پنهان کردن درد باعث از بین رفتن آن نمی‌شود
در جلسه "واکاوی علل خودکشی شاغلین حرف پزشکی" اعضای این کارگروه به بررسی میزان و چرایی علل خودکشی در جامعه پزشکی و رزیدنت‌ها پرداختند و در ادامه راهکارهایی با رویکرد بررسی استانداردسازی ساعات کاری، غربالگری و حمایت‌های روانی، مداخلات بهبود دهنده درروابط بین فردی در محیط کار، حفظ‌شان و احترام دستیاران پزشکی و نیز پیگیری مطالبات حقوقی دستیاران پزشکی از سوی اعضای این کارگروه ارائه شد.
به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، در جلسه "واکاوی علل خودکشی شاغلین حرف پزشکی" اعضای این کارگروه به بررسی میزان و چرایی علل خودکشی در جامعه پزشکی و رزیدنت‌ها پرداختند و در ادامه راهکارهایی با رویکرد بررسی استانداردسازی ساعات کاری، غربالگری و حمایت‌های روانی، مداخلات بهبود دهنده درروابط بین فردی در محیط کار، حفظ‌شان و احترام دستیاران پزشکی و نیز پیگیری مطالبات حقوقی دستیاران پزشکی از سوی اعضای این کارگروه ارائه شد.
همچنین طبق اعلام محمد رئیس زاده رئیس کل سازمان نظام پزشکی مقرر شد مصوبات و نتیجه این جلسه طی نامه‌ای به وزارت کشور ارسال شود.
طبق اعلام معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان نظام پزشکی بررسی وضعیت روانی ۲۵۳ دستیار تخصصی پزشکی نشان می‌دهد میزان خودکشی در جمعیت رزیدنتی بین ۳.۱ تا ۵ برابر بیشتر از سایر گروه‌ها است. این در حالی است که چنانچه دستیار تخصصی مبتلا به افسردگی باشد احتمال وقوع خطای پزشکی در وی ۶ برابر بیشتر از حالات دیگر است. موضوعی که بر این نکته تاکید دارد ابتلا به افسردگی و افکار خودکشی نه تنها دامن گیر دستیاران تخصصی است بلکه تبعات منفی آن جامعه را هم درگیر می‌کند.
محمدمهدی باقریان لمراسکی مسئول دفتر دستیاری سازمان نظام پزشکی در این خصوص گفت: مطالعات انجام شده بر روی ۵۵ شغل نشان می‌دهد خطر خودکشی در پزشکان ۳/۷۲درصد بیشتر از سایر صنوف است و کمترین خطر نیز مربوط به معماران و ۴۴ صدم درصداست. طبق این پژوهش سابقه اختلالات روانپزشکی، سابقه خانوادگی اقدام به خودکشی، سابقه شخصی، تعداد شیفت، مصرف مواد و الکل و سطح مواجه شغلی در میزان خودکشی تاثیر گذار بوده است.
برآیند معضلات جامعه پزشکی به تعرفه‌ها ختم می‌شود
سید امیر پاشا طبائیان نماینده وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در ابتدای این جلسه با طرح دو مسئله یکی مربوط به رزیدنت‌ها و دومی فارغ التحصیلان جوان پزشکی گفت: حل معضل این دو گروه راه حل‌های متفاوتی را می‌طلبد، آنچه در رابطه با فارغ التحصیلان جوان پزشکی مطرح است این گروه پس از تقسیم‌بندی جغرافیایی از سوی معاونت درمان وزارت بهداشت و استقرار در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور با معضل مهمی از جمله پرداخت دیر هنگام‌کارانه مواجه هستند.
وی با اشاره به بدسلیقگی دانشگاه‌های علوم پزشکی در پرداخت‌کارانه فارغ التحصیلان جوان پزشکی و ایجاد امکانات رفاهی افزود: حقوق فارغ التحصیلان جوان پزشکی ماهانه بین ۱۲ تا ۱۳ میلیون تومان است که کفاف هزینه‌های زندگی را نمی‌دهد. با وجود فشار اقتصادی عقب ماندگی چند ماهه‌کارانه‌ها از سوی مراکز درمانی که گاها به ۶ ماه تا یک سال می‌انجامد در کنار کوتاهی دانشگاه‌ها در ایجاد امکانات رفاهی و محل اسکان بویژه در مناطق کم برخودار شرایط را برای آن‌ها سخت و پیچیده کرده است.
نماینده وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی گفت: برآیند همه این معضلات به تعرفه‌های پزشکی ختم می‌شود. تعرفه‌ها معضل اصلی جامعه پزشکی است. بطوریکه همه مشکلات جامعه پزشکی از جمله بحث زیر میزی ها، مهاجرت و در نهایت علل خودکشی به تعرفه پزشکان برمی گردد. تعرفه‌های ویزیت کفایت نمی‌کند و با وجود عقب ماندگی درکارانه‌های حداقلی همین عدد پایین تعرفه‌ها نیز امیدی در افراد بوجود نمی‌آورد.
طبائیان گفت: اصلاح تعرفه‌های پزشکی باید به دغدغه جدی وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی، مجلس شورای اسلامی و سازمان برنامه بودجه بدل شود، واقعی نبودن تعرفه‌های پزشکی بیشترین فشار را به جامعه پزشکی وارد می‌کند. از طرفی رزیدنت‌ها تا چند سال پیش بین ۲ تا ۳میلیون تومان کمک هزینه دریافت می‌کردند این عدد به ۸ تا ۱۰ میلیون تومان رسیده است هر چند هنوز هم این عدد پایین است. ضمن آنکه همه علل مرتبط با خودکشی رزیدنت‌ها مالی نیست بلکه باید به بحث سلامت روان رزیدنت‌ها توجه جدی شود چرا که گاها رزیدنت‌ها بدون فشار مالی نیز دچار خودکشی می‌شوند. از سوی دیگر برخی از دانشگاه‌های علوم پزشکی روانشناس و روانپزشک مستقر دارند اما مقاومت رزیدنت‌ها برای مراجعه و درمان نیز مسئله مهمی است.
وی با اشاره به اقدامات وزارت بهداشت برای حل مشکلات جامعه پزشکی افزود: اصلاح پلکان، مالیات و برداشتن سقف پرداختی‌ها از جمله این اقدامات است که سنگ بنای آن‌ها در دولت قبل گذاشته شده بود و باعث افزایش مهاجرت پزشکان شد.
وزارت بهداشت چه اقدامات مراقبتی و حمایتی از رزیدنت‌ها انجام داده است؟
سید حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با بیان اینکه سرمایه اجتماعی در ایران به پایین‌ترین حد خود رسیده است گفت: طبق پژوهش‌های اجتماعی که در سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ انجام شد موید این ادعا است که نشان می‌دهد سرمایه اجتماعی در ایران به پایین‌ترین حد خود رسیده است. این در حالی است که در رابطه با رزیدنت‌های پزشکی به نظر می‌رسد محیطی که در آن سر و کار دارند نتوانسته است حداقل‌های ممکن را برای این قشر تامین کند گرچه نمی‌توان تک بعدی به این قضیه نگاه کرد و ویژگی‌های فردی، خانوادگی و جامعه نیز در آن تاثیر گذار است.
وی با اشاره به حمایت‌های روانی و اجتماعی از رزیدنت‌ها در محیط دانشگاه و نیز محیط‌های خارج از آن افزود: قبولی رزیدنت‌های غیر بومی در تهران منجربه ایجاد احساس نوعی خلا در آن‌ها می‌شود. سوال ما این است وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی برای مراقبت از این افراد چه اقدامات مراقبتی و حمایتی انجام داده است؟ این در حالی است که باید پذیرفت اولویت سازمان برنامه و بودجه سلامت روانی و اجتماعی نبوده و نیست، نکته مهم در رابطه با رزیدنت‌ها موضوع غربالگری است، سنجش اجتماعی کمک می‌کند برای افراد دارای نشانگان تدابیری اتخاذ شود.
