خطر ورود سرخک از کشورهای همسایه

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، علیرضا رئیسی گفت: در حالی که دنیا به سمت پیشرفت‌های پزشکی و بهداشتی گام برمی‌دارد همچنان عوامل خطری جدی جان مادران و نوزادان را تهدید می‌کند، سالانه هزاران مادر در سراسر جهان به‌دلیل مشکلات مرتبط با بارداری و زایمان جان خود را از دست می‌دهند، نوزادان نیز با خطراتی همچون نارسایی، عفونت‌ها و سو تغذیه مواجه هستند، با وجود تلاش‌های بی‌وقفه مراکز بهداشتی این چالش‌ها به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه همچنان ادامه دارد.

وی افزود: در این میان آزمایشگاه‌های بهداشتی نقش پررنگی در شناسایی زودهنگام عوامل خطر، پایش وضعیت مادر و نوزاد و ارائه خدمات تخصصی ایفا می‌کنند، در دوران همه‌گیری کرونا، این نقش دوچندان شد و کارکنان آزمایشگاه‌ها با وجود کمبود منابع و افزایش حجم مراجعات، با دقت و مسئولیت‌پذیری در خط مقدم مراقبت از سلامت مادران باردار و نوزادان حضور داشتند، انتظار می‌رود با افزایش آگاهی، توسعه زیرساخت‌های بهداشتی و حمایت‌های بین‌المللی بتوان گام‌های مؤثرتری برای کاهش مرگ‌ومیرهای قابل پیشگیری در میان مادران و نوزادان برداشت.

معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به اهمیت عدالت در دسترسی به خدمات سلامت ادامه داد: ما باید بتوانیم عدالت در دسترسی را برای همه مردم کشور فراهم کنیم، به این معنا که هر فردی در هر نقطه‌ای از کشور که زندگی می‌کند بتواند با کمترین هزینه خدمات سلامت را دریافت کند. این موضوع به ظاهر ساده است اما در عمل بسیار پیچیده است و نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و بلندمدت است.

رئیسی گفت: خوشبختانه یکی از نقاط قوت نظام سلامت ایران نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر در همین حوزه است. ما در حال حاضر برای ۳۰ میلیون نفر از جمعیت کشور که در روستاها و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر زندگی می‌کنند دسترسی ایجاد کرده‌ایم. من پیش از این نیز گفته‌ام و دوباره تأکید می‌کنم که امکان ندارد در کشوری مانند ایران حتی در جمعیت‌های کمتر از هزار نفر خانه بهداشت وجود نداشته باشد.

وی با تأکید بر اهمیت شبکه گسترده بهداشت افزود: این گستردگی شبکه بهداشت در سطح کشور و میزان دسترسی مردم خصوصاً در حوزه پیشگیری نقطه‌قوت مهمی برای نظام سلامت ایران محسوب می‌شود، یکی از ابزارهای مهم برای تحقق عدالت در سلامت استفاده از ظرفیت‌های جغرافیایی کشور از طریق سیستم‌های ساختارمند مثل پزشکی خانواده و نظام ارجاع است. این ابزارها می‌توانند فرصت‌های برابر برای مردم در سراسر کشور فراهم کنند. پزشکی خانواده و نظام ارجاع از بهترین ابزارهایی هستند که امکان ارائه بسته‌های خدماتی مشخص با جمعیت و کیفیت تعریف‌شده را به صورت منظم فراهم می‌کنند.

رئیسی ادامه داد: اجرای عدالت کاری بسیار سخت است اما نظام پرداخت باید به گونه‌ای طراحی شود که رفتار افراد را در جهت اهداف سلامت شکل دهد. ما اگر به بازار کار هم نگاه کنیم متوجه می‌شویم وقتی شغلی با درآمد بیشتر ایجاد می‌شود افراد به آن سمت تمایل پیدا می‌کنند، در حوزه پزشکی و تخصص‌ها نیز همین‌طور است. برخی تخصص‌ها با تراکم بالا و برخی با کمبود مواجه هستند که این مسئله نیز از نبود تعادل در نظام پرداخت نشأت می‌گیرد.

