«آنتن‌فروشی» با برچسب برنامه‌های مشارکتی

به گزارش پایگاه خبری پزشکان و قانون (پالنا)، آنتن‌فروشی، جدیدترین کژکارکرد غول رسانه‌ای انحصاری در ایران تحت عنوان صداوسیما. سازوکار عظیمی که خودشان آن را رسانه ملی نام‌گذاری کرده و آنتن‌فروشی را با برچسب «برنامه‌های مشارکتی» به خورد مخاطب می‌دهند. تهیه‌کنندگان برای ساخت این برنامه‌ها به سراغ پزشکان می‌روند. درواقع درخواست از برخی پزشکان برای خرید آنتن صداوسیما یکی‌ از جدیدترین راه‌های درآمدزایی برخی از برنامه‌های این سازمان است. اقدامی که صدای جامعه پزشکی را نیز درآورده و تعادل ظریف رابطه بیمار و پزشک را دچار تغییر کرده است.

ماجرا از این قرار است که خیلی از پزشکان معمولی از طریق رابطه به آنتن صداوسیما وصل می‌شوند و با پرداخت مبلغی در حدود یک‌ونیم میلیون تومان برای هر دقیقه، یک سابقه تلویزیونی برای خودشان می‌سازند. بعد از حضور در تلویزیون، ماجرا جالب‌تر می‌شود، کلیپ حضور پزشک در تلویزیون در فضای مجازی با استفاده از ترفندهای مختلف دست به دست و کار پزشکان پولی سکه می‌شود، نتیجه اینکه هم به مشاوره‌های پزشکی تلویزیون خیلی نمی‌شود اعتماد کرد و هم با اعتبار و آبروی پزشکان و کارشناسان کاربلد، درستکار و حرفه‌ای بازی می‌شود. پزشکانی که نه‌تنها چنین مبالغی پرداخت نمی‌کنند، بلکه اگر به سختی در میان برنامه‌هایشان جایی برای حضور در یک برنامه تلویزیونی باز کنند، به‌خاطر مردم‌دوستی و منافع عمومی جامعه است. بنابراین پیش از ورود به بحث، ضمن ادای احترام و ارج گذاشتن به زحمات پزشکان گرانقدری که از وقت و انرژی خود گذشته و به عنوان یک فعالیت عام‌المنفعه، زکات دانش خود را سخاوتمندانه پرداخت می‌کنند، لازم است توجه داشته باشیم که اگر در مقابل باب شدن رویه‌های ناصحیح، عکس‌العمل به موقع و متناسب نشان داده نشود، آن زمان است که دیگر تمیز دادن سره از ناسره، کاری خواهد شد بس دشوار. یادمان نرفته برنامه‌هایی که در گذشته اشخاصی را به عنوان پزشک و کارشناس به مردم معرفی کردند و دست آخر مشخص شد طرف حتی دانشجوی پزشکی هم نبوده و قاچاقی سر بعضی از کلاس‌ها حاضر شده و در این رهگذر، برخی اصطلاحات هم به گوشش خورده بود.

به‌هرحال واقعیت این است که در سال‌های اخیر با افزایش برنامه‌های تولیدی صداوسیما در زمینه پزشکی و سلامت و به‌ویژه تاسیس ۲ شبکه تلویزیونی و رادیویی با نام «سلامت»‌، اصطلاح «برنامه‌های پزشکی مشارکتی» به یک امر رایج در «رسانه ملی» تبدیل شد. به گفته یک تهیه‌کننده با سابقه برنامه‌های ترکیبی تلویزیون، به‌دلیل کمبود بودجه به‌ویژه در برنامه‌های زنده و روتین، به تهیه‌کنندگان اجازه داده شده که به ازای دعوت هر پزشک برای صحبت به مدت ۱۰ دقیقه در بخش پزشکی یک برنامه زنده تلویزیونی، حداقل بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان هزینه دریافت کنند! البته این حداقل نرخ دریافتی است و برای برنامه‌های تولیدی و ضبط شده، هزینه افزایش می‌یابد. شکی نیست که در این شرایط با پروژه‌های تبلیغاتی روبرو می‌شویم که تعدادی از پزشکان و پیراپزشکان تنها به قصد شهرت و جذب بیمار، این هزینه‌ها را پرداخت می‌کنند.

