احتمال ورود افراد کم‌تخصص به حوزه پزشکی با افزایش ظرفیت‌ها

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، در کنار این موضوعات مسائلی چون شلوغی بیش از اندازه مراکز درمانی و مطب‌ها، هزینه‌های بالای درمانی به‌ویژه در برخی از بخش‌ها ازجمله دندانپزشکی، افزایش قیمت تجهیزات پزشکی و... رفته‌رفته بر تصویر خوشایند جامعه پزشکی و حوزه سلامت تأثیر می‌گذارد. موفقیت‌های کشورمان در حوزه سلامت و درمان که به واسطه تلاش مسئولان، پزشکان و متخصصان به دست آمده همچنان ادامه دارد اما در صورت رفع نشدن به‌موقع مسائل موجود در این حوزه هم نظام سلامت هم پزشکان و هم مردم با چالش‌های بیشتری مواجه خواهند شد.

سعید کریمی معاون درمان وزارت بهداشت با انتقاد از ناکارآمدی بیمه‌ها گفت: این ناکارآمدی به حوزه بهداشت و درمان کشور آسیب جدی خواهد زد، امیدواریم در سال آینده با واقعی دیدن تعرفه‌ها عقب‌ماندگی‌های گذشته جبران شود.

محمد رئیس زاده رئیس کل سازمان نظام پزشکی هم در نشست خبری اخیرش گفت: ویزیت پزشک عمومی در بیمارستان دولتی 18 هزار تومان است که البته با تأخیر هفت تا هشت ماهه پرداخت می‌شود. سقف ویزیت متخصص در بیمارستان دولتی 40 هزار تومان است و با پایین نگه داشتن تعرفه‌های پزشکی هزینه‌های نامتعارف از جیب مردم می‌رود.

تمایل نداشتن پزشکان عمومی برای دریافت تخصص، افزایش مهاجرت پزشکان، تغییر حرفه، افزایش نرخ تجهیزات پزشکی، روی آوردن برخی از پزشکان به دریافت زیرمیزی و... در کنار حمایت محدود بیمه‌ها، هزینه‌های درمان را افزایش داده است آنقدر که بخشی از مردم از برخی اقدامات درمانی مثل ترمیم دندان یا گاه حتی اقدامات تشخیصی صرف نظر می‌کنند.

این موضوع درصورت ادامه بار درمان بالایی را به کشور تحمیل خواهد کرد چون برخی از مسائل سلامت در صورت پیشگیری نکردن و انجام اقدام به‌موقع به بیماری‌های مزمن یا صعب العلاج ختم می‌شود که تجهیزات و هزینه به مراتب بیشتری برای درمان آنها نیاز است.

در این زمینه با رضا لاری‌پور سخنگو و معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی به گفت‌وگو پرداختیم که می‌خوانید.

بحث ظرفیت‌ها به دو دسته تقسیم می‌شود. اول اینکه ظرفیت‌های خالی دانشگاه‌های علوم پزشکی متوجه دوره دستیاری است و دوم اینکه افزایش ظرفیت‌های پزشکی متوجه دانشجویان تازه‌واردی است که می‌خواهند از مقطع دیپلم در رشته پزشکی پذیرفته شوند. برای هر دو توضیحات مفصلی وجود دارد. بدیهی است که رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی مورد اقبال اغلب خانواده‌هاست تا فرزندان‌شان در این سه رشته پذیرفته شده و ادامه تحصیل دهند چرا که این رشته‌ها از اعتبار اجتماعی بالایی برخوردارند، نرخ بیکاری در آنها بسیار پایین است و درآمد مکفی دارند که تمام این عوامل سبب شده است افراد گرایش بیشتری برای پیوستن به حرفه پزشکی داشته باشند.

طی دو دهه گذشته رشته‌های ریاضی به حرفه مهندسی ورود پیدا می‌کردند اما به‌دلیل حجم بالای فارغ‌التحصیلان مهندسی و نبود بازار کار مناسب برای آنها، کنکوری‌ها از رشته علوم ریاضی به سمت علوم تجربی مهاجرت کردند به این معنا که تعداد داوطلبان رشته‌های تجربی که عمده‌ترین رشته‌های مورد نظرشان پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی است، افزایش یافت.

اما آیا هر فردی صلاحیت ورود به حرفه پزشکی را دارد؟

اکثر والدین تمایل دارند فرزندشان پزشک شود بدون در نظر گرفتن روحیاتشان. به نظر شما اصرار خانواده‌ها به فرزندانشان برای ورود به حرفه پزشکی دلیلی بر افزایش متقاضی در کنکور تجربی نیست؟به علت افزایش داوطلبان کنکور در رشته‌های تجربی بدون بررسی این که چرا اقبال به رشته‌های دیگر کاهش یافته و به رشته تجربی افزوده شده است، ظرفیت پذیرش در رشته‌های تجربی را بالا برده‌اند. این درحالی است که ورود به رشته‌های سخت پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی نیازمند زمینه مناسب فردی از نظر "فکری، هوشی، اخلاقی، توانمندی جسمی، تحصیلاتی و توانمندی روحی" است.