معطوف کردن تمامی علت‌های خودکشی رزیدنت‌ها به مسائل اقتصادی خیلی موجه نیست
محمدحسین صادقی مدیر کل حوزه پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی دادستانی کل کشور نیز در این جلسه از منظر دادستانی کل به چند نکته اشاره کرد و گفت: دادستانی کل کشور وظیفه مطالبه‌گری از حقوق عامه جامعه را بر عهده دارد. یکی از حوزه‌های ذیل دادستان کل کشور پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی است بویژه آسیب‌هایی که شیوع بیشتری در جامعه دارد یا افکار عمومی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی با بیان اینکه دادستانی کل موضوع خودکشی رزیدنت‌ها را به شکل اساسی در نقاط مختلف کشور دنبال می‌کند افزود: موضوع اقدام به خودکشی و افکار خودکشی و استفاده از ظرفیت‌های دستگاه‌های تصمیم گیر و تصمیم ساز می‌تواند در سطح ملی و در شورای اجتماعی به ریاست وزیر کشور مطرح شود. افرادی که متولی امر سلامت اجتماعی هستند در این شورا حضور دارند و تصمیمات‌شان شکل اجرایی دارد.
مدیر کل حوزه پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی دادستانی کل کشور: همچنین شورای عالی پیشگیری از وقوع جرم که با حضور روسای سه قوه تشکیل می‌شود و اعتبار و مصوبات آن فراتر از قوانین مجلس شورای اسلامی است از باب مطالبه‌گری و ترک فعل مسئولان می‌تواند موضوع را دنبال کند، خودکشی در محیط‌های خاص از جمله محیط‌های دانش آموزی و محیط‌های دانشجویی و بویژه محیط‌های پزشکی به دلیل قباحت موضوع همواره دغدغه ما بوده و همچنین مدیریت این موضوع به دلیل بازتاب و انعکاس رسانه‌ای آن مهم است.
صادقی گفت: معطوف کردن تمامی علت‌های خودکشی رزیدنت‌ها به مسائل اقتصادی خیلی موجه نیست چون فشار اقتصادی نسبت به همه گروه‌های تخصصی و کارشناسی و مهندسی وجود دارد این گروه‌ها نیز نسبت به دریافتی‌ها و پوشش هزینه های‌شان رضایت ندارند، با توجه به ضرورت بررسی سلامت روان رزیدنت‌ها، وزارت بهداشت برنامه ملی پیشگیری از خودکشی را ۱۰ سال است اجرا می‌کند بنابراین ضرورت دارد پیوست موضوع خودکشی در محیط‌های خاص نیز آسیب‌شناسی و بازنگری شود.
میزان بی‌توجهی وزارت بهداشت به خودکشی رزیدنت‌ها نوبر است
در ادامه سید وحید شریعت رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران نسبت به بی‌توجهی وزارت بهداشت به مسئله خودکشی رزیدنت‌ها گلایه کرد و گفت: با وجود نامه نگاری به وزیر بهداشت همچنان هیچ پاسخ و واکنشی از سوی این وزارتخانه دریافت نکرده ایم، این میزان بی‌توجهی و بی‌مسئولیتی در وزارت بهداشت نوبر است. مصداق آن‌عدم حضور مدیر کل مشاوره و سلامت اجتماعی وزارت بهداشت در این جلسه است.
وی با بیان اینکه مسئولین هیچ دیدی نسبت به مسئله خودکشی رزیدنت‌ها ندارند مگر آنکه روزنامه‌ها اخبار خودکشی را پوشش دهند آنوقت به اهمیت موضوع پی می‌برند افزود: همه ما می‌دانیم در این سال‌ها چه بلایی سر تعرفه‌ها و رزیدنت‌ها آورده ایم؟ یا شورای عالی انقلاب فرهنگی چه بلایی سر پزشکی کشور می‌آورد؟ اینها همه واضح و بلکه عامدانه هم است. دانشجویان پزشکی افراد باهوشی هستند و می‌فهمند چه بلایی سرشان می‌آید بنابراین یا مهاجرت می‌کنند یا….
رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران گفت: یکی ازاقداماتی که سازمان نظام پزشکی می‌تواند انجام دهد ارائه خدمات روان درمانی و غربالگری است. عمده اقدامات از جمله ساعات کاری و مداخلات بین فردی باید توسط دستگاه‌های دیگر انجام شود، ثبت اطلاعات فردی رزیدنت‌ها دربرخی برنامه‌های غربالگری که از سوی دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام می‌شود به دلیل کاهش اعتماد و سرمایه اجتماعی چندان مقبولیتی بین رزیدنت‌ها ندارد. از طرفی در کنار معضل شناسایی و غربالگری همچنین مقاومت به درمان و استیگمای مربوط به بیماری‌های روانی نیز معضل بعدی است.
تخمین زده می‌شود سالانه ۲۵ تا ۳۰ مورد مرگ در جامعه پزشکی اتفاق می‌افتد
علی اکبر حق دوست رئیس پژوهشکده آینده‌پژوهی در سلامت نیز با ارائه آمار و ارقام خودکشی رزیدنت‌ها در آمریکا گفت: ما آمار و ارقام خودکشی در جامعه پزشکی و رزیدنت‌ها را بطور دقیق نداریم. در آمریکا که آمار دقیقی دارند در گروه پزشکی زنان ۲۵۰ درصد بیشتر از جامعه و مردان ۷۰ درصد بیش از جامعه عمومی خودکشی می‌کنند. البته خودکشی کامل در زنان و مردان پزشک در آمریکا برابر است.
وی افزود: در کشورهای توسعه یافته مرگ در دوران دستیاری با جامعه پزشکی تفاوت چندانی ندارد. در آمریکا تقریبا سالانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ مورد مرگ کامل به دلیل خودکشی در جامعه پزشکی ثبت می‌شود. اگر نسبت جمعیت پزشکان ایران و آمریکا را در نظر بگیریم و فکر کنیم نرخ خودکشی کامل در ایران و آمریکا برابر است انتظارمان این است ۲۵ تا ۳۰ مورد مرگ در جامعه پزشکی ما ثبت می‌شود. متاسفانه به نظر می‌رسد خودکشی در جامعه پزشکی در ایران از این عدد بیشتر است نتیجه گیری این است در حالی که خودکشی در جامعه ایران در مقایسه با آمریکا کمتر است ولی در جامعه پزشکی و دستیاران ما خودکشی بیشتر از آمریکا اتفاق می‌افتد.
رئیس پژوهشکده آینده‌پژوهی در سلامت گفت: نیاز به تحقیقات قابل دفاع دقیقی که شدت و حدت موضوع را روشن کند داریم، یکی از علل خودکشی مرتبط به بخش‌های آموزشی و مدل اداره بخش‌های آموزشی درمانی است. گرچه دستیاری شغل محسوب نمی‌شود و دوره آموزشی است اما عملا دستیاران به دلیل فشار سنگین کاری همچون یک فرد شاغل کار می‌کنند اما این سختی‌ها در هیچ شغلی قابل مقایسه نیست از طرفی در کشیک‌ها مسئولیت سنگینی هم دارند. مطالعات اندک نشان می‌دهد، یک دستیار نسبت به افراد دیگر باید ۵۰ تا ۷۰ برابر بیشتر کار کند و در کنار آن باید درس هم بخواند.
حقدوست با اشاره به اینکه فشار کاری سنگین و در عین حال فشار روانی اتفاقات خطرناکی را در غرب برای رزیدنت‌ها در گذشته رقم زد گفت: بخشی ازاین مسئله به خودکشی بر می‌گردد که البته بسیار هم مهم است اما فشار کاری سنگین و فشار روانی باعث کاهش دقت کار شده و مردم هم آسیب می‌بینند. باید نقش آموزشی و درمانی و ارائه خدمت دستیاران به شکل معقول اعمال شود چرا که ۵۰ تا ۷۰ برابر کار بیشتر نسبت به سایر حرف طاقت فرساست و از عهده هر کسی بر نمی‌آید.
وی با اشاره به فضای نامناسب کاری در برخی بخش‌های درمانی و رشته‌های تخصصی پزشکی افزود: برای مثال در یک بیمارستان بزرگ ۶ طبقه در تهران شرط ورود به آسانسور این بود که دستیاران سال یک حق استفاده از آسانسور را نداشتند. اینها باید با نظارت دانشگاه و فرهنگ‌سازی اصلاح شود. اصلاح جو داخل بخش‌ها و نگاه سال بالا به پایین و رفاقتی کردن جو داخل بخش‌ها بسیار مهم است.
رئیس پژوهشکده آینده‌پژوهی در سلامت تاکید کرد: بیمارستان‌های آموزشی باید موظف شوند، خوابگاه‌های متاهلی داخل بیمارستانی را برای دستیاران تامین کنند. در همه جای دنیا برای اینکه دستیاران در هزینه های‌شان صرفه جویی شود خوابگاه‌هایی را داخل بیمارستان ایجاد می‌کنند و دغدغه بزرگی از دوش رزیدنت‌ها برداشته می‌شود.
