معاون آموزشی وزارت بهداشت فعالیت‌های اعضاء انجمن و دستیاران تخصصی را زیر سوال برده است

نام انجمن، رادیوتراپی انکولوژی است. این انجمن قدیمی‌ترین یا جزو قدیمی‌ترین انجمن‌های علمی کشور است که از ۵۰ سال پیش سابقه فعالیت دارد و اکثر بانیان آن، فارغ‌التحصیلان اروپا و بیشتر از کشور انگلستان و چند نفر هم از کانادا بودند که به ایران آمدند. متاسفانه بیشتر این عزیزان امروز در قید حیات نیستند. با این حال نمی‌توان از شادروان استاد ده‌شیری و شادروان استاد مرتضوی یاد نکرد که جزء بنیانگذاران انجمن بودند. این بزرگان ۴۵ سال پیش روش‌های جدید تشخیص و درمان سرطان را با شروع فعالیت‌های انجمن بنیان گذاشتند و با تلاش آنها بود که این انجمن پا گرفت و شناخته شد.

امروز اگر تمام درمان‌های غیرجراحی را به حساب بیاوریم، تقریبا ۸۰ درصد فعالیت درمان‌های غیرجراحی سرطان (رادیوتراپی، شیمی‌درمانی، هورمون‌تراپی و...) در کشور روی شانه انجمن رادیوتراپی انکولوژی ایران است. از حدود ۳ سال پیش یک مجمع عمومی برای تغییر نام انجمن تشکیل دادیم تا آن را به «کلینیکال انکولوژی» تغییر دهیم. صحبت‌های لازم را با جناب دکتر هاشمی وزیر سابق بهداشت انجام دادیم و حتی نام جدید در مجموع تصویب شد اما با اعمال نفوذ حوزه معاونت آموزشی، دبیرخانه انجمن‌ها هنوز اسم را عوض نکرده است. 

تغییر نام انجمن متناسب با پیشرفت روز علم در زمینه درمان صورت گرفت. در سال ۹۲ یک کمیته بین‌المللی در انجمن راه‌اندازی کردیم که عمده فعالیت آن ارتباط با مراکز بزرگ سرطان‌شناسی و سرطان درمانی دنیاست. در ابتدا تمرکز اصلی ما بیشتر روی مراکز بزرگ اروپا (ESMO, ESTRO) بود که خوشخبتانه در این چند سال موفق بودیم و توانستیم خود را به خوبی معرفی کنیم.

توجیه ما این است که اگر اسم خاصی را برای انجمن قائل هستیم، این نام به‌روز باشد. چون در اروپا نیز اسامی انجمن‌های علمی در ۱۰ سال اخیر و خصوصا از ۲ دهه قبل کاملا عوض شده و برنامه‌های تحقیقی و درمانی آنها نیز متحول شده است. لذا نمی‌توان با درمان روز پیش رفت اما از نظر اسم و شناسنامه، پیرو مکتب چند دهه قبل بود. کلینیکال انکلولوژی یا رادیوتراپی انکولوژی رشته‌ای است که هم از پرتوهای یونیزه‌کننده به اسم رادیوتراپی که حداقل ۴۰ درصد در درمان سرطان نقش دارند، استفاده می‌کند و هم در زمینه درمان‌های غیرجراحی و شیمی‌درمانی برای درمان انواع سرطان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. از طرفی همراه با آن از داروهای غیرشیمی‌درمانی مثل هورمون‌درمانی استفاده می‌شود که در بعضی از سرطان‌ها مثل سرطان سینه در خانم‌ها و سرطان پروستات در آقایان خیلی خوب جواب می‌دهد. درمان‌هایی که قبلا گروه‌های دیگر مثل گروه‌های خون‌شناسی و سرطان بالغین به کار می‌بردند و طی آن بیماری‌های خونی را می‌دیدند و فقط سرطان‌های خون را درمان می‌کردند، وجود نداشتند. این علت اصلی تغییر نام بود. کمااینکه اگر الان در مکاتب انگلیسی و اروپایی بخواهید از این درمان استفاده کنید، واژه کلینیکال انکولوژی را می شنوید. 

فعالیت انجمن از سال ۹۲ با شروع به کار هیات مدیره جدید متحول شد و به سوی مسائل روز و درمان‌ها و تشخیص‌های جدید سرطان رفت که بیشتر بر مبنای تحقیقات روی بررسی‌های ژنتیک است.