وی اضافه کرد: وزارت بهداشت در دوره جدید مدیریتی خود به صورت جدی به این موضوع وارد شده و تلاش دارد با در نظر گرفتن شرایط متفاوت مناطق از روستا تا مرز و سطح تحصیلات و تخصص افراد تعادل واقعی و پایدار ایجاد کند، این مسیر دشوار است اما گامی ضروری برای رسیدن به عدالت سلامت در کشور به شمار می‌آید.

معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به راه‌اندازی پویش‌هایی در حوزه کاهش تصادفات جاده‌ای گفت: هر برنامه‌ای متناسب با ظرفیت و هدف‌گذاری‌اش باید مورد انتظار قرار گیرد، پویش‌ها در ذات خود به معنای آگاهی‌بخشی، جلب توجه و حساس‌سازی جامعه و مسئولان نسبت به یک مسئله مهم هستند نه راه‌حلی فوری برای حل مشکلات پیچیده‌ای مانند سوانح جاده‌ای است.

رئیسی با اشاره به اینکه بسیاری از روزهای خاص در تقویم نیز با همین هدف نام‌گذاری شده‌اند گفت: هدف از راه‌اندازی پویش‌هایی مثل "پویش نه به تصادف" جلب توجه عمومی و مسئولان به عمق فاجعه تصادفات جاده‌ای بود. اما این به معنای انتظار کاهش فوری تصادفات از اسفند تا فروردین نیست. موفقیت چنین پویش‌هایی باید با ابزارهای مشخص و معیارهای عینی مانند اصلاح نقاط حادثه‌خیز یا بازنگری در قوانین سنجیده شود.

وی با تأکید بر اینکه حل معضل تصادفات نیازمند نگاه چهارضلعی است افزود: ضلع اول وضعیت جاده‌هاست، ما بیش از ۳ هزار نقطه حادثه‌خیز در کشور داریم که اصلاح آن‌ها زمان‌بر و نیازمند عزم ملی است. ضلع دوم قوانین و جرایم رانندگی است که متأسفانه بازدارندگی کافی ندارند، در بسیاری کشورها جرایم رانندگی آن‌قدر سنگین‌اند که متخلفان به‌ندرت ریسک می‌کنند اما در ایران جرایم سبک است و اجرای قانون نیز با چالش مواجه است.

رئیسی ضلع چهارم این مسئله را ایمنی خودروها دانست و گفت: متأسفانه ایمنی خودروهای داخلی بسیار پایین است. بیش از ۶۰ درصد مرگ‌ومیرها سر صحنه و در اثر برخورد اولیه اتفاق می‌افتد، زیرا خودروها ایمنی لازم را ندارند. برخورد دو خودرو نباید به مرگ جمعی سرنشینان منجر شود. من پیش‌تر هم گفته‌ام باز هم تأکید می‌کنم که از خودروسازان داخلی امیدی ندارم چون حاضر به پذیرش مسئولیت و اصلاح نیستند.

وی با اشاره به موتورسیکلت‌ها افزود: از ۱۳ میلیون موتورسیکلت در کشور ۱۲ میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه فرسوده‌اند. در برخی شهرها حتی برخورد دو موتورسیکلت منجر به کشته شدن چهار جوان شده است، این نشان‌دهنده ضعف جدی در ایمنی است، پویش نه به تصادف تصادف در فاز کوتاه‌مدت خود بیشتر با هدف جلب توجه مسئولان و مردم آغاز شد. هدف‌گذاری نهایی آن حداکثر کاهش ۸ درصدی مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات است، باید بپذیریم که موفقیت در این حوزه نیازمند مشارکت همه‌جانبه و تغییرات بنیادین در زیرساخت، قانون، فرهنگ و ایمنی است.

