ضمانت اجرایی منشور حقوق بیمار به میزان کافی بازدارنده نیست

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، سعید بیرودیان با اشاره به اهمیت مراقبت بیمار محور گفت: مراقبت بیمار محور یکی از مهم‌ترین رویکردها در نظام‌های سلامت مدرن است که به توجه به نیازها، حقوق و خواسته‌های بیماران تأکید دارد، عدم آگاهی و آموزش یکی از اصلی‌ترین دلایل‌ عدم رعایت حقوق بیمار است.

وی با اشاره به فقدان آگاهی و آموزش کافی در زمینه رعایت حقوق بیمار در میان پزشکان و کارکنان درمانی افزود: بسیاری از این افراد ممکن است به طور کامل با منشور حقوق بیمار آشنا نباشند یا اهمیت آن را در نظام نوین سلامت درک نکنند. آموزش‌های مستمر و کارگاه‌های آموزشی می‌تواند به افزایش آگاهی و حساسیت نسبت به حقوق بیمار کمک کند، فشارهای روانی و جسمی ناشی از بار کاری زیاد روی کادر درمانی نیز می‌تواند منجر به غفلت از رعایت حقوق بیماران شود. این فشارها به ویژه در شرایط بحرانی و در زمان‌های شلوغی مراکز درمانی بیشتر احساس می‌شود و می‌تواند کیفیت خدمات ارائه شده را تحت تأثیر قرار دهد. 

بیرودیان عدم نظارت کافی را هم از دیگر دلایل‌ عدم رعایت حقوق بیماران عنوان کرد و گفت: نبود نظارت و ارزیابی مداوم بر عملکرد مراکز درمانی و ارائه‌دهندگان خدمات سلامت می‌تواند به‌عدم رعایت حقوق بیمار منجر شود. ایجاد سازوکارهای نظارتی مؤثر و شفاف می‌تواند به بهبود وضعیت موجود کمک کند. 

رئیس انجمن علمی اخلاق پزشکی ایران در خصوص اینکه آیا نیاز است که ضمانت اجرایی سخت گیرانه‌تری برای اجرای قوانین مربوط به حقوق بیمار در نظر گرفته شود؟ گفت: در همه جوامع و در همه حوزه‌های ارائه خدمات از جمله حوزه سلامت، برای الزام گروه اندکی از شاغلین که از قانون یا دستورالعمل‌های قانونی تمکین نمی‌کنند، نیاز به ایجاد ضمانت‌های اجرایی سخت‌گیرانه وجود دارد. این می‌تواند شامل جریمه‌های مالی، تعلیق مجوزها و یا حتی پیگرد قانونی برای تخلفات باشد تا به عنوان یک عامل بازدارنده عمل کند. 

بیرودیان در پاسخ به این پرسش که تا چه میزان به سمت مراقبت بیمار محوری حرکت کرده ایم؟ گفت: در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای حرکت به سمت مراقبت بیمار محور در کشور ما صورت گرفته است. از جمله این تلاش‌ها می‌توان به تربیت نیروهای متخصص در رشته اخلاق پزشکی، ایجاد کمیته‌های اخلاق بالینی در مراکز درمانی، تصویب راهنماهای عمومی و اختصاصی اخلاق حرفه‌ای در نظام پزشکی و وزارت بهداشت و تاسیس انجمن علمی اخلاق پزشکی ایران اشاره کرد. 

وی افزود: همچنین برگزاری دوره‌های بازآموزی اخلاق حرفه‌ای برای حرفه‌مندان و اعضای سازمان نظام پزشکی نیز از دیگر اقدامات انجام شده است. با این حال این حرکت هنوز به صورت کامل تحقق نیافته و نیاز به استمرار و پیگیری دارد، در برخی مراکز درمانی، به نظرات و نیازهای بیماران بیشتر توجه می‌شود. اما این روند هنوز نیاز به تشدید و تقویت دارد. ایجاد کانال‌های ارتباطی مؤثر و فراهم کردن فرصت‌هایی برای بیماران جهت ابراز نظرات و پیشنهادات می‌تواند به بهبود کیفیت خدمات کمک کند. 

بیرودیان در خصوص اینکه چه موانعی بر سر راه حرکت به سمت مراقبت بیمار محور در کشور وجود دارد؟ گفت: موانع حرکت به سمت مراقبت بیمار محور شامل محدودیت‌های مالی، نگرش‌های سنتی، عدم هماهنگی بین بخش‌ها و کمبود آموزش است.

وی با اشاره به تاثیر محدودیت‌های مالی افزود: در حال حاضرکمبود بودجه و منابع مالی برای اجرای برنامه‌های مرتبط با مراقبت بیمار محور وجود دارد. تا زمانی که به حقوق اولیه و نیازهای اساسی مالی و حتی غیر مالی ارائه‌دهندگان خدمات سلامت، اعم از پزشک و پرستار و سایر گروه‌ها، توجه کافی و مناسبی نشود تمرکز آنان بر مراقبت‌های بیمار محور محقق نخواهد شد. این موضوع نیازمند سیاستگزاری صحیح، تخصیص منابع مالی مناسب و حمایت‌های دولتی است. 

بیرودیان در خصوص کمبود آموزش نیز گفت: نیاز به آموزش بیشتر برای کادر درمانی و همچنین عموم مردم و بیماران در مورد اهمیت و مزایای مراقبت بیمار محور و توسعه روحیه درک متقابل و مشارکتِ ارائه‌دهندگان و دریافت‌کنندگان مراقبت‌های سلامت ضروری است. برگزاری کارگاه‌های آموزشی و برنامه‌های آگاه‌سازی می‌تواند به افزایش آگاهی و حساسیت نسبت به این موضوع کمک کند. 

به گزارش ایلنا وی در پایان خاطرنشان کرد: با توجه به موارد مطرح شده، می‌توان گفت که برای تحقق مراقبت بیمار محور در نظام سلامت کشور، نیاز به تغییرات اساسی در فرهنگ سازمانی، سیاست‌گذاری‌ها و آموزش وجود دارد. ایجاد شرایط و محیطی مناسب برای ارائه‌کنندگانِ خدمات بهداشتی و درمانی، توجه به حقوق بیماران و ارتقاء کیفیت خدمات از جمله نیازهای اساسی در این راستا هستند. بدیهی است با همت و همکاری تمامی ذینفعان، می‌توان به سمت یک نظام سلامت کارآمدتر و بیمار محورتر حرکت کرد.