 

یکی از پزشکان خوش‌آوازه ساکن اصفهان که نخواست نامش فاش شود، به «پزشکان و قانون» می‌گوید: «مدتی پیش یکی از تهیه‌کنندگان شبکه اصفهان با من تماس گرفت و از بنده درخواست حضور به‌عنوان کارشناس در یک برنامه پزشکی‌‌محور با عنوان «سیب» کرد. بنده هم با کمال میل پذیرفتم اما مشاهده کردم در تماس‌های بعدی، این شخص و همکاران او به بهانه‌های مختلف از هزینه‌های بالای تولید برنامه سخن می‌گویند. ابتدا تعجب کردم که این مسائل چه ارتباطی به من دارد تا اینکه در پیامک آخری که از ایشان داشتم، به شکل مستقیم از من خواستند که مبلغ ۵ میلیون تومان به حساب ایشان واریز کنم. من هم قبول نکردم و گفتم بروید و با همان‌ پولکی‌ها کار کنید.»

در این میان پزشکان دیگری هم اذعان داشته‌اند که از برنامه‌های مختلف تلویزیونی با آنها تماس گرفته شده و مستقیم یا غیرمستقیم به آنها گفته‌اند هزینه ورود به برنامه ۳ تا ۵ میلیون تومان است و شما حتی می‌توانید خودتان را برخلاف عنوان اصلی هم معرفی کنید. تعدادی از این پزشکان اینچنین اذعان می‌کنند که ما تمایل بسیاری داشتیم و داریم که در این برنامه‌ها شرکت کنیم؛ چراکه مبلغی که از ما می‌گیرند بسیار کمتر از هر نوع تبلیغ است. در مقابل، تعدادی از پزشکان هم ‌می‌گویند در شهرستان مطب دارند و برای‌شان مقرون به صرفه نیست که چنین هزینه‌ای را برای شرکت در یک برنامه تلویزیونی بدهند. یکی از پزشکان هم می‌گفت این مدل دعوت از پزشکان به نوعی کاسبی برای برخی از افراد و تهیه‌کننده‌ها تبدیل شده است. پزشک متخصصی می‌گفت: «یکی از همکاران ما آقای دکتر پ. ه نام دارد. ایشان متخصص بیهوشی است اما بارها در برنامه‌های مختلف سلامت و پزشکی با عنوان متخصص کاشت مو شرکت کرده است. بعد از مدتی متوجه شدیم کلینیک زیبایی و سلامت راه‌اندازی کرده و تعدادی از رزیدنت‌های پوست را به کار گرفته و مشغول به طبابت است.»

 

رئیس سابق کمیسیون اجتماعی مجلس نهم و دهم و عضو کنونی شورای‌عالی نظام پزشکی کشور این حرکت صداوسیما را یک اقدام زشت معرفی می‌کند و به «پزشکان و قانون» می‌گوید: «این نوع رفتارها برازنده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران که پسوند اسلامی دارد، نیست. بنده احتمال می‌دهم مسئولین صداوسیما در جریان چنین کارهایی نیستند و این برنامه‌ها ازسوی کارشناسان زیردست انجام می‌شود که باید به شدت با آنها برخورد شود.»

عبدالرضا عزیزی ضمن اشاره به آسیب‌های فراوان ساخت چنین برنامه‌هایی، توضیح می‌دهد: «اطلاع‌رسانی به مردم از طریق رسانه ملی علی‌الخصوص در حوزه پزشکی بسیار اهمیت دارد. به‌عنوان مثال اگر در مورد کرونا، بیماری‌های مختلف، اعتیاد و ... اطلاع‌رسانی درستی به مردم انجام شود، بسیار کمک کننده خواهد بود. کمااینکه پیشگیری، مقدم بر درمان و هزینه‌های آن یک سوم درمان است. اگر مردم پیشگیری را در همه امور بیاموزند، کاملا به نفع آنهاست. اما متاسفانه معمولا اتفاقی که می‌افتد این است که اشخاص دارای صلاحیت که باید به‌عنوان کارشناس در این برنامه‌ها صحبت کنند، حاضر به انجام این کار نمی‌شوند. وقتی شخصی که تخصص مربوطه را دارد و عالم است، نیاید، تولیدکنندگان شخص دیگری را دعوت می‌کنند که حتی ممکن است تخصص هم داشته باشد، اما اطلاعات او به اندازه فرد عالم نیست. به این شکل برای او تبلیغات می‌کنند تا مریض بیشتری برای او جذب کنند که این یک کار غیراخلاقی و نادرست است.»