حقدوست گفت: دستمزد دستیاران باید برپایه حقوق کارمندی یا کسری از حقوق استادیار پایه یک باشد بطوریکه با افزایش حقوق کارمندی دستمزد دستیاران نیز افزایش پیدا کند در غیر اینصورت این مسئله باعث آسیب جدی می‌شود. از سوی دیگر دانشگاه‌ها باید موظف باشند از طریق واحد‌های مشاوره، پرونده مشاوره دستیاران را بصورت سیستمی جمع آوری کنند، تعداد دستیاران در هر دانشگاه آنقدری زیاد نیست که نتوانند از عهده‌شان بر بیایند بخصوص که دانشگاه‌ها گروه‌های روانشناسی و روانپزشکی دارند و می‌توانند این برنامه‌ها را پیش ببرند.
مراجعه روزانه دستیاران تخصصی پزشکی به کمیسیون‌های پزشکی قانونی برای پاسخگویی به عملکردشان
مهدی هرمزپور مدیر گروه روانپزشکی پزشکی قانونی نیز در ادامه این جلسه با بیان اینکه سلامت روان کشور در سال‌های اخیر وضعیت نامناسبی پیدا کرده است گفت: مطابق آمار پزشکی قانونی وضعیت سلامت روان با شیب بسیار تندی صعودی شده در حالی که در سال‌های قبل این شیب با فراز و نشیبی‌هایی همراه بوده است. به موازات همین مسئله بحث خودکشی در جامعه پزشکی نگران کننده است.
وی با اشاره به اینکه فکر خودکشی از ایده تا عمل سیری را طی می‌کند افزود: بخشی از این مسیر را در دوره دستیاری می‌بینیم، دستیار پزشکی احساس می‌کند جدی گرفته نمی‌شود، محترم شمرده نمی‌شود و. . اینها عین مقالات است بنابراین این ایده بتدریج شکل می‌گیرد. در کنار آن کافی است ظرفیت اکتسابی و آسیب‌پذیری افراد هم مطرح باشد.
مدیر گروه روانپزشکی پزشکی قانونی با اشاره به مسئولیت سنگین و اختیارات محدود دستیاران تخصصی پزشکی گفت: در کمیسیون پزشکی قانونی شاهد آن هستیم که دستیاران زیادی برای پاسخگویی به عملکردشان به این کمیسیون روزانه مراجعه می‌کنند.
هرمزپور به موضوع انعکاس اخبار خودکشی در رسانه‌ها پرداخت و ادامه داد: رسانه‌ها ملزم هستند باید و نبایدهایی را در بازتاب اخبار خودکشی رعایت کنند. بطوریکه انتشار اخبار خودکشی افراد معروف با آب و تاب و جزئیات در رسانه‌ها قطعا در جامعه تاثیر گذار است اما باید و نبایدهای چگونگی انعکاس اخبار خودکشی در رسانه‌ها رعایت نمی‌شود، ما نیاز به شورای عالی سلامت روان در کشور داریم، موضوع سلامت روان باید فراتر از اداره کل سلامت روان در وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی باشد در غیر اینصورت نمی‌توان تصمیمات حاکمیتی قوی در حوزه سلامت روان اتخاذ کرد.
میانگین شیوع افکار خودکشی در دانشجویان پزشکی ایران از میانگین جهانی فراتر رفته است
حمید یعقوبی رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران نیز به تحلیل نتایج داده‌های حاصل از یک مطالعه کیفی در رزیدنت‌ها پرداخت و گفت: روند خودکشی در زنان و مردان در دنیا در ۲۰ سال اخیر کاهشی است و از ۱۴ به ۹ در صد هزار در دنیا رسیده است اما در ایران شاهد روند صعودی هستیم و به زودی به میانگین جهانی خواهیم رسید و چه بسا از میانگین جهانی نیز فراتر خواهیم رفت.
وی افزود: میانگین خودکشی در ایران ۴/۷ و در دنیا حدود ۹ است به زودی این روند قطعا افزایش پیدا خواهد کرد بنابراین در کل کشور این مشکل جاری است و در رزیدنت‌ها این وضعیت بیشتر است. دومین علت مرگ و میر در رزیدنت‌ها خودکشی است و نرخ آن از سال ۲۰۰۰ بالغ بر ۳۶درصد افزایش یافته است. میانگین شیوع افکار خودکشی در دانشجویان پزشکی ایران از میانگین جهانی فراتر رفته و در مقایسه با نرخ جهانی ۱.۱۱ درصد به ۴.۲۴ درصد رسیده است است. منبع "رضائیان، متخصص پیشگیری از خودکشی، ۲۰۱۷" پزشکان مرد ۴۰ درصد بیشتر از جمعیت عمومی و پزشکان زن ۱۳۰ درصد بیشتر از جمعیت عمومی در معرض افکار خودکشی هستند.
رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران گفت: طبق مطالعه‌ای افسردگی، فرسودگی شغلی، خودارزشمندی پایین، عدم درمان مشکلات روانشناختی، مصرف مواد و الکل، مشکلات زناشویی و ارتباطی و دعاوی قصور پزشکی ۷ عامل خودکشی رزیدنت‌ها است، باید تهدید به خودکشی را جدی بگیریم و اساتید دانشگاه باید علائم خودکشی را یاد بگیرند، در مطالعه‌ای که بر روی ۱۴۰۰ رزیدنت از ۷ تخصص پزشکی انجام شد نشان می‌دهد فشار کاری، کیفیت اموزش پایین، فرسودگی شغلی بیش از حد، دوره نحصیلی طولانی و بدون وقفه، بی‌پولی و نگاه سال بالایی به سال پایین از جمله دلایل شیوع افکار خودکشی عنوان شد.
یعقوبی با طرح این پرسش که برای رزیدنت‌ها چه باید کرد؟ گفت: سازمان بهداشت جهانی چهار دستور العمل را توصیه کرده است: ۱. دسترسی به ابزار کشنده را محدود کنیم. ۲- دستورالعمل‌های انعکاس اخبار را تدوین کنیم. ۳- آموزش مهارت‌های زندگی و ۴- شناسایی زودهنگام و غربالگری. اما بطور کلی در رابطه با رزیدنت‌ها باید در کنار اولویت دادن به مسئله سلامت پزشکان همچنین اقدامات عملی را برای کاهش خودکشی انجام داد. ترویج فرهنگ کمک طلبی و انگ زدایی، آموزش رسمی یا طی دوره‌های بازآموزی برای استاید و رزیدنت ها، غربالگری و شناسایی دستیارانی که در معرض خودکشی قرار دارند، پوشش گسترده و ارجاع فوری، آموزش و ترویج سبک زندگی سالم و سایکالاجیکال اتوپسی "کالبدشکافی روانی" و تحقیقات گراندد تیوری و تحقیقات ملی باید انجام شود.
عدم تمایل رزیدنت‌ها برای مشارکت در برنامه‌های غربالگری
سیدکاظم ملکوتی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز گفت: برنامه غربالگری برای دانشجویان و دستیاران تخصصی پزشکی هر سال اجرا می‌شود، با این حال میزان مشارکت دستیاران تخصصی در این برنامه بسیار کم است. در واقع رزیدنت‌ها با مراجعه به درگاه ملی و ثبت کد ملی‌شان به برخی سوالات پاسخ می‌دهند، دستیاران به دلیل از دست دادن صلاحیت و شایستگی برای غربالگری و پییگری درمان مراجعه نمی‌کنند، از ۱۱۹ هزار مورد اقدام به خودکشی در رزیدنت‌ها ۶ هزار مورد آن منجربه خودکشی شده است این در حالی است که از این تعداد ۴۰ هزار نفر فالوآپ شده‌اند و ۸۰ هزارنفر آن فالوآپ نشده اند.
راه اندازی خط تلفن "Hotline" مشاوره کادر درمان
سید محمدمیرخانی عضو هیات مدیره نظام پزشکی شهر قدس نیز در این جلسه از راه اندازی خط تلفن "Hotline" مشاوره کادر درمان برای نخستین بار در سازمان نظام پزشکی خبر داد و در خصوص جزئیات آن گفت: با توجه به افزایش معنادار خودکشی در کادر درمان جرقه اولیه راه اندازی خط تلفن "Hotline" برای مشاوره‌های اختصاصی و کمک جهت پیشگیری از افکارخودکشی از حدود ۵ ماه گذشته زده شد و پس از آن اقدام عملی برای آماده‌سازی زیر ساخت‌های تاسیس این سامانه در سه ماه گذشته شکل جدی به خود گرفت.