به منظور پیگیری بهتر کارهای علمی تحقیقاتی و مسائل دیگر، کمیته‌های مختلف در انجمن تشکیل شد. مثلا در سال ۹۲ کمیته روابط بین‌المللی برای ارتباط بیشتر انجمن با مراکز خارج از کشور و کمیته پژوهشی برای کمک به فعالیت‌های تحقیقاتی اعضای محترم انجمن که ممکن است جزء اساتید هیات علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور باشند، شکل گرفت. از طرفی طرح‌های تحقیقاتی کلان ملی مثل طرح سرطان مری و طرح‌های دیگری که از سوی انجمن توسعه داده شد را داشتیم.

استفاده از داروهای خاص برای حساسیت سلول‌های تومورها یا درمان با رادیوتراپی برای سرطان‌های بعضی از قسمت‌های بدن که پوشش سلولی خاصی دارند، باعث ‌شد که مقدار اشعه کم شود. این دستاورد، تبدیل به دومین یا سومین طرح ملی شد و الان ۴ سال است که روی آن کار می‌کنیم. امروز دانشگاه‌های علوم پزشکی مشهد، سبزوار، نیشابور، دانشگاه تهران و برخی از سازمان‌های مردم نهاد مثل مرکز رادیوتراپی انکلولوژی رضا در قاسم‌آباد مشهد (از نظر وجود دستگاه‌های جدید کامل‌ترین مرکز سرطان درمانی در کشور است که با تعداد قابل توجه ۵ شتاب‌دهنده خطی به روز، بیماران را درمان می‌کنند) در این طرح همکاری می‌نمایند. 

 پزشکان و قانون: هدف از تشکیل کمیته آموزش در انجمن چه بود؟

کمیته آموزش عهده‌دار فعالیت‌هایی مثل مقالات یا بررسی کتاب‌هایی است که اساتید و اعضای انجمن در سراسر کشور می‌نویسند و به انجمن می‌فرستند تا ویرایش و در کمیته بررسی ‌شود. این تولیدات علمی اگر تایید شوند، برای چاپ به انجمن می‌آیند و اگر هم مورد تایید نباشند، به نویسنده یا نویسندگان آنها جواب منفی داده خواهد شد. 

در ادامه برای برقراری ارتباط و همکاری با وزارت بهداشت و اداره تجهیزات پزشکی کشور، یک کمیته رادیوتراپی تشکیل دادیم. کار اصلی این کمیته بررسی ورود دستگاه‌های جدید رادیوتراپی در اشکال مختلف آن مثل شتاب دهنده‌های خطی و رادیوتراپی‌های داخل بدن بود که در آنها از مواد رادیواکتیو استفاده می‌شود. کمااینکه مشکلات و چالش‌هایی در زمینه کمبود دستگاه‌ها وجود دارد و بونکرهائی در مراکز مختلف در سراسر کشور کم داریم که باید ساخته شوند. به نوعی تمام مباحث مربوط به چالش‌های رادیوتراپی را این کمیته پوشش می‌دهد. در کنار این کمیته‌ها، کمیته‌های جنبی دیگری هم هستند که از نظر اهمیت تقریبا در ردیف کمیته‌های اصلی نیستند اما اعضای محترم انجمن در آنجا فعالیت دارند.

 پزشکان و قانون: اشاره کردید که کمیته‌ رادیوتراپی برای همکاری بیشتر با وزارت بهداشت تشکیل شد. وزارت بهداشت چقدر با این کمیته و به طور کلی با انجمن همکاری داشته است؟

وزارت بهداشت از زمانی که آقای دکتر حسینی به عنوان دبیر کمیسیون انجمن‌های علمی وزارت بهداشت فعالیت می‌کند، همکاری خوبی با انجمن دارند اما قبل از آن خیر. یعنی خیلی مثبت کار نمی‌کردند. از چند سال پیش با راه‌اندازی مجمع انجمن‌های علمی کشور، تمام انجمن‌های علمی در زمینه‌های مختلف با سرپرستی استاد فاضل فعال شدند و با حضور استاد حسینی این همکاری خیلی زیادتر شده است. جناب دکتر نوبخت هم نسبت به انجمن‌ها علاقه‌مند و پیگیر هستند. به طور خلاصه وضعیت انجمن‌ها در وزارت بهداشت و همچنین هیات مدیره انجمن‌های علمی شکل خاص و خوبی پیدا کرده است. سازمان نظام پزشکی هم ارتباط خوبی با انجمن‌های علمی پیدا کرده است. در واقع الان فعالیت وزارت بهداشت نسبتا خوب است، اگرچه در بعضی معاونت‌ها مسائلی وجود دارد که باید در جای خود صحبت کرد. 