 

در این میان به نظر می‌رسد سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران یکی از ارکان مهم مقابله با چنین اقداماتی باشد اما عضو شورای‌‌عالی سازمان نظام پزشکی ضمن انتقاد از رویکرد این سازمان در قبال این نوع برنامه‌های فرمایشی در صداوسیما، تصریح می‌کند: «ترکیب فعلی سازمان نظام پزشکی توانایی مقابله با این معضل را ندارد، کمااینکه در مورد سایر مسائل ازجمله کرونا، تجاری‌سازی مطب پزشکان و... نیز عملکرد بسیار ضعیفی داشت.»

وی خاطرنشان می‌کند: «صداوسیما مرجعی است که مردم به متخصصان حاضر در برنامه‌های آن، اعتماد می‌کنند. لذا باید متخصصی را که عالم‌تر است، اطلاعات بیشتری دارد، بی‌طرف است و وجدان دارد، در آن حضور پیدا کند. پزشکی که پول می‌دهد، تعهدش هم کمتر است و احیانا تعهدی ندارد.»

هر چند برخی از برنامه‌های پزشکی رسانه ملی نیز از پزشکان و کارشناسان زبده بهره می‌گیرند، اما واقعیت کارشناسان پولی صداوسیما موضوعی است که دیگر همه از آن خبر دارند و بدین منظور سازوکارهای مختلفی هم پیش‌بینی شده و پای دلالان و واسطه‌ها به آن باز شده است؛ افرادی که درصدی از پول دریافتی از پزشک را برای خودشان برمی‌دارند و این پزشکان را به برنامه‌سازان معرفی می‌کنند! در انتهای این معامله پزشکان و برنامه‌سازان هر دو برنده‌اند؛ یکی پولش را گرفته و دیگری خودش و کارش را تبلیغ کرده، اما بازنده این داستان مردمی هستند که پای صحبت‌های چنین کارشناسانی نشسته‌اند.

جالب اینجاست که همین مدیران گروه و تهیه‌کنندگان، برای حضور چند دقیقه‌ای یک خواننده یا هنر‌پیشه به اصطلاح «سلبریتی» در یک برنامه تلویزیونی مبالغ هنگفتی به وی پرداخت می‌کنند. از سوی دیگر در چند ماه گذشته شاهد موارد زیادی خشونت علیه کادر درمان بوده‌ایم که هیچ انعکاسی در رادیو و تلویزیون نداشته است. یا در مورد مداخله‌گران پزشکی و مدعیان دروغین طب اسلامی، سازمان صداوسیما در خوشبینانه‌ترین حالت، خنثی عمل کرده است و اندک پوشش خبری برخورد با این افراد با پیگیری‌های مستمر بخشی از دلسوزان جامعه پزشکی فعال در این سازمان صورت گرفته است. 

با در نظر گرفتن مسائل فوق باید سیاست‌گذاران سلامت و متولیان جامعه پزشکی به ویژه اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی،‌ شورای‌عالی و سازمان نظام پزشکی فعالانه در این زمینه با مدیران ارشد سازمان صداوسیما رایزنی کنند تا شاهد بهبود کیفیت برنامه‌سازی پزشکی و سلامت در این رسانه و ارتقا سطح سلامت جامعه و جایگاه کادر درمان باشیم.

پایگاه خبری پزشکان و قانون، هم براساس رسالت خود به عنوان یک رسانه و برخورد با فعالیت‌های رسانه‌ای ناصحیح و هم با هدف دفاع از حیثیت جامعه شریف پزشکی، این موضوع را تا حصول نتیجه دنبال خواهد کرد.

منتظر گزارش‌های آتی باشید...