نگاه خانواده‌ها و فرهنگ ایجاد شده در کشور به گونه‌ای است که آرزوی اکثر والدین حضور فرزندان‌شان در رشته‌های پزشکی است و به جای اینکه مدارس در علوم انسانی رشد یابد در حوزه علوم تجربی و ریاضی افزایش پیدا کرده که این رشد به‌صورت نامتوازن شکل گرفت. این در حالی است که کشور به جامعه‌شناس، حقوقدان و..... هم نیاز دارد. اگر بخواهیم دید اصولی به موضوع داشته باشیم، همه رشته‌ها باید به تناسب رشد پیدا کنند چرا که کشور برای رشد به تنوع متخصصان در زمینه‌های مختلف نیاز دارد.

حرفه پزشکی در ایران طی چهار دهه گذشته به علت توانمندی آموزشی کیفیت بسیار بالایی دارد. روش آموزشی که در این سه رشته "پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی" وجود دارد، باوجود سختی رشته‌ها آدم‌های بسیار شایسته‌ای تربیت کرده است به طوری که این افراد سفیران سلامت و علمی ایران در اقصی نقاط دنیا هستند و بسیار خوش درخشیده‌اند که این درخشش نشان از آموزش باکیفیت پزشکی در ایران دارد.

رزیدنت پزشک عمومی فارغ‌التحصیلی است که با امتحان سخت دستیاری وارد دوره تخصصی پزشکی می‌شود. متوسط سن رزیدنت‌ها 25 تا 40 سال است. اگر کسی پشت سر هم تحصیل را ادامه دهد به طور میانگین با حدود 30 سال سن فارغ‌التحصیل می‌شود که بعد از آن باید دوره طرح و خارج از مرکز را بگذراند.

چرا برخی رشته‌های مهم، دیگر مورد اقبال پزشکان برای دریافت تخصص نیست و از طرفی شاهد افزایش کلینیک‌های زیبایی در جامعه هستیم؟

همه مطالبی که تاکنون گفتم دست به دست هم دادند تا ظرفیت‌های پذیرش دستیاری آن هم در رشته‌های مادر طب "جراحی، داخلی، زنان، اطفال، بیهوشی، طب اورژانس، عفونی و..." خالی بماند و برخی رشته‌ها هم به‌دلیل درآمد بیشتر و تناقض‌هایی که در داخل رشته و بین رشته وجود داشت به اسم رشته‌های لوکس "گوش و حلق بینی، جراحی زیبایی، رادیولوژی، ارتوپدی و..." در جامعه و میان پزشکان مطرح شود.

اگرچه این رشته‌ها هم مورد نیاز کشور است اما نیاز آن نسبت به رشته‌های مادر به مراتب کمتر است. بنابراین افراد سعی کردند به سمت رشته‌های لوکس بروند. دیری نگذشت اقبال به سمت این رشته‌ها نیز به دلایل مختلف کاهش یافت و پزشکان دریافتند می‌توانند بسیار راحت‌تر به سمت و سوی موضوعات زیبایی حرکت کنند، با کسب درآمد بیشتر و شکایت کمتر. به همین دلیل بسیاری از افراد به جای ادامه تحصیل و حضور در دوره دستیاری پزشکی به حوزه زیبایی ورود پیدا کردند.جدای از جذب پزشکان به حوزه زیبایی، این عرصه فضایی برای جولان غیرپزشکان هم شده است.

حال مردم چقدر در ورود غیرپزشکان به حوزه زیبایی اثرگذار بودند؟

ورود غیرپزشکان به عرصه زیبایی بسیار نگران‌کننده است و تقاضاهای پر تعدادی که در این حوزه از سوی مردم وجود دارد نه تنها پزشکان بلکه مداخله‌گرهای غیرپزشک را هم جذب کرده است. اما آنچه که سبب ایجاد این بازار پر تقاضا شده، فرهنگ مردمی است که حاضر نیستند برای مشکلات دندانشان هزینه کنند اما برای دیگر موضوعات زیبایی وقت و هزینه زیادی صرف می‌کنند، یعنی از بینی زشت خجالت می‌کشد اما از دندان نامرتب و خراب نه. وقتی تقاضا زیاد شود، عرضه هم افزایش پیدا می‌کند.

