مسمومیت‌های ناشی از سوء مصرف دارو در سالمندان

به گزارش پایگاه خبری پزشان و قانون (پالنا)، نیایش محبی گفت: عوامل متعددی همچون شباهت داروها به یکدیگر، ابتلا به فراموشی، بی‌اطلاعی از داروها و کم‌سوادی و یا خوانا نبودن مقادیر مصرفی روی دارو را از دلایل سوء مصرف دارو توسط سالمندان دانست و تأکید کرد: متاسفانه مسمومیت دارویی در سالمندان بسیار شایع و خطرناک است. به همین دلیل پزشکان و نزدیکان افراد سالمند وظیفه دارند تا در این زمینه مراقبت‌های ویژه‌ای داشته باشند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران از پزشکان خواست زمان بیشتری را به معاینه بیماران سالمندان اختصاص دهند و اضافه کرد: در طول مدت معاینه لازم است تا شرح کاملی از بیماری‌های قبلی و داروهای مصرفی سالمند را دریافت کنند و سپس به تجویز داروهای جدید اقدام شود؛ همچنین شرح نحوه مصرف داروها به بیان ساده راهکار دیگری است که مسمومیت‌های دارویی را در سالمندان به حداقل می‌رساند.

وی کاهش دفعات مصرف دارو را راهکار دیگری دانست و ادامه داد: به طور کلی باید کمترین و ساده‌ترین اقلام درمانی برای سالمندان تجویز شود؛ دارویی که در روز یک بار مصرف می‌شود خیلی کمتر ذهن بیمار را نسبت به داروهایی که باید به دفعات مصرف شوند، درگیر می‌کند.

محبی گفت: خوددرمانی از مهم‌ترین عوامل مسمومیت‌های دارویی است، مصرف داروها به صورت خودسرانه و یا برعکس قطع داروهای تجویزی، عوارض متعددی را در سالمندان به دنبال دارد؛ سالمندان باید به خاطر داشته باشند که اندام‌های حیاتی همچون قلب، کبد، کلیه و... دیگر همچون دوران جوانی کار نمی‌کند و اثرات دارویی بر این اندام‌ها به مراتب پایدارتر و حساس‌تر است.

این متخصص داروسازی بالینی تداخل دارویی را از عوارض دیگر در سالمندان خواند و گفت: اصولا در دوران سالمندی افراد با بیماری‌های متعددی درگیر هستند و برای هریک از این بیماری‌ها داروهایی تجویز می‌شود. بسیاری از این داروها با هم تداخل مصرف دارند، بنابراین در موقع مراجعه به پزشک باید فهرستی از داروهای مصرفی همراه بیمار باشد تا پزشک معالج با توجه به داروهای فعلی اقدام به تجویز داروی جدید کند.

وی با اشاره به موضوع اختلال حافظه گفت: در چنین شرایطی نزدیکان سالمند باید وضعیت را مدیریت کنند. در برخی از افراد تهیه فهرست و زمان مصرف راهکاری مناسب خواهد بود. علاوه بر آن توصیه می شود، هنگام مراجعه به پزشک کیسه دارویی فرد سالمند را به همراه داشته باشیم تا علاوه بر خودداری از تجویز بی‌رویه، دارو دوزهای دارویی نیز در نظر گرفته شود.

محبی تصریح کرد: اصولا دریافت داروهای جدید بدون آگاهی از داروهای قبلی و میزان مصرف روزانه آنها سیکل معیوبی را در امر درمان ایجاد می‌کند. خواهش من این است که بیماران در مراجعات خود حتما به پزشک اطلاع دهند که چه داروهایی مصرف می‌کنند و ما هم به عنوان پزشک متخصص باید دقت کنیم که بیماری افراد در اثر سوء مصرف دارو نباشد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران اضافه کرد: تصور عامه مردم ما این است که گیاهان دارویی عوارضی بر بدن ندارند. در حالی که برخلاف تصور عامه این داروها مواد موثره دارند. خیلی از داروهایی که به عنوان شیمیایی می‌شناسید، ریشه گیاهی دارند؛ به عنوان مثال آسپرین از پوست درخت بید گرفته می‌شود یا هیوسین از گیاه است.