وی افزود: گرچه پیش از این نیز سازمان بهزیستی و برخی از دانشگاه‌های علوم پزشکی به موضوع خط مشاوره برای عموم جامعه ورود کرده‌اند اما با توجه به اینکه اغلب دانشجویان پزشکی و حتی کادر درمان شاغل در مراکز درمان از وجود چنین امکاناتی بی‌اطلاع هستند، سازمان نظام پزشکی تدابیری را در خصوص راه اندازی خط ویژه "Hotline" برای کادر درمان اتخاذ کرده است.
عضو هیات مدیره نظام پزشکی شهر قدس گفت: وجود برخی ناملایمات و حساسیت‌های ویژه‌ای که مربوط به جامعه پزشکی است باعث شد سازمان نظام پزشکی با در نظر گرفتن ابعاد گوناگون فنی و ویژه کادر درمان اقدام به توسعه خط مشاوره "Hotline" کند. این در حالی است که این خط مشاوره در کنار حفظ امنیت اطلاعات مراجعه کنندگان همچنین حمایت‌های روانی و مراقبت‌های درمانی از سوی اساتید و متخصصین توانمند در سامانه مذکور به شکل رایگان و مختص کادر درمان ارائه می‌دهد.
میرخانی با تاکید بر اینکه خط مشاوره "Hotline" نیاز به تبلیغات گسترده از سوی دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز درمانی دارد، عنوان کرد: ارائه مشاوره در این "Hotline" به دور از هر گونه مشاوره‌های مبتنی بر روانشناسی زرد و عامه پسند است. با توجه به اینکه سازمان نظام پزشکی طبق وظایف ذاتی موظف است در مواقع بحرانی نسبت به معضلات جامعه پزشکی ورود کند بر این اساس راه اندازی این خط مشاوره از سوی این سازمان می‌تواند به دایره امنی برای جامعه پزشکی بدل شود.
وی افزود: عواقب و تبعات هجمه به جامعه پزشکی در سال‌های اخیر با شیوع و بروز خودکشی در این قشر اکنون با خودکشی جامعه پزشکی نمایان شده است، این موضوع مصداق ضرب المثل «باد می‌کاریم و طوفان درو می‌کنیم» است به گونه‌ای که بادی که دیگران در حمله به جامعه پزشکی کاشته‌اند را با طوفان خودکشی در جامعه پزشکی و کادر درمان امروز درو می‌کنیم.
همچنین طبق اعلام محمد رئیس زاده رئیس کل سازمان نظام پزشکی مقرر شد مصوبات و نتیجه این جلسه طی نامه‌ای به وزارت کشور ارسال شود.
طبق اعلام معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان نظام پزشکی بررسی وضعیت روانی ۲۵۳ دستیار تخصصی پزشکی نشان می‌دهد میزان خودکشی در جمعیت رزیدنتی بین ۳.۱ تا ۵ برابر بیشتر از سایر گروه‌ها است. این در حالی است که چنانچه دستیار تخصصی مبتلا به افسردگی باشد احتمال وقوع خطای پزشکی در وی ۶ برابر بیشتر از حالات دیگر است. موضوعی که بر این نکته تاکید دارد ابتلا به افسردگی و افکار خودکشی نه تنها دامن گیر دستیاران تخصصی است بلکه تبعات منفی آن جامعه را هم درگیر می‌کند.
محمدمهدی باقریان لمراسکی مسئول دفتر دستیاری سازمان نظام پزشکی در این خصوص گفت: مطالعات انجام شده بر روی ۵۵ شغل نشان می‌دهد خطر خودکشی در پزشکان ۳/۷۲درصد بیشتر از سایر صنوف است و کمترین خطر نیز مربوط به معماران و ۴۴ صدم درصداست. طبق این پژوهش سابقه اختلالات روانپزشکی، سابقه خانوادگی اقدام به خودکشی، سابقه شخصی، تعداد شیفت، مصرف مواد و الکل و سطح مواجه شغلی در میزان خودکشی تاثیر گذار بوده است.
برآیند معضلات جامعه پزشکی به تعرفه‌ها ختم می‌شود
سید امیر پاشا طبائیان نماینده وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در ابتدای این جلسه با طرح دو مسئله یکی مربوط به رزیدنت‌ها و دومی فارغ التحصیلان جوان پزشکی گفت: حل معضل این دو گروه راه حل‌های متفاوتی را می‌طلبد، آنچه در رابطه با فارغ التحصیلان جوان پزشکی مطرح است این گروه پس از تقسیم‌بندی جغرافیایی از سوی معاونت درمان وزارت بهداشت و استقرار در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور با معضل مهمی از جمله پرداخت دیر هنگام‌کارانه مواجه هستند.
وی با اشاره به بدسلیقگی دانشگاه‌های علوم پزشکی در پرداخت‌کارانه فارغ التحصیلان جوان پزشکی و ایجاد امکانات رفاهی افزود: حقوق فارغ التحصیلان جوان پزشکی ماهانه بین ۱۲ تا ۱۳ میلیون تومان است که کفاف هزینه‌های زندگی را نمی‌دهد. با وجود فشار اقتصادی عقب ماندگی چند ماهه‌کارانه‌ها از سوی مراکز درمانی که گاها به ۶ ماه تا یک سال می‌انجامد در کنار کوتاهی دانشگاه‌ها در ایجاد امکانات رفاهی و محل اسکان بویژه در مناطق کم برخودار شرایط را برای آن‌ها سخت و پیچیده کرده است.
نماینده وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی گفت: برآیند همه این معضلات به تعرفه‌های پزشکی ختم می‌شود. تعرفه‌ها معضل اصلی جامعه پزشکی است. بطوریکه همه مشکلات جامعه پزشکی از جمله بحث زیر میزی ها، مهاجرت و در نهایت علل خودکشی به تعرفه پزشکان برمی گردد. تعرفه‌های ویزیت کفایت نمی‌کند و با وجود عقب ماندگی درکارانه‌های حداقلی همین عدد پایین تعرفه‌ها نیز امیدی در افراد بوجود نمی‌آورد.
طبائیان گفت: اصلاح تعرفه‌های پزشکی باید به دغدغه جدی وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی، مجلس شورای اسلامی و سازمان برنامه بودجه بدل شود، واقعی نبودن تعرفه‌های پزشکی بیشترین فشار را به جامعه پزشکی وارد می‌کند. از طرفی رزیدنت‌ها تا چند سال پیش بین ۲ تا ۳میلیون تومان کمک هزینه دریافت می‌کردند این عدد به ۸ تا ۱۰ میلیون تومان رسیده است هر چند هنوز هم این عدد پایین است. ضمن آنکه همه علل مرتبط با خودکشی رزیدنت‌ها مالی نیست بلکه باید به بحث سلامت روان رزیدنت‌ها توجه جدی شود چرا که گاها رزیدنت‌ها بدون فشار مالی نیز دچار خودکشی می‌شوند. از سوی دیگر برخی از دانشگاه‌های علوم پزشکی روانشناس و روانپزشک مستقر دارند اما مقاومت رزیدنت‌ها برای مراجعه و درمان نیز مسئله مهمی است.
وی با اشاره به اقدامات وزارت بهداشت برای حل مشکلات جامعه پزشکی افزود: اصلاح پلکان، مالیات و برداشتن سقف پرداختی‌ها از جمله این اقدامات است که سنگ بنای آن‌ها در دولت قبل گذاشته شده بود و باعث افزایش مهاجرت پزشکان شد.
وزارت بهداشت چه اقدامات مراقبتی و حمایتی از رزیدنت‌ها انجام داده است؟
سید حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با بیان اینکه سرمایه اجتماعی در ایران به پایین‌ترین حد خود رسیده است گفت: طبق پژوهش‌های اجتماعی که در سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ انجام شد موید این ادعا است که نشان می‌دهد سرمایه اجتماعی در ایران به پایین‌ترین حد خود رسیده است. این در حالی است که در رابطه با رزیدنت‌های پزشکی به نظر می‌رسد محیطی که در آن سر و کار دارند نتوانسته است حداقل‌های ممکن را برای این قشر تامین کند گرچه نمی‌توان تک بعدی به این قضیه نگاه کرد و ویژگی‌های فردی، خانوادگی و جامعه نیز در آن تاثیر گذار است.
