طب اطفال،وامدار تلاش‌های خالصانه محمد قریب

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون، محمد قریب در 1288خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود. دوره ابتدایی را در دبستان سیروس و متوسطه را در دارالفنون گذراند و پس از اتمام تحصیلات در 1306 خورشیدی در زمره نخستین گروه دانشجویان ایرانی بود که برای ادامه تحصیل در رشته پزشکی به فرانسه رفت. وی در پایان سال نخست در شهر «رن» به دریافت جایزه لابراتوار تشریح دانشکده پزشکی نایل آمد و در 1314خورشیدی به عنوان نخستین ایرانی توانست در کنکور انترنی بیمارستان پاریس موفق شود.

قریب در 1316خورشیدی از رساله دکتری خود به نام «وقفه های تنفسی شیرخواران» دفاع و دانشنامه دکتری پزشکی پاریس را اخذ کرد. 

_این پزشک حاذق به دلیل عشق فراوان به وطن، پس از پایان تحصیلات خود در اروپا در 1317خورشیدی به ایران بازگشت و پس از طی دوره سربازی به عنوان دانشیار طب اطفال در دانشگاه به فعالیت علمی مشغول شد.‏ وی ابتدا در بیمارستان رازی به اداره بخش اطفال پرداخت و پس از آن به بیمارستان هزار تختخوابی رفت و در آنجا بخش اطفال را تاسیس کرد.

قریب از همان سال های نخست بازگشت به ایران، مطب دایر کرد. وی از 1317 تا 1325 خورشیدی از 2 اتاق در منزلی اجاره ای نبش خیابان حشمت الدوله(آذربایجان کنونی) و پهلوی سابق(ولیعصر کنونی) به عنوان مطب استفاده کرد و از 1325 تا 1351 خورشیدی مطب او در کنار منزلش در خیابان کاخ سابق(فلسطین کنونی)، شامل یک اتاق دفتر، یک اتاق معاینه و یک اتاق انتظار بود. قریب هر روز از ساعت 14 تا 21 به معالجه بیماران می پرداخت و از بسیاری از آنان پولی دریافت نمی کرد.

_سیاست در کنار علم پزشکی بخش جدایی ناپذیری از زندگی قریب به حساب می آمد. او در کلاس های درس خود از انتقاد نسبت به رژیم پهلوی ابایی نداشت و از طرفداران محمد مصدق بود. وی به همراه چند تَن از استادان دانشگاه از جمله «مهدی بازرگان، یدالله سحابی و ...» پس از کودتای 28 مرداد 1332 خورشیدی در جریان امضای بیانیه ای که در اعتراض به قرار داد نفت با کنسرسیوم تهیه شده بود، از دانشگاه اخراج شد که این اتفاق محبوبیت بیشتر این پزشک را در میان دانشجویان به همراه داشت. هرچند پس از چندی دوباره از وی برای تدریس در دانشگاه دعوت به عمل آمد.

_قریب در حوزه علم پزشکی خدمات فراوانی به ایران کرد. از مهمترین اقدامات او بنیانگذاری و تأسیس نخستین بیمارستان تخصصی کودکان یعنی «مرکز طبی کودکان» بود. وی به عنوان «پدر طب اطفال ایران» شهرت داشت و همچنین موسس «بانک خون» به شمار می رفت. 

وی در زمینه تربیت نسل پزشکان متخصص اطفال که هر کدام از استادان برجسته این علم شدند، تلاش های بسیاری از خود نشان داد که از جمله مهمترین آنها «صادق مختارزاده، قانع بصیری، نورالدین هادوی، مرتضی مشایخی، غلامرضا خاتمی و احمد سیادتی» محسوب می شدند که همه آنها به بزرگان علم پزشکی ایران تبدیل شدند. وی همچنین در طول زندگی علمی خود یک اثر با عنوان «بیماری‌های کودکان» در حوزه طب کودکان منتشر کرد.

قریب به پاس خدمات علمی خود نشان دانش از دانشگاه تهران به دست آورد و در 1321 خورشیدی موفق به دریافت نشان عالی دولت فرانسه شد. وی در 1350 خورشیدی به عضویت هیات مدیره انجمن بین‌المللی بیماری‌های کودکان در آمد و در آخرین سال‌های عمرش، نشان درجه اول فرهنگ از وزارت آموزش و پرورش را کسب کرد.

