وضعیت فعالیت پالایشگاه‌های خون در کشور

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، مصطفی جمالی در نشست خبری به مناسبت دهه فجر که در وزارت بهداشت برگزار شد تامین خون و فرآورده‌های خونی به میزان کافی، تامین سلامت خون و فرآورده‌های خونی، رعایت عدالت، استفاده از فناوری‌های نوین، حمایت از دانش بنیان‌ها و ... را از جمله وظایف سازمان انتقال خون خواند و گفت: به دنبال اقدامات انجام شده ذخایر خون و فرآورده‌های خونی در کشور از ۴ روز به میانگین هشت روز رسیده است. این ذخایر در تهران به ۱۵ روز رسیده است.

مدیرعامل سازمان انتقال خون در خصوص چگونگی تأمین پلاسما در کشور و همچنین فعالیت پالایشگاه‌های خون با بیان اینکه پلاسما به دو روش تهیه می‌شود گفت: نخستین روش روش بازیافتی است که توسط مراکز خصوصی و به وسیله دستگاه از خون اهدا شده جدا می‌شود. سال ۸۵ به مراکز خصوصی مجوز داده شد که در این زمینه فعالیت کنند، پالایشگرهایی که مسئول تبدیل پلاسما به داروهای مشتق از پلاسما بودند از مراکز خصوصی بازدید کردند.

جمالی گفت: اگرچه مراکز خصوصی پلاسما باید در جهت خدمت به مردم گام برمی‌داشتند اما به دلیل اینکه درآمد پلاسما بسیار زیاد است به نوعی به مردم خیانت شد و این مراکز از وظیفه محوله سر باز زدند، قیمت پلاسما در کشورهای غربی حدود ۲۰۰ دلار است گفت: بخش خصوصی که مسئولیت پلاسما را به عهده داشت نه تنها در زمینه وظیفه محوله یعنی تهیه پلاسما به مردم خیانت کرد بلکه در زمینه وظیفه دیگر که انتقال تکنولوژی بود نیز یعنی ماموریت انتقال تکنولوژی هیچ اقدامی انجام نداد.

وی با بیان اینکه مراکز خصوصی که مسئولیت گرفتن پلاسما رو به عهده داشتند در خصوص احداث پالایشگاه هیچ اقدامی نکردند و در این راستا آزموده را آزمودن خطاست افزود: وقتی پلاسما تبدیل به داروی مشتق از پلاسما می‌شود می‌توان گفت که یک اتفاق خوب صورت گرفته است. اگرچه بخش خصوصی چنین وظیفه‌ای بر عهده داشت اما از انجام وظیفه سر باز زد و ما نسبت به این موضوع گلایه داریم. 

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه با دو شرکت جدید به منظور احداث پالایشگاه قراردادهایی منعقد کرده‌ایم گفت: یک آزمایشگاه با ظرفیت ۳۰ هزار لیتر در کشور فعالیت می‌کند که در نظر دارد ظرفیت خود را به ۱۰۰ هزار لیتر افزایش دهد. همچنین یک آزمایشگاه دیگر با ظرفیت ۱۰۰ هزار لیتر آغاز به کار کرده است که در نظر دارد ظرفیت خود را به ۳۰۰ هزار لیتر افزایش دهد. 

وی افزود: بر اهدای ۱۰۰درصد داوطلبانه پلاسما با کمک نیروهای داوطلب تاکید دارم، هنگامی که فرد برای اهدا خون اقدام می‌کند، پرسش‌هایی در خصوص رفتارها و اقدامات مطرح می‌شود. به دلیل اینکه فرد داوطلبانه نسبت به اهدای خون و پلاسما اقدام کرده است به پرسش‌ها صادقانه پاسخ می‌دهد اما کشورهایی مانند آمریکا در خصوص اهدای پلاسمای به اهدا کننده پول پرداخت می‌کند و این موضوع سبب می‌شود که فرد در پاسخ به پرسش‌ها چندان صادق نباشد، بررسی‌ها بیانگر این است دانشجویان خارجی و مهاجران اغلب ابداع کنندگان پلاسمایی خون در ایالات متحده را تشکیل می‌دهند.  

مدیرعامل سازمان انتقال خون در خصوص شرکت‌های خصوصی که وظیفه احداث پالایشگاه را در گذشته بر عهده داشتند گفت: این شرکت‌ها طی یک فرصت ۵ ساله وظیفه داشتند نسبت به تعهد خود یعنی احداث پالایشگاه و انتقال تکنولوژی اقدام کنند اما هیچ عملی انجام ندادند. اگرچه حمایت‌های همه جانبه دولت از آنها صورت گرفت اما آنها نسبت به مردم خیانت کردند و در نتیجه خلع ید شدند.