وی با اشاره به حمایت‌های روانی و اجتماعی از رزیدنت‌ها در محیط دانشگاه و نیز محیط‌های خارج از آن افزود: قبولی رزیدنت‌های غیر بومی در تهران منجربه ایجاد احساس نوعی خلا در آن‌ها می‌شود. سوال ما این است وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی برای مراقبت از این افراد چه اقدامات مراقبتی و حمایتی انجام داده است؟ این در حالی است که باید پذیرفت اولویت سازمان برنامه و بودجه سلامت روانی و اجتماعی نبوده و نیست، نکته مهم در رابطه با رزیدنت‌ها موضوع غربالگری است، سنجش اجتماعی کمک می‌کند برای افراد دارای نشانگان تدابیری اتخاذ شود.
معطوف کردن تمامی علت‌های خودکشی رزیدنت‌ها به مسائل اقتصادی خیلی موجه نیست
محمدحسین صادقی مدیر کل حوزه پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی دادستانی کل کشور نیز در این جلسه از منظر دادستانی کل به چند نکته اشاره کرد و گفت: دادستانی کل کشور وظیفه مطالبه‌گری از حقوق عامه جامعه را بر عهده دارد. یکی از حوزه‌های ذیل دادستان کل کشور پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی است بویژه آسیب‌هایی که شیوع بیشتری در جامعه دارد یا افکار عمومی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی با بیان اینکه دادستانی کل موضوع خودکشی رزیدنت‌ها را به شکل اساسی در نقاط مختلف کشور دنبال می‌کند افزود: موضوع اقدام به خودکشی و افکار خودکشی و استفاده از ظرفیت‌های دستگاه‌های تصمیم گیر و تصمیم ساز می‌تواند در سطح ملی و در شورای اجتماعی به ریاست وزیر کشور مطرح شود. افرادی که متولی امر سلامت اجتماعی هستند در این شورا حضور دارند و تصمیمات‌شان شکل اجرایی دارد.
مدیر کل حوزه پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی دادستانی کل کشور: همچنین شورای عالی پیشگیری از وقوع جرم که با حضور روسای سه قوه تشکیل می‌شود و اعتبار و مصوبات آن فراتر از قوانین مجلس شورای اسلامی است از باب مطالبه‌گری و ترک فعل مسئولان می‌تواند موضوع را دنبال کند، خودکشی در محیط‌های خاص از جمله محیط‌های دانش آموزی و محیط‌های دانشجویی و بویژه محیط‌های پزشکی به دلیل قباحت موضوع همواره دغدغه ما بوده و همچنین مدیریت این موضوع به دلیل بازتاب و انعکاس رسانه‌ای آن مهم است.
صادقی گفت: معطوف کردن تمامی علت‌های خودکشی رزیدنت‌ها به مسائل اقتصادی خیلی موجه نیست چون فشار اقتصادی نسبت به همه گروه‌های تخصصی و کارشناسی و مهندسی وجود دارد این گروه‌ها نیز نسبت به دریافتی‌ها و پوشش هزینه های‌شان رضایت ندارند، با توجه به ضرورت بررسی سلامت روان رزیدنت‌ها، وزارت بهداشت برنامه ملی پیشگیری از خودکشی را ۱۰ سال است اجرا می‌کند بنابراین ضرورت دارد پیوست موضوع خودکشی در محیط‌های خاص نیز آسیب‌شناسی و بازنگری شود.
میزان بی‌توجهی وزارت بهداشت به خودکشی رزیدنت‌ها نوبر است
در ادامه سید وحید شریعت رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران نسبت به بی‌توجهی وزارت بهداشت به مسئله خودکشی رزیدنت‌ها گلایه کرد و گفت: با وجود نامه نگاری به وزیر بهداشت همچنان هیچ پاسخ و واکنشی از سوی این وزارتخانه دریافت نکرده ایم، این میزان بی‌توجهی و بی‌مسئولیتی در وزارت بهداشت نوبر است. مصداق آن‌عدم حضور مدیر کل مشاوره و سلامت اجتماعی وزارت بهداشت در این جلسه است.
وی با بیان اینکه مسئولین هیچ دیدی نسبت به مسئله خودکشی رزیدنت‌ها ندارند مگر آنکه روزنامه‌ها اخبار خودکشی را پوشش دهند آنوقت به اهمیت موضوع پی می‌برند افزود: همه ما می‌دانیم در این سال‌ها چه بلایی سر تعرفه‌ها و رزیدنت‌ها آورده ایم؟ یا شورای عالی انقلاب فرهنگی چه بلایی سر پزشکی کشور می‌آورد؟ اینها همه واضح و بلکه عامدانه هم است. دانشجویان پزشکی افراد باهوشی هستند و می‌فهمند چه بلایی سرشان می‌آید بنابراین یا مهاجرت می‌کنند یا….
رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران گفت: یکی ازاقداماتی که سازمان نظام پزشکی می‌تواند انجام دهد ارائه خدمات روان درمانی و غربالگری است. عمده اقدامات از جمله ساعات کاری و مداخلات بین فردی باید توسط دستگاه‌های دیگر انجام شود، ثبت اطلاعات فردی رزیدنت‌ها دربرخی برنامه‌های غربالگری که از سوی دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام می‌شود به دلیل کاهش اعتماد و سرمایه اجتماعی چندان مقبولیتی بین رزیدنت‌ها ندارد. از طرفی در کنار معضل شناسایی و غربالگری همچنین مقاومت به درمان و استیگمای مربوط به بیماری‌های روانی نیز معضل بعدی است.
تخمین زده می‌شود سالانه ۲۵ تا ۳۰ مورد مرگ در جامعه پزشکی اتفاق می‌افتد
علی اکبر حق دوست رئیس پژوهشکده آینده‌پژوهی در سلامت نیز با ارائه آمار و ارقام خودکشی رزیدنت‌ها در آمریکا گفت: ما آمار و ارقام خودکشی در جامعه پزشکی و رزیدنت‌ها را بطور دقیق نداریم. در آمریکا که آمار دقیقی دارند در گروه پزشکی زنان ۲۵۰ درصد بیشتر از جامعه و مردان ۷۰ درصد بیش از جامعه عمومی خودکشی می‌کنند. البته خودکشی کامل در زنان و مردان پزشک در آمریکا برابر است.
وی افزود: در کشورهای توسعه یافته مرگ در دوران دستیاری با جامعه پزشکی تفاوت چندانی ندارد. در آمریکا تقریبا سالانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ مورد مرگ کامل به دلیل خودکشی در جامعه پزشکی ثبت می‌شود. اگر نسبت جمعیت پزشکان ایران و آمریکا را در نظر بگیریم و فکر کنیم نرخ خودکشی کامل در ایران و آمریکا برابر است انتظارمان این است ۲۵ تا ۳۰ مورد مرگ در جامعه پزشکی ما ثبت می‌شود. متاسفانه به نظر می‌رسد خودکشی در جامعه پزشکی در ایران از این عدد بیشتر است نتیجه گیری این است در حالی که خودکشی در جامعه ایران در مقایسه با آمریکا کمتر است ولی در جامعه پزشکی و دستیاران ما خودکشی بیشتر از آمریکا اتفاق می‌افتد.
رئیس پژوهشکده آینده‌پژوهی در سلامت گفت: نیاز به تحقیقات قابل دفاع دقیقی که شدت و حدت موضوع را روشن کند داریم، یکی از علل خودکشی مرتبط به بخش‌های آموزشی و مدل اداره بخش‌های آموزشی درمانی است. گرچه دستیاری شغل محسوب نمی‌شود و دوره آموزشی است اما عملا دستیاران به دلیل فشار سنگین کاری همچون یک فرد شاغل کار می‌کنند اما این سختی‌ها در هیچ شغلی قابل مقایسه نیست از طرفی در کشیک‌ها مسئولیت سنگینی هم دارند. مطالعات اندک نشان می‌دهد، یک دستیار نسبت به افراد دیگر باید ۵۰ تا ۷۰ برابر بیشتر کار کند و در کنار آن باید درس هم بخواند.
حقدوست با اشاره به اینکه فشار کاری سنگین و در عین حال فشار روانی اتفاقات خطرناکی را در غرب برای رزیدنت‌ها در گذشته رقم زد گفت: بخشی ازاین مسئله به خودکشی بر می‌گردد که البته بسیار هم مهم است اما فشار کاری سنگین و فشار روانی باعث کاهش دقت کار شده و مردم هم آسیب می‌بینند. باید نقش آموزشی و درمانی و ارائه خدمت دستیاران به شکل معقول اعمال شود چرا که ۵۰ تا ۷۰ برابر کار بیشتر نسبت به سایر حرف طاقت فرساست و از عهده هر کسی بر نمی‌آید.
