مراحل پوکی استخوان چیست؟

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، ایرج عبداللهی بر ضرورت ترک دخانیات، مواد مخدر و الکل نیز تاکید کرد و گفت: پوکی استخوان بیماری تقریبا بدون علامت است که بعد از شکستگی استخوان خود را آشکار می‌کند.

مرحله اول «استئوپنی» نام دارد، یعنی مرحله پیش از پوکی استخوان. در این مرحله هنوز تراکم استخوان آن قدر کم نشده اما میزان جذب بیشتر و ساخت استخوان کمتر شده است. این مرحله زنگ خطر برای شروع پوکی استخوان است و معمولا علامت خاصی هم ندارد. اما مرحله بعدی اُستئوپروز یا همان پوکی استخوان است. در این حالت بافت استخوان حالت متخلل پیدا کرده و تراکم استخوان کم شده است و در نتیجه استخوان به شدت آسیب پذیرمی‌شود.

کسانی که تست پوکی استخوان داده‌اند اگر به تصویر نتیجه این تست نگاه کنند قسمت‌های سبزی را که در تصویر وجود داد نشانگر این است که استخوان‌های آن بخش حالت نرمالی دارد. بخش ‌های زرد به معنی استئوپنی است و استخوان دارد وارد مرحله پوکی می‌شود و منطقه قرمز هم به معنی پوکی استخوان است. یعنی افراد با تماشای این تصویر می‌توانند متوجه شوند که استخوان‌هایشان در چه وضعیتی قرار دارد.

علائم پوکی استخوان چیست؟

متاسفانه پوکی استخوان یک بیماری خاموش است و علائم خاصی ندارد. اکثر موارد زمانی تشخیص داده می‌شود که فرد دچار شکستگی استخوان شده است و وقتی از او تست تراکم استخوان می‌گیرند متوجه می‌شوند تراکم استخوانش پایین است. البته علائم ساده‌ای چون دردهای خفیف و دردهای مزمن هم در پوکی استخوان وجود دارد ولی همانطور که گفتم تشخیص پوکی استخوان کار ساده‌ای نیست. هرچند پزشک با یک رادیوگرافی ساده استخوان هم تا حدی می‌تواند تشخیص دهد که فرد دارای پوکی استخوان است اما تشخیص قطعی پوکی استخوان، مستلزم تست تراکم استخوان یا همان «دانسیتومتری» است.

بخشی از ابتلا به تراکم استخوان مربوط به ژنتیک است اما قسمت دیگری از آن با فعالیت بدنی و تغذیه مرتبط است. یکی از مهم‌ترین منابع تامین کلسیم بدن، لبنیات است. هم کلسیم برای حفظ سلامت استخوان‌ها لازم است هم ویتامین دی. این دو ماده غذایی دو عنصر خیلی مهم و ضروری برای پیشگیری از پوکی استخوان است. بنابراین کسانی که به هر دلیل لبنیات کمی مصرف می‌کنند احتمال مبتلاشدنشان به پوکی استخوان بیشتر از سایرین است.

بله. این‌ها لبنیات خوبی هستند و میزان کلسیم آنها تقریبا دو برابر شیر معمولی است و ویتامین دی هم دارد و می تواند برای سلامت استخوانها خیلی مفید باشد.

چه ارتباطی بین پوکی استخوان و ورزش نکردن وجود دارد؟

میزان تراکم استخوان با افتادن وزن روی استخوان و میزان تحرک ارتباط بسیار مستقیمی دارد. یعنی هر چقدر وزن روی استخوان وارد شود بافت استخوان متراکم و محکم‌تر می‌شود. بنابراین کسانی که فعالیت بدنی کمی دارند یا به دلایلی مانند یک بیماری طولانی مجبورند مدتی طولانی بستری باشند و تحرک نداشته باشند به شدت در معرض پوکی استخوان قرار دارند.