وی تاکید کرد: پیش از هرگونه ارزیابی درباره موفق یا ناموفق بودن برنامه پزشک خانواده باید ابتدا نگاهی جامع به این مفهوم داشت، برخی از ما گمان می‌کنیم پزشک خانواده یعنی فقط حضور پزشک در خانه‌های بهداشت و مراکز روستایی، در حالی که این نگاه بسیار سطحی و حتی خطرناک است، شبکه بهداشت و درمان کشور باید دربرگیرنده تمام سطوح خدمات باشد، از سطح یک «خانه‌های بهداشت و پایگاه‌های سلامت» تا سطح دو «مطب‌ها و کلینیک‌های تخصصی» و سطح سه «بیمارستان‌های عمومی و فوق تخصصی» است.

معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: بی‌انصافی است اگر بگوییم برنامه پزشک خانواده شکست خورده چون اصلاً هنوز به‌طور واقعی اجرا نشده که بخواهیم درباره موفقیت یا ناکامی آن قضاوت کنیم، ما باید ابتدا ساختار را کامل بسازیم بعد به ارزیابی بپردازیم. مانند این است که خودرویی بسازیم که هنوز موتور ندارد و بخواهیم در مورد عملکردش صحبت کنیم.

وی با اشاره به تعریف جامع پزشک خانواده افزود: پزشک خانواده یعنی پزشکی که مسئول مراقبت از یک جمعیت مشخص است. این جمعیت می‌تواند یک خانواده، یک روستا یا حتی یک شهر باشد و این خدمات باید از سوی یک تیم تأمین‌کننده مشخص، با فرآیند مشخص، کیفیت قابل سنجش و بودجه تعیین‌شده ارائه شود، در مسیر ارائه خدمات وقتی فردی بیمار می‌شود باید از سطح یک وارد شبکه شده و در صورت نیاز به خدمات تخصصی به سطح دو و سپس به سطح سه ارجاع شود.

رئیسی اضافه کرد: مهم‌تر از همه این است که بازخورد تمام مراحل درمان باید به پزشک خانواده بازگردد تا مراقبت مستمر و مؤثر برقرار باشد، از نوع داروی دریافتی گرفته تا اقدامات بیمارستانی و پیگیری‌های بعدی برود، آنچه اکنون به دنبال آن هستیم اجرای کامل پزشک خانواده در بستر واقعی شبکه بهداشت و درمان کشور است، با تعریف دقیق اتصال واقعی بین سطوح و با هدف نهایی ارتقا سلامت مردم و استفاده عادلانه از منابع است.

وی با اشاره به جمعیت چندمیلیونی اتباع خارجی در کشور افزود: ما حدود هفت تا هشت میلیون تبعه داریم که بخشی از آن‌ها ممکن است واکسیناسیون کامل دریافت نکرده باشند. ورود بیماران از کشورهای با شیوع بالای سرخک می‌تواند منجر به انتقال بیماری به افراد واکسینه‌نشده در داخل کشور شود به‌ویژه در میان کودکان زیر ۹ ماه که هنوز واکسن دریافت نکرده‌اند.

معاون بهداشت وزارت بهداشت تأکید کرد: یکی از چالش‌های ما این است که موفقیت‌های بزرگ نظام بهداشتی کشور در کنترل بیماری‌هایی مانند فلج اطفال، آبله و سرخک به‌دلیل بی‌خبری از بروز بیماری‌ها دیده نمی‌شود، اما این «بی‌خبری» حاصل سال‌ها برنامه‌ریزی دقیق، واکسیناسیون گسترده و مراقبت مستمر است، ما جزو نخستین کشورهایی در منطقه بودیم که موفق به مهار سرخک شدیم اما این موفقیت نیازمند تداوم مراقبت و همکاری همه‌جانبه است، با افزایش ترددهای مرزی، کنترل بیماری‌هایی چون سرخک نیازمند هوشیاری بیشتر نظام سلامت است.