آمار مهاجرت پزشکان شاید به نسبت مهاجرت دیگر شغل‌ها آمار بالایی نباشد اما به‌دلیل نوع فعالیت حرفه پزشکی همین اعداد هم قابل توجه است زیرا کاری که این افراد انجام می‌دهند مستقیم با سلامت مردم در ارتباط است و سلامت، نیاز پایه‌ای کشور است، به همین دلیل وقتی یک پزشک در هر رشته‌ای از کشور خارج می‌شود برای ما اهمیت دارد، حال می‌خواهد خروج جغرافیایی باشد یا مهاجرت شغلی.

به مهاجرت شغلی و به عبارتی تغییر حرفه اشاره کردید. علت این امر چیست و آیا در این زمینه آماری وجود دارد؟

نگرانی ما بسته شدن مطب‌های پزشکان به‌دلیل نبود درآمد کافی است. احتمال دارد مسئولی در حوزه سلامت عنوان کند آمار مهاجرت پزشکان زیاد نیست اما باید برآورد شود از میان افراد فارغ‌التحصیل چند نفر و کجا کار می‌کنند، مسئولیت ارائه این آمار با تولیت نظام سلامت است. دستیابی به این اطلاعات کار سختی نیست چرا که تعداد افراد وارد شده و فارغ‌التحصیل در رشته پزشکی معلوم است و جایی که کار می‌کنند هم مشخص است. پس به راحتی می‌توانند آمار افراد خارج از این چرخه را به دست آورند. هرکس در این چرخه نباشد از دید ما مهاجرت کرده است، حال می‌خواهد مهاجرت شغلی یا مهاجرت از کشور باشد. در این زمینه باید توجه افرادی که مسئولیتی در حوزه تصمیم‌گیری و سیاستگذاری دارند، جلب شود که خوشبختانه حل این مشکل تا سطح رئیس جمهور کشیده شده و همه دغدغه حل و رفع آن را دارند.

حوزه پزشکی بر قله خودکفایی علمی و عملی

امروزه بزرگ‌ترین افتخار نظام جمهوری اسلامی ایران در حوزه سلامت، توانمندی صددرصدی پزشکی در داخل کشور است. ما در زمینه‌های استفاده از تجهیزات، علمی و عملی، فرایندهای درمانی و عمل جراحی، در قله خودکفایی ایستاده‌ایم. انواع پیوند، عمل‌های جراحی، درمان‌های طبی و... در داخل کشور و توسط پزشکان ایرانی انجام می‌شود و آوازه این افتخارات سبب شده است مردم از کشورهای دیگر برای درمان به ایران سفر کنند. این نشان‌دهنده قدرت نظام سلامت کشور است که با امنیت کشور و مردم گره خورده است. بنابراین به هر دلیلی تعرفه‌های پزشکی و درآمد یک صنف از جامعه دچار اشکال شود، طبعاً افراد به سمت شغل‌های دیگر یا مهاجرت سوق داده می‌شوند.

چند وقتی است موضوع مهاجرت پزشکان و پرستاران در فضای مجازی و رسانه‌ای کشور بر سر زبان‌هاست. آمار رسمی از خروج پزشکان وجود دارد؟

آمار رسمی مهاجرت پزشکان را ادارات مربوطه باید اعلام کنند، اما آنچه که سازمان نظام پزشکی در اختیار دارد تعداد درخواست گواهی حسن سابقه برای رفتن به خارج از کشور است. مبنای ما گرفتن گواهی "گود استندینگ" است. "گواهی حسن انجام کار برای افرادی که عضو سازمان نظام پزشکی هستند. هدف از صدور این گواهی این است که شاغلان رشته‌های پرستاری و پزشکی اثبات کنند در طول دوره خدمت در کشور خود، هیچ گونه سوءپیشینه‌ای نداشته‌اند."

اینکه پزشکانی که این گواهی را دریافت می‌کنند خارج از ایران ماندگار می‌شوند باز می‌گردند مدام در حال تردد هستند، در کشورهای دیگر به کار پزشکی می‌پردازند یا کار دیگری انجام می‌دهند موضوع ما نیست، مهم این است که این افراد با خروج از کشور در یک بازه زمانی کار درمانی برای مردم انجام نمی‌دهند و ما از خدمات‌شان محروم می‌شویم.

این افراد از دید ما مهاجرت کرده محسوب می‌شوند به طوری که در پنج سال گذشته تعداد گواهی‌های حسن سابقه‌ای که سازمان نظام پزشکی صادر کرده است، در حوزه تخصص، فوق‌تخصص و فلوشیپ بیش از 8 برابر و تعداد گواهی صادر شده در حوزه داروسازی بیش از 3 برابر افزایش پیدا کرده است. این آمار در حوزه دندانپزشکی بیش از 5 برابر و در حوزه مامایی و پیراپزشکی 10 برابر افزایش یافته است و متأسفانه روند افزایشی این اعداد بسیار بالاست. روزنامه ایران