جمالی در خصوص مذاکرات با کشور بلاروس برای احداث پالایشگاه گفت: مذاکراتی را به منظور احداث پالایشگاه و انتقال تکنولوژی با این کشور انجام داده‌ایم. تکنولوژی این کشور همان تکنولوژی کشورهای اروپایی است.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه طی یک برنامه زمانی ۳ ساله در سازمان انتقال خون دست به اقدامات متعددی زده‌ایم ادامه داد: توانسته‌ایم اقدامات خود را به صورت کمی و کیفی ارتقا دهیم. ما برای افزایش ذخایر خون تلاش کرده‌ایم اما در این مسیر به مولفه‌های خون سالم، تولید فرآورده‌های خونی در حد اعلا، عدالت در سلامت، بهره‌وری، فناوری‌های نوین و پدافند غیرعامل توجه کرده‌ایم. 

جمالی سازمان انتقال خون را مقدس برشمرد و گفت: یک پزشک ۳۰ سال در سازمان انتقال خون به مردم خدمت می‌کند. به طور متوسط حدود ۸۰۰ هزار نفر توسط پزشکان سازمان انتقال خون برای اهدای خون مورد معاینه و پرسش قرار می‌گیرند، اینطور می‌توان گفت که پزشکان سازمان انتقال خون جان حدود ۸۰۰ هزار نفر را نجات می‌دهند، نیروی انسانی سازمان انتقال خون به دست فراموشی سپرده شده‌اند، من بر این باور هستم که پزشکان و پرسنل سازمان انتقال خون سرداران انتقال خون و سلامت و اهداکنندگان نیز سربازان آن هستند.

وی با بیان اینکه برخی نسبت به ذخایر خون انتقاداتی وارد می‌کنند افزود: گاهی اوقات به دلیل برخی از شرایط میزان مراجعه‌ اهداکنندگان کاهش می‌یابد و این امکان وجود دارد که تعادل در میزان ذخایر موجود بر هم بخورد. به طور مثال شاید تعادل خون گروه O منفی بهم بخورد اما به دلیل ذخایر موجود جابجایی صورت می‌گیرد مشکلی ایجاد نمی‌شود. 

مدیرعامل سازمان انتقال خون در خصوص کیسه‌های فیلتردار ادامه داد: استفاده از کیسه‌های فیلتردار سبب می‌شود که گلبول سفید گرفته شود. زمان نگهداری از گلبول قرمز حدود ۳۵ روز است. اگر گلبول سفید گرفته نشود مشکلاتی به وجود می‌آید و گاهی سبب حساسیت می‌شود. 

جمالی در خصوص مزایای افزایش کیسه‌های فیلتردار گفت: در نظر داریم که میزان استفاده از کیسه‌های فیلتردار را تا سال ۱۴۰۴ به مرز ۱۰۰ درصد برسانیم. 

مدیرعامل سازمان انتقال خون با اشاره به نصب دستگاه‌های تشخیص هپاتیت و ایدز در کشور گفت: در گذشته فقط ۱۱ استان کشور به این دستگاه‌ها مجهز بودند اما در حال حاضر این دستگاه‌ها در تمام استان‌های کشور وجود دارد. امکاناتی که در استان‌های کشور توزیع شده در راستای تحقق عدالت در سلامت است. 

جمالی با اشاره به روش غربالگری مولکولی "NAT" گفت: کمون‌ساید برخی از بیماری‌ها چند ماه است اما با استفاده از روش غربالگری مولکولی توانسته‌ایم بیماری‌هایی مانند هپاتیت و ایدز به سرعت نشخیص دهیم و به این ترتیب اگر بیمار طی یک ماه گذشته به هپاتیت مبتلا شده باشد می‌توانیم آن را تشخیص دهیم و همچنین این موضوع در خصوص بیماری ایدز به کمتر از ۱۰ روز رسیده است.

مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: در حال حاضر در کشور ترکیه یک میلیون نفر در بانک HLA عضو هستند، در آلمان ۱۳ میلیون نفر و با اینکه جمعیت ما شبیه کشورهای آلمان و ترکیه است این بانک در کشور ما از وضعیت خوبی برخوردار نیست و لازم است به آن پرداخته شود. موضوع غربالگری آنتی بادی در برنامه هفتم توسعه لحاظ شده است. 

جمالی با بیان اینکه استفاده از روش بافی‌کوت را در کانون توجه قرار داده‌ایم گفت: استفاده از این روش سبب می‌شود که عمر پلاکت از ۴ روز به ۷ روز افزایش یابد. این طرح به صورت پایلوت در استان قزوین در حال اجرا است. 