این پزشک در طول سال‌ها فعالیت علمی خود در کنگره‌های مختلف بین‌المللی در کشورهای فرانسه، آمریکا، کانادا، ژاپن، ترکیه و اتریش حضور یافت و در چندین مجمع علمی بین‌المللی عضویت داشت.‏ 

_محمد قریب به یافته های جدید طب جهان احاطه داشت و دانشجویان خود را برای پیگیری پیشرفت های علمی در جهان تشویق می کرد. برای نمونه تا پیش از او، هیچ فردی در ایران با «آنتی بیوتیک» آشنا نبود اما این پزشک سرشناس برای نخستین بار اعلام کرد که داروهای جدیدی برای از میان بردن میکروب ها شناخته شده اند که ارزش آن بسیار بیشتر از داروهای قبلی است. 

وی بیش از توجه به روش های نوین بر آموزش خانواده ها و برخورد عاطفی و اخلاقی با بیماران تاکید می کرد. دستگیری از مستمندان و دردمندان و رسیدگی به نابسامانی های زندگی بیماران از دیگر ویژگی های بارز او بود.

قریب ساعت ها به مطالعه پرداخت و در کمال سخاوت، جدیدترین نتایج مطالعه های خود را در اختیار دانشجویان قرار می داد و به تربیت و تعلیم دانشجویان علاقه خاصی داشت و در هنگام درمان کودکان بیمار، دانشجویان خود را نیز در آنجا حاضر می کرد و درباره بیماری از آن ها سوال هایی می پرسید تا بتواند دقت و انگیزه دانشجویان را برانگیزد.

وی صبح ها زودتر از دیگران به بیمارستان می رفت و پس از شنیدن گزارش های صبحگاهی دانشجویان به اتفاق آنان بر بالین بیمار می رفت و با بحث و آنالیز دقیق، دانشجویان را در تشخیص صحیح راهنمایی می کرد.


_«غلامرضا خاتمی» از شاگردان قریب استاد پیشکسوت دانشگاه علوم پزشکی تهران و فوق تخصص گوارش در کودکان می گوید: «قریب از ما می خواست که در ملاقات با والدین کودکانی که بیماری لاعلاج دارند هیچگاه آنها را ناامید نکنیم و به آنها دلداری دهیم که علم پزشکی در آینده ممکن است راه حلی برای این بیماری بیابد. قریب به گونه ای دانشجویان خود را آموزش می داد که الان از این شیوه به نام PBL نام می برند، یعنی روش مبتنی بر حل مساله».

«حسین قریب» فرزند وی به خاطره ای از پدرش اشاره می کند و می گوید: «تا پیش از پزشک شدن من حق ویزیت پدرم سه تا 5 تومان بود اما پس از اینکه در خیابان نیاوران یک مطب مشترک دایر کردیم حق ویزیت پدر 50 تومان بود و حق ویزیت من 150 تومان بود که پدر از من پرسید چرا حق ویزیت تو اینقدر زیاد است که به او گفتم چون بیماران شما از من بیشترند».

_سرانجام این پزشک در 1351 خورشیدی به بیماری هماچوری(دفع خون از دستگاه ادراری) مبتلا شد که پزشکان بعدها تشخیص سرطان مثانه دادند و اقدام‌های درمانی انجام شده در ایران و آمریکا تأثیر چندانی بر بیماری وی نداشت تا اینکه در یکم بهمن 1353 خورشیدی در بیمارستان مرکز طبی کودکان محل خدمت خود دیده از جهان فروبست. وی طبق وصیتش در قبرستان شیخان واقع در قم در نزدیکی آرامگاه پدرش به خاک سپرده شد.

به گزارش ایرنا به پاس خدمات محمد قریب در حوزه پزشکی در 1386 خورشیدی مجموعه تلویزیونی «روزگار قریب» به کارگردانی کیانوش عیاری از شبکه سه سیما پخش شد که به شرح زندگینامه این پزشک پرداخت. همچنین در چهارم آبان 1392 خورشیدی از سردیس وی در پارک علم و فناوری پردیس پرده برداری شد.