وی با اشاره به فضای نامناسب کاری در برخی بخش‌های درمانی و رشته‌های تخصصی پزشکی افزود: برای مثال در یک بیمارستان بزرگ ۶ طبقه در تهران شرط ورود به آسانسور این بود که دستیاران سال یک حق استفاده از آسانسور را نداشتند. اینها باید با نظارت دانشگاه و فرهنگ‌سازی اصلاح شود. اصلاح جو داخل بخش‌ها و نگاه سال بالا به پایین و رفاقتی کردن جو داخل بخش‌ها بسیار مهم است.
رئیس پژوهشکده آینده‌پژوهی در سلامت تاکید کرد: بیمارستان‌های آموزشی باید موظف شوند، خوابگاه‌های متاهلی داخل بیمارستانی را برای دستیاران تامین کنند. در همه جای دنیا برای اینکه دستیاران در هزینه های‌شان صرفه جویی شود خوابگاه‌هایی را داخل بیمارستان ایجاد می‌کنند و دغدغه بزرگی از دوش رزیدنت‌ها برداشته می‌شود.
حقدوست گفت: دستمزد دستیاران باید برپایه حقوق کارمندی یا کسری از حقوق استادیار پایه یک باشد بطوریکه با افزایش حقوق کارمندی دستمزد دستیاران نیز افزایش پیدا کند در غیر اینصورت این مسئله باعث آسیب جدی می‌شود. از سوی دیگر دانشگاه‌ها باید موظف باشند از طریق واحد‌های مشاوره، پرونده مشاوره دستیاران را بصورت سیستمی جمع آوری کنند، تعداد دستیاران در هر دانشگاه آنقدری زیاد نیست که نتوانند از عهده‌شان بر بیایند بخصوص که دانشگاه‌ها گروه‌های روانشناسی و روانپزشکی دارند و می‌توانند این برنامه‌ها را پیش ببرند.
مراجعه روزانه دستیاران تخصصی پزشکی به کمیسیون‌های پزشکی قانونی برای پاسخگویی به عملکردشان
مهدی هرمزپور مدیر گروه روانپزشکی پزشکی قانونی نیز در ادامه این جلسه با بیان اینکه سلامت روان کشور در سال‌های اخیر وضعیت نامناسبی پیدا کرده است گفت: مطابق آمار پزشکی قانونی وضعیت سلامت روان با شیب بسیار تندی صعودی شده در حالی که در سال‌های قبل این شیب با فراز و نشیبی‌هایی همراه بوده است. به موازات همین مسئله بحث خودکشی در جامعه پزشکی نگران کننده است.
وی با اشاره به اینکه فکر خودکشی از ایده تا عمل سیری را طی می‌کند افزود: بخشی از این مسیر را در دوره دستیاری می‌بینیم، دستیار پزشکی احساس می‌کند جدی گرفته نمی‌شود، محترم شمرده نمی‌شود و. . اینها عین مقالات است بنابراین این ایده بتدریج شکل می‌گیرد. در کنار آن کافی است ظرفیت اکتسابی و آسیب‌پذیری افراد هم مطرح باشد.
مدیر گروه روانپزشکی پزشکی قانونی با اشاره به مسئولیت سنگین و اختیارات محدود دستیاران تخصصی پزشکی گفت: در کمیسیون پزشکی قانونی شاهد آن هستیم که دستیاران زیادی برای پاسخگویی به عملکردشان به این کمیسیون روزانه مراجعه می‌کنند.
هرمزپور به موضوع انعکاس اخبار خودکشی در رسانه‌ها پرداخت و ادامه داد: رسانه‌ها ملزم هستند باید و نبایدهایی را در بازتاب اخبار خودکشی رعایت کنند. بطوریکه انتشار اخبار خودکشی افراد معروف با آب و تاب و جزئیات در رسانه‌ها قطعا در جامعه تاثیر گذار است اما باید و نبایدهای چگونگی انعکاس اخبار خودکشی در رسانه‌ها رعایت نمی‌شود، ما نیاز به شورای عالی سلامت روان در کشور داریم، موضوع سلامت روان باید فراتر از اداره کل سلامت روان در وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی باشد در غیر اینصورت نمی‌توان تصمیمات حاکمیتی قوی در حوزه سلامت روان اتخاذ کرد.
میانگین شیوع افکار خودکشی در دانشجویان پزشکی ایران از میانگین جهانی فراتر رفته است
حمید یعقوبی رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران نیز به تحلیل نتایج داده‌های حاصل از یک مطالعه کیفی در رزیدنت‌ها پرداخت و گفت: روند خودکشی در زنان و مردان در دنیا در ۲۰ سال اخیر کاهشی است و از ۱۴ به ۹ در صد هزار در دنیا رسیده است اما در ایران شاهد روند صعودی هستیم و به زودی به میانگین جهانی خواهیم رسید و چه بسا از میانگین جهانی نیز فراتر خواهیم رفت.
وی افزود: میانگین خودکشی در ایران ۴/۷ و در دنیا حدود ۹ است به زودی این روند قطعا افزایش پیدا خواهد کرد بنابراین در کل کشور این مشکل جاری است و در رزیدنت‌ها این وضعیت بیشتر است. دومین علت مرگ و میر در رزیدنت‌ها خودکشی است و نرخ آن از سال ۲۰۰۰ بالغ بر ۳۶درصد افزایش یافته است. میانگین شیوع افکار خودکشی در دانشجویان پزشکی ایران از میانگین جهانی فراتر رفته و در مقایسه با نرخ جهانی ۱.۱۱ درصد به ۴.۲۴ درصد رسیده است است. منبع "رضائیان، متخصص پیشگیری از خودکشی، ۲۰۱۷" پزشکان مرد ۴۰ درصد بیشتر از جمعیت عمومی و پزشکان زن ۱۳۰ درصد بیشتر از جمعیت عمومی در معرض افکار خودکشی هستند.
رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران گفت: طبق مطالعه‌ای افسردگی، فرسودگی شغلی، خودارزشمندی پایین، عدم درمان مشکلات روانشناختی، مصرف مواد و الکل، مشکلات زناشویی و ارتباطی و دعاوی قصور پزشکی ۷ عامل خودکشی رزیدنت‌ها است، باید تهدید به خودکشی را جدی بگیریم و اساتید دانشگاه باید علائم خودکشی را یاد بگیرند، در مطالعه‌ای که بر روی ۱۴۰۰ رزیدنت از ۷ تخصص پزشکی انجام شد نشان می‌دهد فشار کاری، کیفیت اموزش پایین، فرسودگی شغلی بیش از حد، دوره نحصیلی طولانی و بدون وقفه، بی‌پولی و نگاه سال بالایی به سال پایین از جمله دلایل شیوع افکار خودکشی عنوان شد.
یعقوبی با طرح این پرسش که برای رزیدنت‌ها چه باید کرد؟ گفت: سازمان بهداشت جهانی چهار دستور العمل را توصیه کرده است: ۱. دسترسی به ابزار کشنده را محدود کنیم. ۲- دستورالعمل‌های انعکاس اخبار را تدوین کنیم. ۳- آموزش مهارت‌های زندگی و ۴- شناسایی زودهنگام و غربالگری. اما بطور کلی در رابطه با رزیدنت‌ها باید در کنار اولویت دادن به مسئله سلامت پزشکان همچنین اقدامات عملی را برای کاهش خودکشی انجام داد. ترویج فرهنگ کمک طلبی و انگ زدایی، آموزش رسمی یا طی دوره‌های بازآموزی برای استاید و رزیدنت ها، غربالگری و شناسایی دستیارانی که در معرض خودکشی قرار دارند، پوشش گسترده و ارجاع فوری، آموزش و ترویج سبک زندگی سالم و سایکالاجیکال اتوپسی "کالبدشکافی روانی" و تحقیقات گراندد تیوری و تحقیقات ملی باید انجام شود.
عدم تمایل رزیدنت‌ها برای مشارکت در برنامه‌های غربالگری
سیدکاظم ملکوتی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز گفت: برنامه غربالگری برای دانشجویان و دستیاران تخصصی پزشکی هر سال اجرا می‌شود، با این حال میزان مشارکت دستیاران تخصصی در این برنامه بسیار کم است. در واقع رزیدنت‌ها با مراجعه به درگاه ملی و ثبت کد ملی‌شان به برخی سوالات پاسخ می‌دهند، دستیاران به دلیل از دست دادن صلاحیت و شایستگی برای غربالگری و پییگری درمان مراجعه نمی‌کنند، از ۱۱۹ هزار مورد اقدام به خودکشی در رزیدنت‌ها ۶ هزار مورد آن منجربه خودکشی شده است این در حالی است که از این تعداد ۴۰ هزار نفر فالوآپ شده‌اند و ۸۰ هزارنفر آن فالوآپ نشده اند.