وی افزود: بحث مهمی را با سازمان اورژانس کشور آغاز کرده‌ایم، ما در نظر داریم بانک خون پیش بیمارستانی را برای حوادث جاده‌ای اجرا کنیم. فاصله محل حادثه تا بیمارستان در برخی از نقاط کشور بسیار زیاد است به طور مثال فاصله محل وقوع حادثه تا بیمارستان در استان سیستان و بلوچستان حدود ۳ ساعت است. بنابراین با استفاده از بانک خون پیش بیمارستانی می‌توانیم جان افرادی که در تصادف آسیب دیده‌اند را نجات دهیم و این موضوع را به صورت پایلوت در ایام اربعین اجرا کردیم. 

مدیرعامل سازمان انتقال خون در خصوص جایگاه بین المللی سازمان انتقال خون ایران گفت: سازمان انتقال خون ایران توانسته است رتبه برتر آسیا را از آن خود کند. همچنین آمار و ارقام یک تحقیق که در سال ۲۰۱۸ انجام شده و اطلاعات آن سال گذشته میلادی منتشر شد، بیانگر این است که شاخص فرآوردگی در کشور آمریکا ۹۷ و این میزان در ایران ۹۸ است.

وی با اشاره به تشکیل معاونت اجتماعی در سازمان انتقال خون نیز افزود: باتوجه به اینکه با مردم در ارتباط هستیم نسبت به معاونت اجتماعی در سازمان اقدام کردیم. ما با استفاده از توان مردم و کمک خیرین در نظر داریم در زمینه پدافند غیرعامل اقداماتی انجام دهیم. شهر پرند تهران را به عنوان جایگزین انتقال خون تهران جهت مرکز ذخیره خون در نظر گرفتیم.

مدیرعامل سازمان انتقال خون ادامه داد: مرکزی که در شهر پرند در حال احداث آن هستیم طی ۳ سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد. همچنین دو سردخانه پلاسما با ظرفیت ۶۰ هزار تن در اراک و ۱۰۰ هزار تن در قزوین احداث کرده‌ایم. همچنین با حمایت شرکت‌های دانش بنیان در نظر داریم که سانتریفیوژهای یخچال‌دار تولید کنیم.

جمالی با بیان اینکه مقالات متعددی درباره اهمیت اهدای خون منتشر شده است گفت: این مقالات بیانگر این است که اهدای خون موجب کاهش سکته قلبی می‌شود و آثار مثبت فراوان دیگری به همراه دارد. اظهار نظرهایی درباره خون کثیف و حذف آن با حجامت مطرح می‌شود که اصطلاح خون کثیف غلط است. اهدای خون می‌تواند جان سه نفر را نجات دهد پس بهتر است با اهدای خون نسبت به حفظ جان هم‌نوعان خود اقدام کنیم. 

وی در خصوص انتقال خون به کشورهای دیگر نیز افزود: انتقال خون از یک کشور به کشور دیگر سخت است. هیچ خونی را از کشورهای دیگر نمی‌پذیریم و خون به کشورهای دیگر نیز صادر نمی‌کنیم. اگر انجمن جهانی طب انتقال خون در خصوص انتقال خون میان کشورها دستورالعملی صادر کند ما در این زمینه اقداماتی انجام خواهیم داد. ما باید در خصوص انتقال خون میان کشورها به نکاتی توجه کنیم؛ به طور مثال، مالاریا در کشور پاکستان زیاد است و ما در زمینه انتقال خون باید به موضوع بیماری‌های بومی توجه کنیم.

مدیرعامل سازمان انتقال خون در خصوص جزئیات اهدای خون توسط زنان نیز گفت: اهدای خون توسط زنان در کشورهای دیگر حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد است اما این میزان در کشور کمتر از ۵ درصد است. همچنین میزان اهدای خون در میان جوانان کاهش یافته است، ما باید تلاش کنیم که میزان اهدای خون در میان جوانان و زنان افزایش یابد، مراکز سیاری که در برخی از محلات تهران حاضر شدند سبب شد میزان اهدای خون زنان به ۲۷ درصد برسد. 

به گزارش ایسنا جمالی در پایان در خصوص کمبود نیروی انسانی در انتقال خون با بیان اینکه تعداد نیروی انسانی سازمان انتقال خون ۴۵۰۰ نفر است گفت: سال گذشته، سهمی از آزمون استخدامی به سازمان انتقال خون اختصاص نیافت اما امسال ۵۰۰ نیرو از استخدام‌های جدید درخواست دادیم.