وی افزود: در پی افزایش موارد سرخک در کشورهای همسایه و نگرانی از ورود بیماری به داخل کشور دانشگاه‌های علوم پزشکی به دانشجویان، اساتید و کادر درمانی هشدار داده‌اند تا نسبت به بیماران مشکوک به‌ویژه از مبادی مرزی و کشورهای مجاور نهایت دقت و حساسیت را داشته باشند، بر اساس اعلام مسئولان بهداشتی در مواردی مشاهده شده که برخی دانشجویان پزشکی و پزشکان با نخستین علائم مانند سرفه یا تب در افراد تازه‌وارد از کشورهای همسایه فرض را بر احتمال ابتلاء به بیماری‌هایی مانند سرخک، سیاه‌سرفه یا حتی سل می‌گذارند، حتی اگر در ابتدا شواهد قطعی وجود نداشته باشد.

رئیسی ادامه داد: کار بسیار سختی پیش روی ماست. هر ساله با مواردی از سرخک در استان‌های مختلف مواجه می‌شویم. این بیماری ممکن است در سه گروه اصلی بروز کند و کودکانی که هنوز به سن واکسیناسیون نرسیده‌اند، افرادی که از کشورهای با پوشش پایین واکسن وارد شده‌اند و درصد اندکی از جمعیت واکسینه‌نشده داخلی است، برای مقابله با این وضعیت ما ناچاریم اقدامات پرهزینه‌ای را اجرا کنیم. از جمله خانه به خانه شناسایی موارد مشکوک، واکسیناسیون مجدد و هشدار جدی به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی سراسر کشور ایجاد شود.

معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: از ابتدای سال ۱۴۰۳ تاکنون ۶۷۳ مورد ابتلاء به سرخک در کشور شناسایی شده که منجر به تزریق مجدد ۵۶ هزار دوز واکسن در مناطق درگیر و پرخطر شده است.

وی همچنین نسبت به پدیده شبه‌علم و جریان‌های ضد واکسن هشدار داد و افزود: در دنیا موجی از تردید نسبت به واکسن‌ها به‌راه افتاده اما خوشبختانه در کشور ما فرهنگ مطالبه‌گری و حمایت از واکسیناسیون بسیار قوی است، کوچک‌ترین کمبود واکسن در کشور بلافاصله مورد توجه افکار عمومی، رسانه‌ها و حتی مجلس قرار می‌گیرد و این نشان از بلوغ سلامت‌محور جامعه ماست.

رئیسی تأکید کرد: ما یکی از موفق‌ترین کشورها در کنترل بیماری‌های واگیر هستیم و بیماری‌هایی مثل فلج اطفال، آبله، و سرخک در کشور کنترل شده‌اند، اما این وضعیت نتیجه سال‌ها تلاش پنهان نظام سلامت است، باید از این فرهنگ مراقبت کنیم چون سرمایه اجتماعی بزرگی برای سلامت آینده کشور به حساب می‌آید.

معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: در ادامه اجرای سیاست‌های کلان سلامت و ارتقا نظام ارائه خدمات در کشور وزارت بهداشت از آغاز فرآیند یکپارچه‌سازی سامانه‌های سطح یک و دو خدمات سلامت است و بر اساس این طرح گامی مهم در راستای تحقق کامل پرونده الکترونیک سلامت و بهبود هماهنگی میان مراکز درمانی کشور به شمار می‌رود.

وی افزود: پزشکان سطح یک در حال حاضر در مناطق مختلف کشور در حال خدمت‌رسانی هستند و مراقبت‌های بهداشتی و واکسیناسیون به‌خوبی در حال اجراست، برنامه‌ریزی برای پرداخت منصفانه به پزشکان نیز در حال انجام است به‌طوری که بخشی از دریافتی به‌صورت ثابت و بخشی به‌صورت عملکردمحور تعیین خواهد شد.

رئیسی خصوص پرونده الکترونیک سلامت گفت: برای تحقق کامل این نظام نیاز به اتصال سطوح مختلف ارائه خدمات درمانی است. در فاز نخست تمرکز بر اتصال سطح یک و دو است. دو پیشنهاد اصلی در این زمینه مطرح شده یکی استفاده از سامانه سطح یک در سطح دو و دیگری ایجاد اتصال کامل میان دو سامانه است، در سامانه طراحی‌شده امکان نوبت‌دهی، ارجاع الکترونیک، ثبت نسخه و بازگشت اطلاعات به سطح یک به‌صورت کامل فراهم شده است و همچنین در بخش بیمارستان‌ها نیز اقدامات جدی برای ثبت تشخیص‌ها و خدمات ارائه‌شده به بیماران ارجاع‌شده آغاز شده که نقش مهمی در پیگیری‌های درمانی دارد.