راه اندازی خط تلفن "Hotline" مشاوره کادر درمان
سید محمدمیرخانی عضو هیات مدیره نظام پزشکی شهر قدس نیز در این جلسه از راه اندازی خط تلفن "Hotline" مشاوره کادر درمان برای نخستین بار در سازمان نظام پزشکی خبر داد و در خصوص جزئیات آن گفت: با توجه به افزایش معنادار خودکشی در کادر درمان جرقه اولیه راه اندازی خط تلفن "Hotline" برای مشاوره‌های اختصاصی و کمک جهت پیشگیری از افکارخودکشی از حدود ۵ ماه گذشته زده شد و پس از آن اقدام عملی برای آماده‌سازی زیر ساخت‌های تاسیس این سامانه در سه ماه گذشته شکل جدی به خود گرفت.
وی افزود: گرچه پیش از این نیز سازمان بهزیستی و برخی از دانشگاه‌های علوم پزشکی به موضوع خط مشاوره برای عموم جامعه ورود کرده‌اند اما با توجه به اینکه اغلب دانشجویان پزشکی و حتی کادر درمان شاغل در مراکز درمان از وجود چنین امکاناتی بی‌اطلاع هستند، سازمان نظام پزشکی تدابیری را در خصوص راه اندازی خط ویژه "Hotline" برای کادر درمان اتخاذ کرده است.
عضو هیات مدیره نظام پزشکی شهر قدس گفت: وجود برخی ناملایمات و حساسیت‌های ویژه‌ای که مربوط به جامعه پزشکی است باعث شد سازمان نظام پزشکی با در نظر گرفتن ابعاد گوناگون فنی و ویژه کادر درمان اقدام به توسعه خط مشاوره "Hotline" کند. این در حالی است که این خط مشاوره در کنار حفظ امنیت اطلاعات مراجعه کنندگان همچنین حمایت‌های روانی و مراقبت‌های درمانی از سوی اساتید و متخصصین توانمند در سامانه مذکور به شکل رایگان و مختص کادر درمان ارائه می‌دهد.
میرخانی با تاکید بر اینکه خط مشاوره "Hotline" نیاز به تبلیغات گسترده از سوی دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز درمانی دارد، عنوان کرد: ارائه مشاوره در این "Hotline" به دور از هر گونه مشاوره‌های مبتنی بر روانشناسی زرد و عامه پسند است. با توجه به اینکه سازمان نظام پزشکی طبق وظایف ذاتی موظف است در مواقع بحرانی نسبت به معضلات جامعه پزشکی ورود کند بر این اساس راه اندازی این خط مشاوره از سوی این سازمان می‌تواند به دایره امنی برای جامعه پزشکی بدل شود.
وی افزود: عواقب و تبعات هجمه به جامعه پزشکی در سال‌های اخیر با شیوع و بروز خودکشی در این قشر اکنون با خودکشی جامعه پزشکی نمایان شده است، این موضوع مصداق ضرب المثل «باد می‌کاریم و طوفان درو می‌کنیم» است به گونه‌ای که بادی که دیگران در حمله به جامعه پزشکی کاشته‌اند را با طوفان خودکشی در جامعه پزشکی و کادر درمان امروز درو می‌کنیم.
رابطه دانشگاه و رزیدنت حداقل باید رابطه کارگر و کارفرما باشد
صفائی… نیز ضمن انتقاد از طفره رفتن وزارت بهداشت از معضلات رزیدنت‌ها گفت: در حالیکه کشیک ۳۵ساعته برای کارگر ممنوع است اما رزیدنت‌ها ساعات طولانی را کشیک می‌دهند و در چنین شرایطی وزارت بهداشت مسئولیت جان بیماران را از شب تا صبح به رزیدنت‌ها می‌سپارد، رابطه دانشگاه و رزیدنت‌ها باید رابطه کارگر و کارفرما باشد، تا زمانی که رابطه کارگر و کارفرما بین رزیدنت و دانشگاه شکل نگیرد به معضلات این قشر دامن زده می‌شود. راهکارش هم این است که سازمان نظام پزشکی به عنوان مدعی صنف جامعه پزشکی در دیوان عدالت اداری طرح دعوی کند مبنی بر اینکه رزیدنت‌ها اگر کارگر هستند پس چرا آموزش می‌بینند و اگر آموزش می‌بینند چرا شبانه روز کار می‌کنند؟
وی با اشاره به رفتار دوگانه وزارت بهداشت در خصوص رزیدنت‌ها خاطرنشان کرد: تامین اجتماعی نیز نسبت به این رفتار دوگانه وزارت بهداشت پاسخ مثبت نشان می‌دهد در حالیکه بیشترین فشار کاری در مراکز درمان دولتی بر دوش دستیاران است.
اخذ تعهد محضری از رزیدنت‌ها حذف شود
در ادامه محمدرضا خردمند معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی نیز با بیان اینکه امید به آینده در جامعه پزشکی بسیار مهم است گفت: میزان خودکشی در جامعه پزشکی نسبت به ۲۰ سال اخیر افزایش چشمگیری داشته است که علل آن را باید در کاهش امید به آینده جامعه پزشکی جست و جو کرد.
علی سلحشور دبیر سابق شورای صنفی رزیدنتی نیز با بیان اینکه اغلب مشکلات رزیدنت‌ها مربوط به وزارت بهداشت است گفت: طبق رای دیوان عدالت اداری الزامی به اخذ تعهد محضری از سوی رزیدنت‌ها وجود ندارد بنابراین تعهد محضری و ضامن برای ادامه تحصیل رزیدنت‌ها باید حذف شود و آزادسازی دانشنامه روال منطقی‌تری داشته باشد، تعرفه‌های پزشکی باید اصلاح شده و رفتار مسئولین دانشگاه و وزارت بهداشت با دستیاران متعهدانه و همدلانه باشد.
وی با اشاره به رفتار دوگانه وزارت بهداشت در خصوص رزیدنت‌ها خاطرنشان کرد: تامین اجتماعی نیز نسبت به این رفتار دوگانه وزارت بهداشت پاسخ مثبت نشان می‌دهد در حالیکه بیشترین فشار کاری در مراکز درمان دولتی بر دوش دستیاران است.
اخذ تعهد محضری از رزیدنت‌ها حذف شود
در ادامه محمدرضا خردمند معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی نیز با بیان اینکه امید به آینده در جامعه پزشکی بسیار مهم است گفت: میزان خودکشی در جامعه پزشکی نسبت به ۲۰ سال اخیر افزایش چشمگیری داشته است که علل آن را باید در کاهش امید به آینده جامعه پزشکی جست و جو کرد.
علی سلحشور دبیر سابق شورای صنفی رزیدنتی نیز با بیان اینکه اغلب مشکلات رزیدنت‌ها مربوط به وزارت بهداشت است گفت: طبق رای دیوان عدالت اداری الزامی به اخذ تعهد محضری از سوی رزیدنت‌ها وجود ندارد بنابراین تعهد محضری و ضامن برای ادامه تحصیل رزیدنت‌ها باید حذف شود و آزادسازی دانشنامه روال منطقی‌تری داشته باشد، تعرفه‌های پزشکی باید اصلاح شده و رفتار مسئولین دانشگاه و وزارت بهداشت با دستیاران متعهدانه و همدلانه باشد.
مسئله رزیدنت‌ها باید جزو اولویت‌های دولت و نظام باشد
محمد رئیس زاده رئیس کل سازمان نظام پزشکی با بیان اینکه وقوع سه مورد خودکشی در جامعه پزشکی بخصوص دستیاران در روزهای اخیر مسئله قابل تاملی است گفت: همه مسئولان در حوزه سلامت کشور باید به معضلات رزیدنت‌ها و مشکلات عدیده نیروهای طرحی توجه کنند.
وی در خصوص جزئیات و جمع‌بندی مباحث مطرح شده در جلسه کارگروه بررسی "واکاوی علل خودکشی شاغلین حرف پزشکی" افزود: اولا شرایط نیروهای طرحی بسیار دشوار و غیر قابل قبول است. دریافتی بسیار اندک متخصصین در نقاط مختلف و کم برخوردار کشور و نیز تاخیرهای طولانی در پرداخت‌کارانه‌ها عملا ارائه خدمت از سوی این متخصص‌ها را غیر قابل باورکرده است. این پزشکان حتی در تهیه بلیط برای رفت و آمدشان نیز دچار مشکل هستند.
