دیابت در پنج سناریو

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)،  امروز - ۲۳ آبان روز جهانی دیابت نام دارد، ۱۷ سال پیش مجمع عمومی سازمان ملل زنگ خطر ابتلا به دیابت را در سراسر جهان نواخت و چهاردهم نوامبر را برای آگاهی بخشی از این بیماری و برجسته کردن خطرات جهانی این بیماری انتخاب کرد.

دیابت یک بیماری مزمن است که در آن بدن نمی‌تواند از گلوکز استفاده و یا آن را ذخیره کند، گلوکز نوعی قند است که اگر در خون جمع شود باعث بالا رفتن قند خون می‌شود. دیابت زمانی رخ می‌دهد که لوزالمعده دیگر قادر به ساخت انسولین نباشد یا بدن نتواند از انسولین تولید شده به خوبی استفاده کند. انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده ساخته می‌شود و مانند یک کلید عمل می‌کند و باعث می‌شود گلوکز غذایی که می‌خوریم، از جریان خون به سلول‌های بدن برای تولید انرژی وارد شود.

این بیماری نه تنها درمان قطعی ندارد، بلکه سبب بروز بیماری های دیگر و ناتوانی اشخاص بخصوص در دوران میانسالی و سالمندی می شود و علاوه بر زندگی فردی، زندگی اجتماعی او را نیز تحت شعاع قرار می‌دهد، با توجه به بافت جمعیتی ایران و روند رو به رشد سالمندی در کشور، بهتر است در روز جهانی دیابت، به شیوع این بیماری در ایران با نگاه واقع بینانه‌ای بنگریم و چشم انداز ۲۰ سال آینده آن را ترسیم کنیم:

۲۵ درصد جمعیت بزرگسال کشور پیش دیابت دارند یعنی در معرض ابتلا به این بیماری و عوارض ناشی از آن هستند و اگر به موقع از این بیماری مطلع و سبک زندگی خود را اصلاح کنند، می توان از بروز آن جلوگیری کرد. آخرین بررسی‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد، بیش از ۱۴ درصد جمعیت بالای ۲۰ سال کشور یعنی چیزی حدود هفت میلیون نفر ایرانی به دیابت مبتلا هستند و این روند رو به افزایش در آینده نزدیک به بیش از ۱۰ میلیون مبتلا خواهد رسید.

موضوع نگران کننده در بیماری دیابت، نرخ رشد سریع آن در سال های اخیر است؛ بر اساس پیمایش ملی عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر که در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۴۰۰ در کشور انجام شد،شیوع دیابت در کشور از ۱۱ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۱۴ درصد شیوع در سال ۱۴۰۰ رسیده است که یعنی شیوع دیابت در کشور به فاصله پنج سال حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است و این روند افزایشی همچنان ادامه دارد.

کارشناسان بهداشت، در کنار سبک زندگی، استرس به عنوان یکی از عوارض زندگی شهری، را از عوامل پنهان بروز دیابت در اشخاص معرفی کرده اند به طوری که در سال ۲۰۰۹ میلادی دیابت در جایگاه یازدهم علل مرگ و میر قرار داشت که در سال ۲۰۱۹ میلادی این جایگاه به رتبه پنجم رسید.

بر اساس برآوردهای صورت گرفته در سال گذشته چهار میلیارد تومان برای بیماری دیابت در کشور هزینه شده است که این رقم تا سال ۲۰۳۰ میلادی به ۹ میلیارد تومان خواهد رسید که ناشی از افزایش موارد ابتلا خواهد بود. همچنین وزارت بهداشت آمار داده که بیمارهای غیرواگیر سالانه ۸۳ تریلیون ریال به اقتصاد ایران آسیب می زند که معادل پنج درصد تولید ناخالص داخلی است.

محمد پیکانپور مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو درباره وضعیت تامین داروهای دیابت مانند متفورمین گفته است: میزان نیاز کشور به داروی متفورمین ماهانه ۱۳۵ میلیون عدد بوده و در هفت ماه گذشته یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون عدد داروی متفورمین در کشور تولید و تامین شده است.

جمعیت بالای دیابتی ها در ایران و اینکه یک چهارم مردم هنوز از ابتلای خود به این بیماری مزمن آگاهی ندارند نشان می دهد که تا چه اندازه آموزش می تواند کلید پیشگیری از این بیماری آن هم در جامعه ای باشد که به سرعت روند سالمندی را طی می کند.

به نظر می رسد تلاش همه جانبه، عزم ملی، مشارکت عمومی، تقویت آموزش‌ها و رعایت نکات پیشگیرانه باید جدی تر دنبال شود، مردم باید آگاه شوند و پزشکان نیز آموزش ببینند تا با برنامه ریزی کلان، گسترش و شیوع روز افزون ابتلا به دیابت مهار شود و گرنه نسل های بعدی با مشکلات عدیده مواجه خواهند شد. در این راستا «پویش ملی سلامت» از ۲۰ آبان در کشور آغاز شده است تا غربالگری دیابت و پرفشاری خون برای آحاد جامعه انجام شود.

با توجه به اینکه ۸۳ درصد از کل مرگ و میرهای بیمارستانی مربوط به بیماری‌های غیرواگیر است، انتظار می رود با مشارکت ۷۰ درصد آحاد جامعه در این پویش بتوان به نتایج ملموسی از شرایط موجود و چشم انداز سلامت جامعه در دو دهه آینده دست یافت.

وزارت بهداشت امیدوار است با اجرای این پویش که تا ۱۵ دی ماه آغاز شده، بتوان از نیم میلیون مرگ بیماری‌های غیرواگیر و ۳۰ هزار مرگ ناشی از دیابت پیشگیری کند؛ موضوعی که تحقق آن همراهی مردم را نیز می طلبد.

نباید فراموش کرد که نظام سلامت بیش از آنکه درمان محور باشد، باید سلامت محور باشد یعنی اینکه باید برای ایجاد جامعه سالم که کمترین میزان ابتلا به بیماری در آن رخ می دهد، برنامه ریزی کرد نه اینکه صبر کنیم تا پیس از ابتلا به بیماری، راه درمان را برای بیماران هموار کنیم؛ از این رو سیاست گذاری در حوزه سلامت نیز چه در حوزه قانونگذاری و چه در حوزه برنامه ریزی باید به سمت مردم محوری و سلامت محوری پیش رود تا در عمل پیشگیری بر درمان مقدم باشد. ایرنا