معاون بهداشت وزارت بهداشت ادامه داد: برای موفقیت کامل این طرح باید آزمایشگاه‌ها، داروخانه‌های بخش خصوصی و سایر ارائه‌دهندگان خدمات سلامت نیز به سامانه متصل شوند. در حال حاضر در حال مذاکره و برنامه‌ریزی برای این مرحله هستیم، با توجه به اینکه بسیاری از بیمارستان‌ها هنوز از سیستم‌های اطلاعاتی جامع برخوردار نیستند به آن‌ها مهلت داده شده تا یا به سامانه ملی متصل شوند یا از سیستم‌های جایگزین استفاده کنند، هدف نهایی این است که تا پایان سال نخست اجرای برنامه نقاط آغازین مشخصی انتخاب شده و فرآیند به‌صورت گام‌به‌گام در کل کشور اجرا شود.

وی افزود: با توجه به وضعیت کنونی هزینه‌های سلامت و پوشش‌های بیمه‌ای موضوع مکمل‌ها و نقش آنها در بهبود سلامت جامعه همچنان محل بحث و بررسی است. بسیاری از بیمه‌های پایه، به‌ویژه در ایران، مکمل‌ها را تحت پوشش قرار نمی‌دهند و این موضوع باعث افزایش هزینه‌های درمانی برای افراد می‌شود، مهم‌تر از مصرف مکمل‌ها توجه به رژیم غذایی سالم است که می‌تواند بسیاری از نیازهای بدن را تأمین کند.

رئیسی گفت: بیشتر افراد نیازی به مصرف مکمل‌ها ندارند چرا که بسیاری از مواد مغذی به‌ویژه ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها می‌توانند از طریق غذاهای سالم تأمین شوند. از جمله مهم‌ترین ویتامین‌ها می‌توان به ویتامین D اشاره کرد که به‌طور عمده از طریق نور خورشید به دست می‌آید و کمبود آن در فصل‌های سرد به خصوص در مناطق با تابش خورشید کم یک مشکل شایع است، گروه‌های آسیب‌پذیر مانند مادران باردار و نوزادان توجه بیشتری به مصرف مکمل‌ها دارند و این گروه‌ها به دلیل نیازهای خاص خود به میزان بیشتری از مواد مغذی خاصی مانند ید، اسید فولیک و آهن نیاز دارند که ممکن است از طریق غذا به‌تنهایی تأمین نشود.

معاون بهداشت وزارت بهداشت ادامه داد: با توجه به افزایش هزینه‌ها در حوزه سلامت بسیاری از افراد به مصرف مکمل‌ها روی آورده‌اند اما این مسئله در کنار هزینه‌های دارویی فشار زیادی بر دوش خانوارها وارد می‌کند، بسیاری از مکمل‌ها که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند، با توجه به تبلیغات گسترده به نظر می‌رسد که برای پوست، مو، و ناخن ضروری باشند اما واقعیت این است که بسیاری از این مکمل‌ها تنها به‌دلیل مشکلات تغذیه‌ای و سبک زندگی نادرست مصرف می‌شوند و نه به‌طور واقعی به سلامت کمک می‌کنند و شبیه به هم هستند.

به گزارش مهر وی در پایان اضافه کرد: بیمه‌ها باید به جای پوشش بیشتر مکمل‌ها، به حوزه آموزش و پیشگیری از بیماری‌ها توجه بیشتری داشته باشند و این رویکرد نه تنها هزینه‌های سلامت را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند به بهبود سلامت عمومی کمک کرده و از بروز بیماری‌های پرهزینه‌ای همچون بیماری‌های قلبی، دیابت و مشکلات کلیوی جلوگیری کند.