رئیس کل سازمان نظام پزشکی ضمن انتقاد از الزام به اخذ تعهد محضری از رزیدنت‌ها گفت: رزیدنت‌ها دانشجویانی هستند که شبانه روز تحت بهره کشی در مراکز درمان دولتی هستند و در عین حال بین ۸ تا ۱۰ میلیون تومان کمک هزینه دریافت می‌کنند که غیر قابل قبول است. حل این مسئله به تنهایی از عهده وزارت بهداشت خارج است بلکه مسئله رزیدنت‌ها باید جزو اولویت‌های دولت و نظام باشد، ریشه همه مشکلات جامعه پزشکی ناشی از کم رنگ شدن امید به آینده است، افزایش امید به آینده با وعده و وعید حل نمی‌شود. کلید کار این است اقدامات امید آفرین به شکل عملیاتی و موثر نه شعاری در جامعه دستیاری صورت بگیرد. اگر دستیاران به شکل روشن به آینده امیدوار باشند شرایط را هم تحمل خواهند کرد.
رئیس زاده با اشاره به وضعیت اسکان و معیشت رزیدنت‌ها گفت: ورود به رشته دستیاری سخت و غیر قابل تداوم است. دستیاران ۵۰ تا ۷۰ برابر بیش از سایر نیروها ارائه خدمت می‌کنند در حالیکه فعالیت‌شان به عنوان "کار" محسوب نمی‌شود. این در حالی است که ما نیاز به تغییر بنیادین داریم، دستیار همچون کارمندی است که در حال آموزش است. آن چیزی که در کشور ما مرسوم شده این است که دستیاران، دانشجویانی هستند که از آن‌ها بهره وری کارگری داریم و یک کمک هزینه‌ای هم در کنارش پرداخت می‌کنیم اما این روند در شرایط فعلی کشور قابل تداوم نیست.
وی افزود: طبق بررسی‌های علمی میزان خودکشی در دستیاران از جمعیت عمومی بالاتر است که بطور قطع با وضعیت نابهنجار دستیاران ارتباط دارد، وضعیت پرداختی‌کارانه ها، درآمد، تخریب و هجمه جامعه پزشکی و هر عاملی که باعث نامیدی جامعه پزشکی شود، مقصربروز چنین معضلاتی است. این در حالی است که کشور امکانات و ظرفیت و بودجه حل معضلات رزیدنت‌ها را دارد چرا که آینده پزشکی کشور آینده سلامت مردم است.
رئیس کل سازمان نظام پزشکی ضمن قدردانی از اعضای حاضر در این کارگروه و همکاری دادستانی کل کشور در پیگیری موضوعات جامعه پزشکی گفت: ما انتظار داریم دادستانی این موضوع را پیگیری کند چرا که پنهان کردن درد باعث از بین رفتن درد نمی‌شود.
گفتنی است طبق تاکید رئیس کل سازمان نظام پزشکی مقرر شد جمع‌بندی و نتایج حاصل از جلسه کارگروه بررسی "واکاوی علل خودکشی شاغلین حرف پزشکی" گردآوری و به مسئولان رده بالای کشور ارسال شود.
محمد رئیس زاده رئیس کل سازمان نظام پزشکی با بیان اینکه وقوع سه مورد خودکشی در جامعه پزشکی بخصوص دستیاران در روزهای اخیر مسئله قابل تاملی است گفت: همه مسئولان در حوزه سلامت کشور باید به معضلات رزیدنت‌ها و مشکلات عدیده نیروهای طرحی توجه کنند.
وی در خصوص جزئیات و جمع‌بندی مباحث مطرح شده در جلسه کارگروه بررسی "واکاوی علل خودکشی شاغلین حرف پزشکی" افزود: اولا شرایط نیروهای طرحی بسیار دشوار و غیر قابل قبول است. دریافتی بسیار اندک متخصصین در نقاط مختلف و کم برخوردار کشور و نیز تاخیرهای طولانی در پرداخت‌کارانه‌ها عملا ارائه خدمت از سوی این متخصص‌ها را غیر قابل باورکرده است. این پزشکان حتی در تهیه بلیط برای رفت و آمدشان نیز دچار مشکل هستند.
رئیس کل سازمان نظام پزشکی ضمن انتقاد از الزام به اخذ تعهد محضری از رزیدنت‌ها گفت: رزیدنت‌ها دانشجویانی هستند که شبانه روز تحت بهره کشی در مراکز درمان دولتی هستند و در عین حال بین ۸ تا ۱۰ میلیون تومان کمک هزینه دریافت می‌کنند که غیر قابل قبول است. حل این مسئله به تنهایی از عهده وزارت بهداشت خارج است بلکه مسئله رزیدنت‌ها باید جزو اولویت‌های دولت و نظام باشد، ریشه همه مشکلات جامعه پزشکی ناشی از کم رنگ شدن امید به آینده است، افزایش امید به آینده با وعده و وعید حل نمی‌شود. کلید کار این است اقدامات امید آفرین به شکل عملیاتی و موثر نه شعاری در جامعه دستیاری صورت بگیرد. اگر دستیاران به شکل روشن به آینده امیدوار باشند شرایط را هم تحمل خواهند کرد.
رئیس زاده با اشاره به وضعیت اسکان و معیشت رزیدنت‌ها گفت: ورود به رشته دستیاری سخت و غیر قابل تداوم است. دستیاران ۵۰ تا ۷۰ برابر بیش از سایر نیروها ارائه خدمت می‌کنند در حالیکه فعالیت‌شان به عنوان "کار" محسوب نمی‌شود. این در حالی است که ما نیاز به تغییر بنیادین داریم، دستیار همچون کارمندی است که در حال آموزش است. آن چیزی که در کشور ما مرسوم شده این است که دستیاران، دانشجویانی هستند که از آن‌ها بهره وری کارگری داریم و یک کمک هزینه‌ای هم در کنارش پرداخت می‌کنیم اما این روند در شرایط فعلی کشور قابل تداوم نیست.
وی افزود: طبق بررسی‌های علمی میزان خودکشی در دستیاران از جمعیت عمومی بالاتر است که بطور قطع با وضعیت نابهنجار دستیاران ارتباط دارد، وضعیت پرداختی‌کارانه ها، درآمد، تخریب و هجمه جامعه پزشکی و هر عاملی که باعث نامیدی جامعه پزشکی شود، مقصربروز چنین معضلاتی است. این در حالی است که کشور امکانات و ظرفیت و بودجه حل معضلات رزیدنت‌ها را دارد چرا که آینده پزشکی کشور آینده سلامت مردم است.
رئیس کل سازمان نظام پزشکی ضمن قدردانی از اعضای حاضر در این کارگروه و همکاری دادستانی کل کشور در پیگیری موضوعات جامعه پزشکی گفت: ما انتظار داریم دادستانی این موضوع را پیگیری کند چرا که پنهان کردن درد باعث از بین رفتن درد نمی‌شود.
گفتنی است طبق تاکید رئیس کل سازمان نظام پزشکی مقرر شد جمع‌بندی و نتایج حاصل از جلسه کارگروه بررسی "واکاوی علل خودکشی شاغلین حرف پزشکی" گردآوری و به مسئولان رده بالای کشور ارسال شود.
به گزارش روابط عمومی سازمان نظام پزشکی پس از مصوبه شورای عالی نظام پزشکی مبنی بر تشکیل کارگروهی برای بررسی "واکاوی علل خودکشی شاغلین حرف پزشکی"جلسه این کارگروه با حضور محمد رئیس زاده رئیس کل سازمان نظام پزشکی، سید امیرپاشا طبائیان نماینده وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، محمدحسین صادقی مدیر کل حوزه پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی دادستانی کل کشور، مهدی هرمزپور مدیر کل گروه روانپزشکی پزشکی قانونی، سید وحید شریعت رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران، حمید یعقوبی رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران، سید حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران، سیدکاظم ملکوتی استاد روانپزشکی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، علی اکبر حق دوست رئیس پژوهشکده آینده‌پژوهی در سلامت، محمدرضاخردمند معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی، بابک شکارچی معاون پژوهشی و آموزش سازمان و باقریان لمراسکی مسئول دفتر دستیاری سازمان، علی سلحشور دبیر سابق شورای صنفی رزیدنت ها، محمدمیرخانی عضو هیئت مدیره نظام پزشکی و محمدرضا اسدی مدیر کل حوزه ریاست برگزار شد.
پایان پیام/
https://www.pezeshkanoghanoon.ir/p/9ow1