرماخوردگی نیست. در موارد اندکی ممکن است پزشک تشخیص دهد که بیمار از سرم استفاده کند اما اگر جایی باشد که به صورت روتین "معمول" برای هر بیماری که با علائم سرماخوردگی مراجعه می‌کند، سرم یا موارد مشابه تجویز کند، کار علمی و درستی نیست با این حال مسئولیت با پزشک است. تاکید می‌کنم در مورد سرماخوردگی تجویز سرم مفهومی ندارد مگر موارد اندک و خاصی که با درصد بسیار پایینی پزشک تشخیص دهد، آخرین اخبار از وضعیت بیماری‌های تنفسی در دنیا نیز نشان می‌دهد که کرونا نیز روند افزایشی مجدد خود را برخی کشورهای نیمکره شمالی شروع کرده است و بسیاری از کشورهای اروپایی مردم و به خصوص گروه‌های حساس و پر خطر مانند سالمندان را به تزریق دز یادآور واکسن کرونا تشویق می کنند.

رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت ادامه داد: نظر معاونت بهداشتی وزارت بهداشت که به سازمان غذا و دارو هم اعلام شده این است که مصرف همه انواع واکسن های موجود کرونا تا زمانی که تاریخ مصرف آنها تمام نشده، بلامانع است و هم واکسن‌های سری اول و هم واکسن‌های بعدی و نیز واکسن های تولید داخل در جلوگیری از موارد شدید ابتلا به کرونا موثر هستند. ممکن است درصد تاثیر متفاوت باشد اما توصیه این است که همه انواع واکسن های موجود استفاده شود.