ستون نظام سلامت یا قربانی سیاست‌های ناکارآمد؟
پزشکان و قانون: پزشکان عمومی به‌عنوان ستون اصلی نظام سلامت هر کشور، نقشی اساسی در ارائه خدمات اولیه درمانی ایفا می‌کنند. اما در ایران، جایگاه این قشر به‌درستی تعریف نشده و با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. دکتر احمد ولی‌پور، رئیس انجمن پزشکان عمومی ایران، با انتقاد از وضعیت موجود تاکید دارد که نهادهای سیاست‌گذار باید نگاه جامع‌تر و عمیق‌تری به نقش پزشکان عمومی داشته باشند. در ادامه، به بررسی مشکلات این گروه در ایران و مقایسه آن با کشورهای منطقه می‌پردازیم.
تعریف نادرست جایگاه پزشک عمومی
همان‌طور که دکتر ولی‌پور اشاره کرده، جایگاه پزشکان عمومی در نظام سلامت ایران به‌درستی مشخص نشده است. این مشکل موجب شده سیاست‌های تدوین‌شده، از پتانسیل واقعی این گروه بهره نبرند و دیدگاه‌های غیرکارشناسی بر تصمیم‌گیری‌ها غالب شوند.
مشکلات مالی و تأخیر در پرداخت‌ها
یکی از چالش‌های بزرگ پزشکان عمومی، عدم تعهد بیمه‌ها به پرداخت به‌موقع مطالبات است. دکتر ولی‌پور می‌پرسد: «کدام حرفه‌ای را سراغ دارید که پس از یک سال تازه بتواند حق‌الزحمه خود را دریافت کند؟» این مسئله، علاوه بر کاهش انگیزه پزشکان، موجب افت کیفیت خدمات درمانی نیز می‌شود.
فشار مالیاتی و سیاست‌های اجباری
پزشکان عمومی از خوش‌حساب‌ترین گروه‌های مالیاتی در ایران هستند، اما سیاست‌های اجباری مانند گروگان‌گیری مدرک تحصیلی و اعمال فشارهای مالی، شرایط را برای فعالیت آنان دشوارتر کرده است.
کاهش پوشش بیمه‌ها و آسیب به مردم
سال‌به‌سال، پوشش بیمه‌ها کاهش یافته و این امر بیشترین آسیب را به مردم وارد کرده است. این کاهش پوشش، پزشکان عمومی را نیز تحت فشار قرار داده و انگیزه آنان برای ادامه کار در نظام دولتی را کاهش داده است.
حقوق پایین و کارانه‌های معوقه
طبق گفته دکتر ولی‌پور، حقوق پایه ۱۵ میلیون تومان برای پزشکان عمومی در سیستم دولتی و تأخیر در پرداخت کارانه‌ها، انگیزه‌ای برای فعالیت در این بخش باقی نگذاشته است.
وضعیت پزشکان عمومی در کشورهای منطقه
در ترکیه، پزشکان عمومی از جایگاه مناسبی برخوردارند. حقوق پایه این گروه در سیستم دولتی حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد بیشتر از ایران است و نظام بیمه به‌صورت متمرکز و با تعهد بالا عمل می‌کند. پزشکان عمومی در ترکیه معمولاً در طرح‌های پیشگیرانه سلامت نقش پررنگی دارند و پرداخت‌ها منظم انجام می‌شود.
علی‌رغم مشکلات ساختاری در نظام سلامت عراق، پزشکان عمومی از حمایت مالی بیشتری برخوردارند. دستمزدها به نسبت تورم افزایش یافته و سیاست‌های حمایتی از پزشکان عمومی در حال تقویت است.
در امارات، پزشکان عمومی به‌دلیل سیستم سلامت خصوصی و رقابتی، از درآمد بالایی برخوردارند. دولت نیز در مراکز دولتی شرایط کاری مناسبی فراهم کرده و پرداخت‌ها به‌موقع انجام می‌شود.
مقایسه ایران با کشورهای منطقه
ایران با وجود منابع گسترده انسانی و علمی، در مدیریت نیروی پزشکان عمومی با چالش‌های جدی مواجه است. در حالی که کشورهایی مانند ترکیه و امارات متحده عربی با بهبود ساختارهای مالی و اداری، جایگاه پزشکان عمومی را تقویت کرده‌اند، ایران با مشکلاتی نظیر تأخیر در پرداخت مطالبات، کاهش پوشش بیمه‌ها و نبود سیاست‌گذاری درست دست‌وپنجه نرم می‌کند.
راهکارها برای بهبود وضعیت پزشکان عمومی در ایران
تعریف مجدد جایگاه پزشکان عمومی یکی از راهکارهاست. نهادهای سیاست‌گذار باید با مشورت انجمن‌های تخصصی، نقش پزشکان عمومی را در نظام سلامت بازتعریف کنند. اصلاح نظام پرداخت راهکار دیگر است. پرداخت به‌موقع مطالبات پزشکان و اصلاح نظام مالیاتی می‌تواند انگیزه پزشکان را برای ادامه فعالیت افزایش دهد. از طرفی بازنگری در سیاست‌های بیمه‌ای و افزایش پوشش، علاوه بر کاهش فشار بر مردم، شرایط بهتری برای فعالیت پزشکان عمومی فراهم می‌کند. حمایت از پزشکان در سیستم دولتی نیز می‌تواند جایگاه آنها را ارتقا دهد. افزایش حقوق پایه و کاهش فشارهای کاری می‌تواند پزشکان عمومی را برای ماندن در بخش دولتی ترغیب کند.
در نهایت می‌توان گفت که پزشکان عمومی در ایران با چالش‌های متعددی مواجه‌اند که حل آنها نیازمند عزم جدی نهادهای سیاست‌گذار و بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی و تخصصی است. همان‌طور که دکتر ولی‌پور تأکید می‌کند، سلامت مردم نباید قربانی سیاست‌های نادرست شود. مقایسه با کشورهای منطقه نشان می‌دهد که توجه به پزشکان عمومی، نه تنها رضایت این گروه، بلکه کیفیت خدمات سلامت را نیز ارتقا می‌دهد. وقت آن رسیده است که با اصلاح ساختارها، گامی مؤثر در جهت حفظ و ارتقای جایگاه پزشکان عمومی در ایران برداشته شود.
پایان پیام/
محسن طاهرمیرزایی