ارتباط بین سبک زندگی و پوکی استخوان چیست؟

ارتباط مستقیمی بین چاقی و پوکی استخوان وجود ندارد اما تحقیقات نشان می‌دهد افراد چاق بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌هایی مانند مشکلات مفصلی و قلبی و دیابت قرار دارند و مصرف داروهای مرتبط با این بیماری‌ها می‌تواند بر تراکم استخوان اثر منفی بگذارد. ولی بین لاغری مفرط و پوکی استخوان رابطه‌ای هست. برای این که استخوان‌ها رشدی مناسب داشته باشند باید وزن مناسبی روی آنها وارد شود. لذا کسانی که لاغری بیش از حد دارند به دلیل این که وزن و فشار کمی روی استخوان‌هایشان می‌افتد استخوان‌هایشان تراکم لازم را پیدا نمی‌کنند. برای همین استخوان‌هایشان مقداری ضعیف‌تر است لذا شکستگی استخوان هم در آنها بیشتر است. به افراد چاق نیز توصیه می‌شود که وزن خود را بصورت تدریجی کاهش دهند تا از عوارض ناشی از پوکی استخوان مصون بمانند.

تحقیقات نشان می‌دهد مصرف زیاد شکر و چربی‌های اشباع شده بر تراکم استخوان اثر منفی دارد از این رو مصرف زیاد فست فود که سرشار از قند و چربی است می‌تواند در جذب کلسیم اخلال ایجاد کند. هر چه جذب کلسیم کمترباشد می‌تواند پوکی استخوان به وجود آورد یا آن را تشدید کند. مثلا با آنکه چای و قهوه نوشیدنی‌های خوب و مفیدی هستند ولی مصرف افراطی آنها «بیش از ۴ فنجان در روز» می‌تواند در جذب کلسیم غذا یا دارو مشکل ایجاد کند.

لذا مصرف زیاد کافئین هم می‌تواند به میزان کمی در کاهش تراکم استخوان موثر باشد. برای همین ما می‌گوییم وقتی شیر می‌خورید بلافاصله پشت سر آن چای صرف نکنید چون جذب کلسیم را کمتر می‌کند. اما مصرف معمول چای و قهوه مشکلی از جهت تراکم استخوان ایجاد نمی‌کند.

ویتامین دی یک ویتامین محلول در چربی است که به تنظیم کلسیم و فسفر که دو عنصر مهم در حفظ تراکم استخوان است کمک می‌کند و لذا کمبود ویتامین دی می‌تواند سلامت استخوانها را به خطر اندازد. به همین جهت افرادی که دارای کمبود ویتامین دی هستند باید با تجویز پزشک مکمل‌های ویتامین دی مصرف کنند. مقدار طبیعی ویتامین دی در خون بین ۳۰ تا ۱۰۰ نانوگرم است و کسانی که به هر دلیلی ویتامین دی بدنشان کمتر از این مقدار است حتما باید از قرص‌های ویتامین دی استفاده کنند. ولی افرادی که سطح ویتامین دی بدنشان نرمال است همین که هر روز دقایقی در معرض فضای باز و آفتاب باشند ویتامین دی بدنشان تامین می‌شود. البته مصرف بیش از حد ویتامین دی هم خوب نیست و می‌تواند مشکلاتی را برای فرد بوجود آورد.

خیر. همین که آفتاب با دست و صورت فرد برخورد کند کافی است. تحقیقات نشان می‌دهد قرار گرفتن در معرض نور خورشید ۳ بار در هفته و هر بار ۱۰ دقیقه برای ساخت ویتامین دی کافی است.

داروهایی مثل انوع کورتون‌ها در صورت مصرف طولانی مدت «بیش از سه ماه» کورتون استخوان‌ها را در معرض پوکی قرار می‌دهد. همین طور مصرف طولانی داروهایی مثل هپارین، داروهای ضد افسردگی و تشنج، داروهای هورمونی و داروهای ضد سرطان می‌تواند سبب کاهش تراکم استخوان ‌شود. ایرنا