وی اظهار کرد: ما این داروها را پیدا کرده‌ایم یعنی با توجه به طب سنتی گیاهان ابتدا شناسایی می‌شوند و ماده موثره آن گرفته می‌شود و دوز صحیح و سالم آن مشخص شده است به غیر از تمام اینها عوارض، تداخلات، احتیاط و موادی که باید پایش شوند همه شناسایی شده است. در مورد گیاهان دارویی که بسیار هم خوب هستند در صورتی که با تجویز پزشک مصرف شوند، ما کاملا با آن موافق هستیم.

محبی یادآور شد: باور غلطی که در جامعه وجود دارد این است که داروهای گیاهی نه عارضه دارند، نه تداخل و نه مشکل. درصورتی که اینطور نیست چرا که گیاهان بیش از یک ماده موثره دارند و ممکن است وقتی از یک گیاه برای بیماری استفاده می‌کنید مواد موثره دیگر آن برای بیماری شما مشکل‌ساز باشند یا با داروهای دیگرتان تداخل داشته باشد. خواهش من این است در مصرف این قبیل داروها دقت کنید.

این متخصص داروسازی بالینی از همه مردم خواست تا درمان یک پزشک را در میان راه رها نکنند و اضافه کرد: رها کردن دارو درمانی در میان راه دردساز می‌شود. به عنوان مثال رها کردن آنتی بیوتیک‌ها در وسط درمان باعث می‌شود مقاومت آنتی بیوتیکی بالا رود؛ بنابراین به پزشکان زمان بدهید و اجازه بدهید تا درمان کامل شود و بعد از مدتی اگردیدید نتیجه نگرفتید و خواستید به پزشک دیگری مراجعه کنید به او در مورد داروهایی که مصرف کرده‌اید، اطلاع دهید.

وی از تفاوت علائم و عوارض مختلف تداخل دارویی سخن گفت و ادامه داد: در افراد عوارض گوناگونی مشاهده می‌شود به عنوان مثال دیده شده است بیمار به جای اینکه تب کند، دچار اختلال حافظه می‌شود؛ به هرحال علائم گنگ هستند و در سالمندان به دلیل تغییر کیفیت بیولوژیکی بدن این تغییرات به مراتب بیشتر است. پس به تغییرات خلق و خو و توانمندی جسمانی سالمندان توجه کنید رفتارهای حرکتی، رفتاری و حتی خلق و خوی سالمندان را باید در نظر داشت.

محبی راهکارهای غیر دارویی را بهترین روش های درمانی در بسیاری از بیماری‌ها دانست و اضافه کرد: در بسیاری از بیماری‌ها می توان از درمان‌های غیر دارویی بهره گرفت. به عنوان مثال شما برای بسیاری از بیماری‌ها مانند یبوست، اسهال و... یک راهکار غیر دارویی دارید. این روش‌ها را جدی بگیرید. فکر نکنید وقتی کسی برای بیخوابی به شما می‌گوید نور محیط را کم کن، ساعت خوابت را تنظیم کن و یا در پایان شب چای و قهوه ننوش و یا در هنگام خواب سراغ گوشی موبایل نرو "چون نور موبایل به مغر آلارم می دهد که هنوز روز است" و یا از استرس پرهیز کن، توصیه های کوچکی است و یا در مواقع یبوست آلو بخور این توصیه ای غیر دارویی و به مراتب مفیدتر از دارو است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطرنشان کرد: این روش‌ها همواره به شما کمک می‌کند، چرا که دارو درمانی همیشه جایی است که راهکارهای دیگر جواب نداده است. در جمعیت سالمندان اهمیت راهکارهای غیر دارویی به مراتب بیشتر است؛ هر صفحه‌ای از فصل طب سالمندان را که باز کنیم اولین راهکارها غیر دارویی است.

به گزارش فارس وی در پایان اضافه کرد: ما همواره به سالمندان‌مان بدهکاریم؛ آنها بهترین سال های عمرشان را برای ما نگذاشته اند و حالا نوبت ماست که هر قدر گرفتار هستیم، زمان‌هایی از روزمان را به آنها اختصاص دهیم. همیشه توجه روحیه آنها را بهتر می‌کند.