مسائل که زیاد است. انجمن ما فارغ‌التحصیلانی دارد که از ابتدا و ۴۰ سال پیش که فارغ‌التحصیل تربیت می‌کرده، به عنوان دستیار، دوره‌های 3 ساله دیدند. در ادامه یک سال به این دوره‌ها اضافه شده و ۴ ساله شدند و همه آنها تایید دبیرخانه آموزشی و تخصصی وزارت بهداشت را داشته‌اند. اما از سال ۹۴ به بعد مشکلاتی در حوزه معاونت آموزشی برای کوریکلوم آموزشی ما پیدا شده که همه فعالیت‌های سابق انجمن را زیر سوال برده است. این بحثی است که باید سر و سامان پیدا کند و ما به‌طور جدی پیگیر هستیم و خواهیم بود؛ چون نتیجه نهایی اتفاقات ناصواب و خلاف مقررات اخیر حوزه معاونت آموزشی وزارت متبوع لطمه شدید به وضعیت درمانی بیماران مبتلا به سرطان همراه با سرگردانی آنها است.

چرا. انجمن‌های تخصصی برای کار علمی خود، باید مطابق کوریکلوم آموزشی پیش بروند. کوریکلوم مشخص می‌کند دستیاری که می‌خواهد تخصص خود را شروع کند، باید برمبنای چند سال و چه مواد درسی، بعد از ۳ سال یا ۴ سال فارغ‌التحصیل شود. این روند تا سال ۹۲ و ۹۳ کاملا مشخص بود اما از اواخر سال ۹۳ دچار تلاطم شد و بعد از آن هنوز گرفتار هستیم.  

در حوزه معاونت آموزشی از شخص معاون آموزشی وزارتخانه گرفته تا مسئولین دبیرخانه شورای تخصصی، سیاست‌هایی را پیش گرفته‌اند، بدون اینکه مسائل واقعی دیده شود. مثلا یک سال به این رشته اضافه و آن را تبدیل به ۵ سال کردند. برای نام انجمن که طبق مصوبه مجمع عمومی قرار بود کلینیکال آنکولوژی باشد، عنوان رادیوانکولوژی را گذاشتند. 

افرادی که فارغ‌التحصیل ۳ ساله رادیوتراپی انکولوژی بودند، قرار شد یک دوره ۲ ساله و فارغ‌التحصیلان ۴ ساله یک دوره یک ساله تکمیلی ببینند تا به سطح افرادی برسند که ۵ ساله فارغ‌التحصیل می‌شوند. اما محتوای دوره بعد از اینکه تصویب و ابلاغ شده و مدت‌ها از آن می‌گذرد، هنوز مشخص نیست. این مساله در سال ۹۵ انجام شد و معاون آموزش وزیر بهداشت آن را امضا نموده و با امضای وزیر ابلاغ شد، اما همچنان در چالش بوده و مشخص است که فقط می‌خواهند مشکلاتی را برای اعضای متخصص قبلی و دستیارانی که بلاتکلیف هستند، به وجود بیاورند. به دستیاری که قبلا دوره ۴ ساله را شروع کرده، از سال گذشته گفتند باید یک سال اضافه‌تر بخوانید تا بتوانید متخصص رادیوآنکولوژی شوید! 

آنهایی که قبلا با مهر تایید همین وزارتخانه متخصص شده‌اند، چون دوره‌های سه ساله گذراندند، وضعیت مشخصی ندارند. نمونه آن خود بنده که 40 سال پیش فارغ‌التحصیل شدم و الان نمی‌دانم چه مریض‌هایی را باید درمان کنم. آنهایی که ۴ ساله متخصص شدند، الان تبدیل به یک گروه دیگر شدند. اینهایی هم که جدیدا اسم آنها را رادیوانکولوژی گذشتند، باید ۵ سال بخوانند. گروه دیگری متخصص جدید می‌شوند که ممکن است کار آنها و برخورد آنها حتی با اساتید قبلی خودشان که آنها را آموزش دادند، مغایرت داشته باشد. به هر حال یک به هم ریختگی آموزشی در این رشته به وجود آمده که مسبب آن نیز معاونت آموزشی وزارتخانه و دبیرخانه شورای تخصصی است. هیچ شکی در این نیست.  

سعی داریم با جناب وزیر جدید و همچنین کمیسیون بهداشت مجلس ارتباط داشته باشیم. ضمنا پیگیر بررسی مرکز پژوهش‌های مجلس برای رسیدگی به این اتفاقات روی کوریکلوم آموزشی رادیوتراپی انکولوژی هستیم. به هر حال ما پیگیر هستیم تا ببینیم راه به کجا می‌بریم و امیدواریم که این مشکل به نحوی حل شود. یا کمیسیون بهداشت مجلس دخالت کند یا اینکه خود جناب دکتر نمکی در آینده نزدیک بتوانند جلساتی را تشکیل و کمیته خاصی داشته باشند تا آن را بررسی نمایند.